TermCymru

77245 canlyniad
Rhestrir y canlyniadau yn ôl trefn yr wyddor.
Cymraeg: niweidio erlyniad
Saesneg: prejudice a prosecution
Statws A
Pwnc: Cyfraith
Rhan ymadrodd: Berf
Diweddarwyd ddiwethaf: 21 Awst 2003
Cymraeg: niwmonia
Saesneg: pneumonia
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 26 Hydref 2004
Cymraeg: niwroadsefydlu
Saesneg: neurorehabilitation
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Berf
Diweddarwyd ddiwethaf: 14 Tachwedd 2008
Cymraeg: niwro-adsefydlu
Saesneg: neurorehabilitation
Statws B
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Berf
Diffiniad: Neurorehabilitation is a complex medical process which aims to aid recovery from a nervous system injury, and to minimize and/or compensate for any functional alterations resulting from it
Cyd-destun: £1.2 miliwn sydd wedi'i fuddsoddi i wella gwasanaethau niwro-adsefydlu ar hyd a lled Cymru.
Diweddarwyd ddiwethaf: 6 Ebrill 2017
Cymraeg: niwroamrywiaeth
Saesneg: neurodiversity
Statws B
Pwnc: Cyffredinol
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diffiniad: Yr holl sefyllfaoedd o ran niwroteipiau a geir yn y rhywogaeth ddynol neu mewn grŵp o bobl, gan gynnwys pobl niwrowahanol a phobl niwronodweddiadol.
Cyd-destun: Mae Llywodraeth Cymru yn gwerthfawrogi niwroamrywiaeth yn ei weithlu, ac mae’n ymdrechu i fod yn sefydliad niwroamrywiol.
Nodiadau: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Diweddarwyd ddiwethaf: 5 Tachwedd 2024
Cymraeg: niwroamrywiol
Saesneg: neurodiverse
Statws B
Pwnc: Cyffredinol
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Diffiniad: Disgrifiad o sefyllfa lle ceir amrywiaeth o ran niwroteipiau mewn grŵp o bobl.
Cyd-destun: Mae Llywodraeth Cymru yn gwerthfawrogi niwroamrywiaeth yn ei weithlu, ac mae’n ymdrechu i fod yn sefydliad niwroamrywiol.
Nodiadau: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Diweddarwyd ddiwethaf: 6 Tachwedd 2024
Cymraeg: niwroanabledd
Saesneg: neurodisability
Statws B
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diffiniad: Term cyffredinol sy'n gysylltiedig ag amhariadau ar y system nerfol, gan gynnwys cyflyrau fel parlys yr ymennydd, awtistiaeth ac epilepsi.
Nodiadau: Gweler yr erthygl ar y Model Cymdeithasol o Anabledd yn yr Arddulliadur. Yn unol â'r Model, mae amhariad ("impairment", a elwid yn "nam" o'r blaen) yn nodwedd ar berson, a all effeithio ar ei ymddangosiad neu ar sut y mae ei gorff neu ei feddwl yn gweithio; caiff pobl anabl (y gellir hefyd cyfeirio atynt fel "pobl anabledig" neu "bobl sy'n cael eu hanablu") eu hanablu gan ffactorau allanol fel yr amgylchedd, polisi neu arferion, neu yn sgil methiant i ddarparu addasiadau ar eu cyfer; ac anabledd yw canlyniad anablu pobl sydd ag amhariadau.
Diweddarwyd ddiwethaf: 8 Tachwedd 2023
Cymraeg: niwroanabledd difrifol
Saesneg: severe neurodisability
Statws B
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Nodiadau: Gweler yr erthygl ar y Model Cymdeithasol o Anabledd yn yr Arddulliadur. Yn unol â'r Model, mae amhariad ("impairment", a elwid yn "nam" o'r blaen) yn nodwedd ar berson, a all effeithio ar ei ymddangosiad neu ar sut y mae ei gorff neu ei feddwl yn gweithio; caiff pobl anabl (y gellir hefyd cyfeirio atynt fel "pobl anabledig" neu "bobl sy'n cael eu hanablu") eu hanablu gan ffactorau allanol fel yr amgylchedd, polisi neu arferion, neu yn sgil methiant i ddarparu addasiadau ar eu cyfer; ac anabledd yw canlyniad anablu pobl sydd ag amhariadau. 
Diweddarwyd ddiwethaf: 14 Tachwedd 2023
Cymraeg: niwrobioleg
Saesneg: neurobiology
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Benywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 14 Awst 2014
Cymraeg: niwrobiolegydd
Saesneg: neurobiologist
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 14 Awst 2014
Cymraeg: niwroddatblygiadol
Saesneg: neurodevelopmental
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Diweddarwyd ddiwethaf: 29 Medi 2022
Cymraeg: niwrofasgwlaidd
Saesneg: neurovascular
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Diweddarwyd ddiwethaf: 14 Tachwedd 2008
Cymraeg: niwroffibromatosis
Saesneg: neurofibromatosis
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Cyd-destun: Yn ystod ei gyrfa ymchwil, bu'n canolbwyntio ar nifer o anhwylderau genetig, yn enwedig niwroffibromatosis.
Diweddarwyd ddiwethaf: 5 Gorffennaf 2017
Cymraeg: niwroffisioleg
Saesneg: neurophysiology
Statws C
Pwnc: Gwasanaethau cymdeithasol
Rhan ymadrodd: Enw, Benywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 10 Ionawr 2006
Cymraeg: niwroffisiolegydd clinigol
Saesneg: clinical neurophysiologist
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 5 Medi 2003
Cymraeg: niwrogadarnhaol
Saesneg: neuroaffirming
Statws B
Pwnc: Cyffredinol
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Nodiadau: Ffurf gywasgedig ar y term llawn neurodiversity affirming / cadarnhaol am niwroamrywiaeth yw hon. Gall y ffurf hon fod yn adferf yn ogystal ag yn ansoddair.
Diweddarwyd ddiwethaf: 11 Gorffennaf 2024
Cymraeg: niwrolawdriniaeth
Saesneg: neurosurgery
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Benywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 11 Hydref 2004
Cymraeg: niwrolawdriniaeth bediatrig
Saesneg: paediatric neurosurgery
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Benywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 1 Rhagfyr 2004
Cymraeg: niwrolawfeddyg
Saesneg: neurosurgeon
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 14 Tachwedd 2008
Cymraeg: niwroleg
Saesneg: neurology
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Benywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 27 Chwefror 2006
Cymraeg: Niwrolegydd Pediatrig
Saesneg: Paediatric Neurologist
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 13 Rhagfyr 2010
Cymraeg: niwronodweddiadol
Saesneg: neurotypical
Statws B
Pwnc: Cyffredinol
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Diffiniad: Disgrifiad o niwroteip sy’n ddisgwyliedig neu’n nodweddiadol ymysg mwyafrif y rhywogaeth ddynol, hynny yw niwroteip nad yw’n un lleiafrifol megis niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig.
Nodiadau: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Diweddarwyd ddiwethaf: 5 Tachwedd 2024
Cymraeg: niwropatholeg
Saesneg: neuropathology
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Benywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 17 Gorffennaf 2006
Cymraeg: niwroplastigedd
Saesneg: neuroplasticity
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Benywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 13 Mai 2011
Cymraeg: niwroradioleg
Saesneg: neuroradiology
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Benywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 14 Tachwedd 2008
Cymraeg: niwroseiciatreg
Saesneg: neuropsychiatry
Statws B
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Benywaidd, Unigol
Diffiniad: Seiciatreg sy'n ymwneud â materion niwrolegol.
Diweddarwyd ddiwethaf: 1 Mawrth 2024
Cymraeg: niwroteip
Saesneg: neurotype
Statws B
Pwnc: Cyffredinol
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Lluosog: niwroteipiau
Diffiniad: Math o ymennydd, o ran y ffordd y mae’r ymennydd hwnnw yn prosesu ysgogiadau synhwyraidd ac yn dylanwadu ar y ffordd y mae’r person yn canfod y byd o’i amgylch.
Diweddarwyd ddiwethaf: 6 Tachwedd 2024
Cymraeg: niwrowahaniaeth
Saesneg: neurodivergence
Statws B
Pwnc: Cyffredinol
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Lluosog: niwrowahaniaethau
Diffiniad: Unrhyw sefyllfa o ran niwroteipiau yn y rhywogaeth ddynol sy’n wahanol i sefyllfa niwronodweddiadol, ee awtistiaeth neu ddyslecsia.
Cyd-destun: Mae ein sefydliad yn ceisio bod yn gynhwysol i’r rheini sy’n awtistig, yn ddyslecsig neu sy’n niwrowahanol mewn ffordd arall, er bod rhai mathau o niwrowahaniaethau yr ydyn ni’n dal yn ceisio dod o hyd i ffyrdd o’u cynnwys.
Nodiadau: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Diweddarwyd ddiwethaf: 5 Tachwedd 2024
Cymraeg: niwrowahanol
Saesneg: neurodivergent
Statws B
Pwnc: Cyffredinol
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Diffiniad: Disgrifiad o unrhyw sefyllfa o ran niwroteipiau yn y rhywogaeth ddynol sy’n wahanol i sefyllfa niwronodweddiadol, ee awtistiaeth neu ddyslecsia.
Cyd-destun: Mae ein sefydliad yn ceisio bod yn gynhwysol i’r rheini sy’n awtistig, yn ddyslecsig neu sy’n niwrowahanol mewn ffordd arall, er bod rhai mathau o niwrowahaniaethau yr ydyn ni’n dal yn ceisio dod o hyd i ffyrdd o’u cynnwys.
Nodiadau: Defnyddir y term hwn fel rhan o gyfundrefn feddwl sy’n ystyried bod niwroteipiau nad ydynt yn rhai nodweddiadol, fel niwroteipiau awtistig neu ddyslecsig, yn rhan o amrywiaeth arferol y genom dynol.
Diweddarwyd ddiwethaf: 5 Tachwedd 2024
Cymraeg: niwrowyddorau
Saesneg: neurosciences
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Lluosog
Diweddarwyd ddiwethaf: 10 Ionawr 2006
Cymraeg: niwrowyddorau pediatrig
Saesneg: paediatric neurosciences
Statws C
Pwnc: Iechyd
Rhan ymadrodd: Enw, Lluosog
Diweddarwyd ddiwethaf: 27 Chwefror 2006
Cymraeg: niwsans / amhleserus
Saesneg: annoying
Statws B
Pwnc: Amgylchedd
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Cyd-destun: Seinweddau niwsans / amhleserus: nodweddir y rhain yn aml gan un neu sawl ffynhonnell sŵn niwsans / amhleserus, sy’n anghydamserol â'i gilydd, amrywiad amser uchel (o ran amledd a lefel), neu ffynonellau unigol sy'n torri'r distawrwydd (dechrau a stopio’n sydyn a siarp); mae ffynonellau sain garw’n fwy niwsans / amhleserus (enghreifftiau: beiciau modur yn fwy na cheir, sŵn peiriannau, etc).
Nodiadau: Un o wyth disgrifydd ar gyfer nodweddion canfyddiadol seinweddau, at ddiben gwneud ymchwil i seinweddau'n unol â ISO/TS 12913-2:2018. Pennwyd y disgrifyddion Cymraeg drwy'r Soundscape Attributes Translation Project (SATP), a arweinir gan UCL, mewn cydweithrediad â Llywodraeth Cymru. Gosodir y nodweddion canfyddiadol ar fodel cylchbleth, lle mae gan bob nodwedd un sy'n groes iddi, a lle mae perthynas rhwng nodweddion sydd nesaf at ei gilydd. Mae 'annoying' yn groes i 'pleasant', a rhwng 'monotonous' a 'chaotic'. Lle ceir dau ansoddair Cymraeg, mae'r ddau i'w defnyddio gyda'i gilydd, yn hytrach na defnyddio'r naill neu'r llall. Gweler y maes Cyd-destun am ddisgrifiad safonol o'r nodwedd ar sail deunyddiau'r SATP. Gweler https://tinyurl.com/cylchblethseinwedd am ddyluniad o’r model cylchbleth Saesneg.
Diweddarwyd ddiwethaf: 2 Gorffennaf 2025
Cymraeg: niwsans cyhoeddus
Saesneg: public nuisance
Statws C
Pwnc: Cyfiawnder a threfn
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 23 Rhagfyr 2005
Cymraeg: niwtraliaeth maethynnau
Saesneg: nutrient neutrality
Statws B
Pwnc: Amgylchedd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diffiniad: Ymagwedd ym maes datblygu, pan gymerir camau i beri nad yw datblygiadau'n cyflwyno llwythi maethynnau ychwanegol i ddŵr gwastraff, neu i liniaru effaith cyflwyno llwythi maethynnau ychwanegol.
Diweddarwyd ddiwethaf: 31 Ionawr 2024
Cymraeg: niwtral o ran cost
Saesneg: cost neutral
Statws C
Pwnc: Cyllid ac ystadegau
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Diweddarwyd ddiwethaf: 9 Chwefror 2009
Cymraeg: niwtral o ran darparwr
Saesneg: provider-neutral
Statws B
Pwnc: Addysg
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Diffiniad: Ym maes addysg a gofal plentyndod cynnar, disgrifiad o sefyllfa lle bydd plentyn yn cael yr un profiad a’r un gofal i gefnogi ei ddatblygiad boed hynny mewn ysgol, mewn meithrinfa neu gyda gofalwr plant.
Diweddarwyd ddiwethaf: 27 Ebrill 2023
Cymraeg: niwtral o ran defnydd ynni
Saesneg: zero-energy
Statws C
Pwnc: Amgylchedd
Rhan ymadrodd: Ansoddair
Diweddarwyd ddiwethaf: 29 Hydref 2014
Cymraeg: niwtro
Saesneg: neuter
Statws C
Pwnc: Anifeiliaid
Rhan ymadrodd: Berf
Diffiniad: Diffrwythloni anifail, boed yn wryw neu benyw.
Nodiadau: Pan fydd rhyw yr anifail yn hysbys, gall "sbaddu" fod yn addas ar gyfer anifail gwryw a "cyweirio" ar gyfer anifail benyw. Serch hynny, nid yw'r naill na'r llall yn cael ei ddeall yn gyffredin i olygu diffrwythloni anifail o'r rhyw arall. Mewn sefyllfaoedd o'r fath, gall "niwtro" fod yn fwy addas a dealladwy i gynulleidfa gyffredin.
Diweddarwyd ddiwethaf: 21 Chwefror 2018
Cymraeg: nôl
Saesneg: back
Statws B
Pwnc: TGCh
Rhan ymadrodd: Adferf
Diweddarwyd ddiwethaf: 19 Gorffennaf 2005
Cymraeg: nôl
Saesneg: go back
Statws B
Pwnc: TGCh
Rhan ymadrodd: Adferf
Diweddarwyd ddiwethaf: 19 Gorffennaf 2005
Cymraeg: nôl i'r brif ddewislen
Saesneg: back to main menu
Statws B
Pwnc: TGCh
Rhan ymadrodd: Berf
Diweddarwyd ddiwethaf: 19 Gorffennaf 2005
Cymraeg: nôl un dudalen
Saesneg: go back one page
Statws B
Pwnc: TGCh
Rhan ymadrodd: Adferf
Diweddarwyd ddiwethaf: 19 Gorffennaf 2005
Cymraeg: NNEST
Saesneg: NNEST
Statws A
Pwnc: Addysg
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Nodiadau: Dyma'r acronym a ddefnyddir yn y ddwy iaith am y National Network for Excellence in Science and Technology / Rhwydwaith Cenedlaethol er Rhagoriaeth mewn Gwyddoniaeth a Thechnoleg
Diweddarwyd ddiwethaf: 16 Mawrth 2017
Cymraeg: nobeliwm
Saesneg: nobelium
Statws A
Pwnc: Amgylchedd
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diffiniad: Symbol cemegol: No
Nodiadau: Elfen gemegol. Gweler y canllawiau sillafu termau benthyg gwyddonol ar BydTermCymru.
Diweddarwyd ddiwethaf: 18 Mehefin 2025
Cymraeg: nod
Saesneg: character
Statws B
Pwnc: TGCh
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 19 Gorffennaf 2005
Cymraeg: nod
Saesneg: mark
Statws C
Pwnc: Amaeth
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 29 Gorffennaf 2003
Cymraeg: nod adnabod
Saesneg: identification mark
Statws B
Pwnc: Cyfiawnder a threfn
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 31 Gorffennaf 2012
Cymraeg: nod annisgwyl
Saesneg: unexpected character
Statws B
Pwnc: TGCh
Rhan ymadrodd: Enw, Gwrywaidd, Unigol
Diweddarwyd ddiwethaf: 19 Gorffennaf 2005
Cymraeg: nod Ansawdd Cyn-16
Saesneg: pre-16 quality standard
Statws C
Pwnc: Addysg
Diweddarwyd ddiwethaf: 25 Mawrth 2010
Cymraeg: Nod Ansawdd Sgiliau Sylfaenol
Saesneg: Basic Skills Quality Standard
Statws A
Pwnc: Addysg
Diffiniad: Sgiliau Sylfaenol Cymru
Diweddarwyd ddiwethaf: 20 Awst 2008