Bridio Cŵn yn Gyfrifol a Pherchnogaeth Gyfrifol ar Gŵn

Mae cael ci yn ymrwymiad mawr. Dylech gymryd amser i ystyried yn llawn bob agwedd ar fod yn berchen ar gi. Mae deall y gyfraith a'ch dyletswyddau cyfreithiol sy'n berthnasol i berchnogaeth cŵn yn bwysig iawn

Mae’r Côd Ymarfer er Lles Cŵn yn egluro beth sydd angen i chi ei wneud i fodloni’r safon gofal sy’n ofynnol yn ôl y gyfraith. Os ydych yn rhiant neu'n warcheidwad i blentyn o dan 16 oed, yna chi sy'n gyfrifol am unrhyw anifail y mae'r plentyn yn gofalu amdano.

Ein côd ymarfer er lles cŵn.

I gael gwybodaeth ynghylch a ydych yn barod am gi, ewch i:

• cyfrifiannell costau anifeiliaid anwes (ar rspca.org.uk)
• a ddylwn i gael ci? 10 cwestiwn i ofyn i’ch hun (ar dogstrust.org.uk)
• prynu neu gael ci (ar dogstrust.org.uk)
• deddfau cŵn y DU (ar bluecross.org.uk)

Mae cannoedd o fridiau a mathau o gŵn. Gall dewis yr un cywir ichi fod yn anodd. Peidiwch â dewis ci yn seiliedig ar sut mae'n edrych yn unig heb ymchwilio i'w anghenion o ran ymddygiad ac iechyd. Mae'n bwysig dysgu am y brîd y mae gennych ddiddordeb ynddo i sicrhau mai hwn fydd fwyaf addas ichi a'ch ffordd o fyw.

I gael gwybodaeth ynghylch pa frîd sy’n addas ichi, ewch i:

• pa fath o frid sy’n gweithio i chi? (ar bluecross.org.uk)
• prynu neu gael ci (ar dogstrust.org.uk)
• bridiau ci  - nodweddion, maint ac ymddygiad (ar rspca.org.uk)

Defnyddiwch yr offeryn Asesiad Iechyd Cynhenid (IHA) i wirio iechyd corfforol eich ci 

Beth yw’r offeryn IHA

Mae’r offeryn IHA yn rhestr wirio am ddim, a hawdd ei ddefnyddio, gallwch ei defnyddio i asesu:

• iechyd corfforol, a
• addasrwydd i fridio

Gallwch wneud gwiriad gweledol o 10 nodwedd iechyd allweddol, fel anadlu clir, coesau syth, a chynffon ddigon hir i wagio. Gall unrhyw un ei ddefnyddio, heb offer arbennig nac arbenigedd milfeddygol.

Pam ei ddefnyddio

Mae rhai cŵn wedi’u bridio i edrych mewn ffordd benodol. Ond gall y nodweddion hyn achosi problemau iechyd difrifol. Mae’r rhain yn cynnwys problemau anadlu, poen yn y llygaid, heintiau croen a phroblemau cymalau. Gallant hefyd fyrhau oes ci.

Rydym am hyrwyddo bridio cyfrifol a pherchnogaeth wybodus. Bydd yr offeryn hwn yn eich helpu i wneud penderfyniadau gwybodus am iechyd a lles ci. Er mwyn i gi fyw bywyd hapus ac iach.

Darganfod mwy

Ewch i innatehealthassessment.org o 18 Tachwedd ymlaen i gael mynediad i’r offeryn a dysgu mwy.

O dan y Ddeddf Lles Anifeiliaid mae'n rhaid ichi allu diwallu pum angen a fydd gan eich ci, sef:

• ei angen am amgylchedd addas
• ei angen am ddiet cytbwys
• ei angen i allu arddangos patrymau ymddygiad arferol
• unrhyw angen sydd ganddo i fyw gydag anifeiliaid eraill, neu ar wahân iddynt.
• ei angen i gael ei amddiffyn rhag poen, dioddefaint, anaf ac afiechyd..

I gael gwybodaeth am ofalu am eich ci a'i anghenion, ewch i:

• lles cŵn: côd ymarfer
• sut i ofalu am gi: ffeithiau am gŵn (ar rspca.org.uk)
• perchnogaeth cŵn cyfrifol: sut rydyn ni’n helpu (ar dogstrust.org.uk)
• awgrymiadau diogelwch yn y tywydd cynnes a chymorth (ar dogstrust.org.uk)
• help gyda chostau byw cynyddol a gofalu am eich anifeiliaid anwes (ar rspca.org.uk)
• sut i gadw cŵn bach yn ddiogel yn eich cartref a'ch gardd (ar bluecross.org.uk)

Unwaith y byddwch wedi penderfynu eich bod yn barod am gi, bydd angen ichi ystyried ai mabwysiadu neu brynu gan fridiwr cyfrifol yw'r peth iawn ichi.

Os ydych yn mabwysiadu o ganolfan achub, defnyddiwch ganolfan ag enw da. Yn yr un modd, cyn ichi brynu gan fridiwr, darganfyddwch eu statws trwydded. Bridwyr trwyddedig yw'r rhai sydd â thri neu fwy o eist sy'n bridio. Os mai dim ond un neu ddwy ast sy'n bridio sydd gan rywun, nid oes angen trwydded arnynt.

Y naill ffordd neu'r llall, dylech bob amser weld y ci bach gyda'i fam cyn prynu.

Bydd gan eich Awdurdod Lleol fanylion bridwyr trwyddedig.

Prynu neu gael ci (ar dogstrust.co.uk).

Os ydych yn pryderu am ymddygiad ci a’i berchennog gallwch roi gwybod i’ch Awdurdod Lleol neu’r Heddlu.

O dan y Ddeddf Ymddygiad Gwrthgymdeithasol, Troseddu a Phlismona 2014,  gall yr Heddlu ac Awdurdodau Lleol gyhoeddi Rhybuddion Diogelu Cymunedol (CPWs). Mae'r rhain yn nodi y dylai'r perchennog roi'r gorau i ymddwyn mewn ffordd benodol. Os na chedwir at hyn, gellir cyhoeddi Hysbysiad Gwarchod y Gymuned (CPNs). Gall y rhain gynnwys gofynion penodol megis:

• gwisgo tennyn neu benwar yn gyhoeddus
• mynychu hyfforddiant cŵn
• sicrhau bod eich gardd wedi'i chau'n ddiogel fel na all ci ddianc

Mae torri CPN yn drosedd a gallai arwain at ddirwy lefel 4 (hyd at £2,500). Cysylltwch â'ch Awdurdod Lleol neu ffoniwch 101 i adrodd y digwyddiad.

• Peidiwch byth â gadael plant ar eu pen eu hunain â chi, waeth beth yw ei frîd, ei natur, ei oedran na'i berthynas. Ni ellir rhagweld ymddygiad unrhyw gi.
• Peidiwch byth â gadael i blant heidio o amgylch ci, p'un ai eich ci ydyw ai peidio. Gallai rhai cŵn, yn enwedig y rhai sy'n ofnus neu efallai wedi cael eu camdrin, weld hynny fel arwydd o ymosodiad neu oruchafiaeth.
• Peidiwch byth â gadael i blant darfu ar gi pan mae'n cysgu neu'n bwyta. Gall cŵn ymateb yn ymosodol.
• Peidiwch byth â gadael i blant fynd at gi nad ydynt yn ei adnabod. Dysgwch blant i ofyn am ganiatâd perchennog y ci cyn mynd ato i roi mwythau.
• Gwnewch yn siŵr fod gan eich ci ofod tawel i'w ddefnyddio, yn enwedig pan fydd wedi'i gynhyrfu'n ormodol neu wedi blino.
• Peidiwch â gadael i blant chwarae â chŵn a'u teganau heb oruchwyliaeth.

Perchenogaeth ci cyfrifol a chŵn peryglus | Heddlu De Cymru

• rwy'n gofalu am fy anifail anwes
• gweithgareddau cartref ac adnoddau (ar rspca.org.uk)

• sut i gadw’ch taith gerdded yn hwyl i’ch ci (ar bluecross.org.uk)
• sut i atal ci rhag tynnu ar dennyn (ar dogstrust.org.uk)

• cŵn a da byw: defaid a gwartheg (ar bluecross.org.uk)
• poeni defaid (ar nationalsheep.org.uk)

• y Cod Cefn Gwlad: cyngor i’r rhai sy’n ymweld â chefn gwlad (ar naturalresources.wales)
• y Cod Cerdded Cŵn (ar naturalresources.wales)

Rhaid i bob ci yn y DU fod wedi cael microsglodyn a'i gofrestru erbyn iddynt fod yn 8 wythnos oed. Rhaid i weithiwr proffesiynol hyfforddedig osod microsglodyn eich anifail anwes.  Gallwch ofyn i'ch milfeddyg, eich cyngor lleol neu ganolfan achub ac ailgartrefu leol a allant osod microsglodyn yn eich ci neu'ch cath. Efallai y byddant yn codi ffi. Mae rhif unigryw yn cael ei roi i ficrosglodyn eich anifail anwes a bydd modd gweld y rhif hwnnw pan fydd eich ci'n cael ei sganio. Rhaid i chi wneud yn siŵr bod eich ci wedi'i gofrestru ar gronfa ddata gymeradwy, a restrir yma: Cael eich ci neu gath wedi'i feicrosibio (ar gov.uk).