Digwyddiadau tywydd a chostau mewnbwn: cymorth a chyngor

Mae newid hinsawdd a digwyddiadau daearwleidyddol wedi arwain at ddigwyddiadau tywydd mwy aml sy'n effeithio ar ffermio, megis glawiad parhaus neu sychder, a chostau mewnbwn amaethyddol cyfnewidiol.

Mae'r dudalen hon yn cynnwys amrywiaeth o wybodaeth am gymorth a chyngor sydd ar gael i ffermwyr i helpu gyda'r materion hyn.

Gall effeithiau glaw trwm fod yn aflonyddgar iawn ar draws pob math o ffermydd, yn niweidio cnydau, erydu pridd a chreu risg ychwanegol i iechyd anifeiliaid. Yn yr un modd, mae amodau sychder yn effeithio ar dwf cnydau a lles anifeiliaid a gallant roi straen sylweddol ar ffermydd.

Mae'r Bwrdd Datblygu Amaethyddiaeth a Garddwriaeth (AHDB) wedi cyhoeddi nifer o erthyglau ar reoli da byw a grawnfwydydd yn ystod cyfnodau o dywydd garw.

Tywydd gwlyb

Tudalen tywydd

Arferion rheoli pori tywydd gwlyb

Rheoli pori cylchdro yn ystod tywydd gwlyb

Rheoli mamogiaid mewn tywydd gwlyb

Sut i feithrin grawnfwydydd wedi'u difrodi gan dywydd gwlyb

Cefnogaeth i ffermwyr

Sychder

Sychder

Lleihau straen gwres

Adolygu eich cynllun rheoli sychder

Sychder – Gwybodaeth am y farchnad

Atal a rheoli tân

Drought-busters ar gyfer diogelwch bwyd anifeiliaid haf

Mae digwyddiadau tywydd gwael yn aml yn arwain at gynyddu costau bwyd. Ochr yn ochr â chostau ynni a gwrtaith, mae'r rhain hefyd yn destun digwyddiadau daearwleidyddol.

Rydym yn monitro'r costau hyn ac yn eu trafod gyda llywodraethau eraill y DU drwy’r Grŵp Monitro Marchnad Amaeth y DU (ar gov.uk)

Mae adnoddau ar gael gan AHDB a Cyswllt Ffermio. Maen nhw’n cynnwys cyngor, arweiniad a gweminarau i helpu i liniaru prisiau uchel. 

Os ydych yn derbyn cyllid drwy Gynllun y Taliad Sylfaenol neu unrhyw gynllun grantiau gwledig arall, cysylltwch â Thaliadau Gwledig Cymru cyn gynted ag y gallwch, os ydych yn credu gall y tywydd eithafol:

• Golygu efallai na fyddwch yn gallu bodloni gofynion eich cytundeb, gan gynnwys Trawsgydymffurfio
• Newid yr ardal sy'n gymwys ar gyfer cynllun
• Effeithio ar eich adroddiadau o symudiadau da byw

Rhowch fanylion am y tywydd, gan gynnwys y dyddiad a'r amser. Byddwch yn gallu trafod eich opsiynau neu ofyn am randdirymiad. Bydd pob cais yn cael ei ystyried fesul achos. 

Rydym yn rhedeg cynlluniau grantiau cyfalaf o dro i dro ar gyfer daliadau fferm. Gellir dod o hyd i'w manylion ar y dudalen grantiau a thaliadau gwledig. Mae gan bob cynllun ffenestr ymgeisio benodol. Gellir dod o hyd i ddyddiadau ar gyfer cynlluniau ar Cynlluniau gwledig: dyddiadau ymgeisio.

Mae ffenestri cais ar gael ar gyfer y Grantiau Bach – yr Amgylchedd a Chynlluniau Tyfu er mwyn yr Amgylchedd. 

Mae Grantiau Bach – yr Amgylchedd yn rhaglen o waith cyfalaf. Mae hi’n ar gael i fusnesau ffermio ledled Cymru i gynnal prosiectau a fydd yn helpu i wella a chynnal nodweddion tirwedd traddodiadol a darparu cysylltiad rhwng cynefinoedd pryfed peillio. 

Mae Tyfu er mwyn yr Amgylchedd yn gynllun grant sydd ar gael i bob ffermwr cymwys yng Nghymru. Mae'r cynllun yn cefnogi tyfu a defnyddio cnydau, a all arwain at welliannau ym mherfformiad amgylcheddol busnes fferm.

Amcanion y cynllun yw cefnogi ffermwyr i:

• lleihau allyriadau carbon a nwyon tŷ gwydr
• addasu i newid yn yr hinsawdd ac adeiladu mwy o wytnwch i fusnesau fferm
• Gwella ansawdd dŵr a lleihau perygl llifogydd
• cyfrannu tuag at wrthdroi dirywiad bioamrywiaeth frodorol Cymru

Mae gwybodaeth ac arweiniad i helpu cynhyrchwyr amaethyddol sy'n wynebu costau uchel am borthiant anifeiliaid:

Bwrdd Datblygu Amaethyddiaeth a Garddwriaeth (AHDB) 

• Mynd i'r afael â chostau silwair a lleihau gwastraff (ar ahdb.org.uk)
• Gweminar: Llithriant claddfa silwair – sut i geisio osgoi llithriant y tymor hwn (ar ahdb.org.uk) 
• Rhestrau Glaswellt a Meillion a Argymhellir (RGCL) (ar ahdb.org.uk) 

Cyswllt Ffermio

• Cymorthfeydd un-i-un Cyswllt Ffermio

Hybu Cig Cymru / Meat Promotion Wales

• Arfer orau wrth reoli glaswelltir, dŵr a phriddoedd 
• Perffeithio'r Ffordd Gymreig 
• Rheoli Porfa'r Ucheldir wedi'i Optimeiddio – Gweminar (ar YouTube)
• Prosiect Grasscheck GB
• Prosiect newydd i ymchwilio i fanteision systemau pori 

Mae amhariadau  cyflenwi yn ystod y blynyddoedd diwethaf wedi achosi anweddolrwydd mewn prisiau gwrtaith.

Er mwyn helpu i wneud y defnydd gorau o wrtaith, mae gwybodaeth ac arweiniad ar gael fel a ganlyn:

Bwrdd Datblygu Amaethyddiaeth a Garddwriaeth (AHDB)

• Cyfrifiannell budd-daliadau cost ar gyfer defnydd gwrtaith nitrogen ar laswelltir
• Cyfrifiannell addasu gwrtaith nitrogen ar gyfer grawnfwydydd a hadau olew
• Gwybodaeth am wrtaith 
• Blog: Sut ddylai ffermwyr reoli gwrteithiau nitrogen costus? 
• Sut orau i ymateb i nitrogen gwrtaith costus i'w ddefnyddio yn 2022 
• Lliniaru prisiau gwrtaith uchel (Gweminar) 
• Tyfu glaswellt: defnydd syml o faetholion a gwrtaith (Gweminar) 
• Gwnewch y gorau o'ch mwck (Gweminar) 

Cyswllt Ffermio

• Cynllunio Rheoli Maetholion | Cyswllt Ffermio (llyw.cymru) 
• Torrwch eich colledion: Gwneud y mwyaf o fanteision cynllun rheoli maetholion | Cyswllt Ffermio (llyw.cymru)
• Gall ffermwyr glaswelltir liniaru yn erbyn yr effaith ar dwf glaswellt o gymhwyso llai N | Cyswllt Ffermio (llyw.cymru)
• Costau gwrtaith cynyddol yn annog Profion Pridd tymhorol | Cyswllt Ffermio (llyw.cymru)
• Podlediad - Rhowch gynnig ar bori cylchdro y gwanwyn hwn | Cyswllt Ffermio (llyw.cymru)
• Lleihau mewnbwn N trwy ddefnyddio meillion yn Mountjoy | Cyswllt Ffermio (llyw.cymru)

Galla:

• dod o hyd i gyngor a chymorth busnes drwy Cyswllt Ffermio (ar businesswales.gov.wales)

Mae Farmwell Cymru yn ganolfan wybodaeth ar-lein. Gallwch gael cyngor ar gydnerthedd personol a busnes i chi a'ch teulu.