Datblygu Gweithlu ôl-16

Cafodd yr astudiaeth gwmpasu a wnaed gan ICF ac Arad yn 2019 ei gomisiynu gan Lywodraeth Cymru er mwyn deall yn well sut y gallai dysgu proffesiynol gefnogi'r gweithlu ôl-16 i ymateb i'r heriau sy'n wynebu'r sector. Roedd ei gwmpas yn cynnwys addysg bellach, dysgu seiliedig ar waith a dysgu oedolion yng Nghymru a gwnaeth nifer o argymhellion.

Er mwyn mynd i'r afael â'r rhain, mae'r prosiect wedi'i rannu'n bum maes ffocws allweddol.

1. Datblygiad Proffesiynol Parhaus (CPD)
2. Cymwysterau, Recriwtio a Chadw
3. Safonau proffesiynol
4. Deall anghenion sgiliau
5. Fframwaith Datblygiad Proffesiynol

Roedd llawer o'r astudiaeth gwmpasu yn canolbwyntio ar rôl CPD. Er y dylai sefydliadau fod yn gyfrifol am y rhan helaeth o'r CPD maen nhw'n ei gynnig er mwyn sicrhau eu bod yn canolbwyntio ar eu hanghenion busnes penodol, ceir awgrym y dylid cael ‘rhaglen graidd' o CPD i bob aelod o staff.

Cefnogir CPD ar gyfer ymarferwyr ôl-16 trwy'r Gronfa Dysgu Proffesiynol (PLF). Ers 2020 i 2021, dyrannwyd £5m fesul blwyddyn academaidd i'r PLF gan alluogi colegau i gynyddu capasiti trwy ddysgu proffesiynol i staff sy'n ymwneud ag addysgu a dysgu rheng flaen, gan gynnwys cymorth addysgu. 

Nod y cyllid a ddarperir yw sicrhau cydbwysedd rhwng cydnabod anghenion sefydliadau unigol ac annog cydweithio lle ceir cyfleoedd i wneud arbedion a/neu i gynhyrchu dulliau, adnoddau ac arweiniad a all fod o fudd i'r sector cyfan. Bydd hyn yn manteisio i'r eithaf ar y buddion a ddaw yn sgil y buddsoddiad ac yn helpu i osgoi dyblygu a sicrhau cysondeb ar draws y sector.

Nododd yr astudiaeth y materion canlynol:

• y nifer fawr o gymwysterau sydd ar gael i weithwyr proffesiynol o fewn y sector i astudio
• diffyg data cyflawn am y sgiliau presennol o fewn y sector

Fe wnaethon ni gomisiynu adolygiad ar ddiwygio hyfforddiant athrawon ôl-16 a wnaeth nifer o argymhellion.

Dylai diwygio addysg gychwynnol athrawon:

• fod yn broses genedlaethol, gydweithredol, gwybodus a dibrisio tystiolaeth
• adeiladu ar bartneriaethau sydd eisoes yn bodoli a'u cryfhau. (Megis prifysgolion, sefydliadau addysg bellach a darparwyr PCET eraill). Bydd hyn yn rhoi profiadau ymarfer addysgu cyfoethog, amrywiol ac o ansawdd uchel i hyfforddeion. Bydd hefyd yn rhoi cymorth mentor iddynt.
• darparu cwricwlwm PCET ITE cydlynol a chynhwysfawr. Dylai hyn fod yn gysylltiedig â'r safonau proffesiynol, a strwythur dyfarnu cyson.
• paratoi hyfforddeion i addysgu mewn cymdeithas ddwyieithog
• cydnabod a gwella statws proffesiynol. Dylai baratoi hyfforddeion ar gyfer dysgu a datblygu proffesiynol gydol gyrfa
• gwella cyfleoedd ymarferwyr PCET ar gyfer datblygu gyrfa. (Y ddau yn y sectorau PCET ac ar draws y system addysg ehangach)

Os ydych am ragor o wybodaeth, cysylltwch â: AdolygiadAGAargyferAHO@llyw.cymru

Nod y safonau proffesiynol yw hyrwyddo proffesiynoldeb ym maes addysg bellach ac ymarferwyr dysgu seiliedig ar waith yng Nghymru. Eu prif bwrpas yw cefnogi unigolion i wneud y gorau o'u dysgu proffesiynol personol ac fel sail i lywio dadansoddiad o anghenion dysgu proffesiynol.

Mae Cyngor y Gweithlu Addysg (EWC) yn cynnal gwaith pellach ar y safonau, datblygu safonau ar gyfer arweinwyr a staff cymorth, ac ymarferwyr addysg oedolion ac yn mapio'r modd y mae’r safonau yn cael eu defnyddio ar draws y sector.

Er mwyn penderfynu pa bolisïau recriwtio sydd eu hangen, pa sgiliau sy’n brin yn y sector, a pha ddatblygiad proffesiynol sydd ei angen, roedd angen syniad cliriach o beth fyddai'n 'ddelfrydol' ar gyfer y gwahanol weithwyr o fewn y sector.

Gofynnwyd i'r Athro Bill Lucas weithio gyda rhanddeiliaid o'r sector i ddylunio cyfres o 'amlinelliadau’ o rolau yn y sector. Mae Cyngor y Gweithlu Addysg bellach yn gweithio gyda'r Cyfarwyddwyr Adnoddau Dynol i benderfynu sut y gellir eu defnyddio gan y sector. Mae'r ffordd y maent wedi'u hysgrifennu yn darparu glasbrint ar gyfer sawl rôl wahanol (16 i gyd) o fewn y sector y gellid eu defnyddio ar gyfer recriwtio, datblygiad proffesiynol a datblygu gyrfa. Mae EWC yn datblygu astudiaethau achos ac yn cefnogi canllawiau ar gyfer defnyddio'r offer. Bydd y rhain yn cael eu cyhoeddi cyn bo hir.

Roedd llawer o'r astudiaeth gwmpasu yn canolbwyntio ar yr angen am Fframwaith Dysgu Proffesiynol i ddod â gwahanol agweddau'r sector at ei gilydd. 

Bydd pob prosiect yr ydym yn ei wneud yn sail i Fframwaith Dysgu a Datblygu Proffesiynol a fydd yn rhoi'r cyngor, y canllawiau, a'r offer sydd eu hangen ar staff yn y sector i barhau â'u datblygiad gyrfaol a'u dilyniant.