Cymorth digidol i'r rhai sy'n byw gyda dementia

“Pan rydych chi wedi cyfarfod ag un person â dementia, rydych chi wedi cyfarfod ag un person â dementia.”

Dyfyniad gan yr Athro Tom Kitwood.

Pethau a allai gael eu heffeithio gan ddiagnosis dementia:

• Pryderon am ddiogelwch.
• Problemau cofio.
• Problemau adnabod neu ddehongli gwrthrychau.
• Problemau gyda chlyw neu olwg ac ymwybyddiaeth gweledol-ofodol.
• Problemau symudedd.
• Problemau gyda deheurwydd.
• Ynysigrwydd.

Mae pobl sy’n byw gyda dementia dal eisiau:

• Mynegi teimladau ac emosiynau
• bod yn gymdeithasol
• bod yn rhan o rywbeth
• rhyngweithio â gweithgareddau a hobïau
• dysgu
• addysgu
• bod â theimladau ac emosiynau cadarnhaol
• cael cyswllt corfforol

Gall technoleg helpu i hwyluso gweithgareddau hel atgofion. Gallwch ddefnyddio eich gwybodaeth am angerdd a diddordebau person fel sail i archwilio ymhellach gan ddefnyddio technoleg. Gall adnoddau ar-lein roi cyfleoedd i hel atgofion am eiliadau pwysig mewn amser, delweddau neu fideos o ddigwyddiadau’r gorffennol, ac mae yna apiau a all hwyluso gweithgareddau.

Canolbwyntiwch ar brofiadaucadarnhaol

Wrth drafod hel atgofion, mae’n bwysig iawn bod yn ymwybodol o’r sgyrsiau a gawn, ac nad ydym yn cynhyrfu’r person yr ydym yn gweithio gydag ef trwy ddwyn atgofion sy’n annymunol i gof.

Mae technoleg yn offeryn a all hwyluso'r gweithgareddau hyn, ond mae'r dechnoleg yn ddibynnol ar yr hwylusydd i arwain y profiad i gyfeiriad cadarnhaol.

Ble i ddechrau

Weithiau'r ffordd orau o fynd ati yw defnyddio peiriant chwilio, fel Google neu Bing. Gallwch ddefnyddio
nodweddion fel y swyddogaethau chwilio am ddelweddau neu swyddogaeth chwilio am wefannau.

Ond peidiwch â theimlo bod angen i chi ddefnyddio'r dechnoleg bob amser. Rhowch hi o'r neilltu, a chael sgwrs i ddysgu mwy am ddiddordebau rhywun. Yna, gallwch chi ddefnyddio peiriant chwilio i ddod o hyd i gynnwys perthnasol a diddorol yn gyflym fel ysbrydoliaeth. Er enghraifft: defnyddio chwiliad delwedd i ddod o hyd i luniau o gyrchfan wyliau enwog ym Mhrydain yn yr 1980au a chael sgwrs am yr holl olygfeydd bendigedig.

Dull amlsynhwyraidd

Mae dull amlsynhwyraidd at hel atgofion yn ystyried cyrchu mwy nag un synnwyr (Golwg, arogl, sain, blas, cyffyrddiad) i wella gweithgareddau hel atgofion. Nid oes rhaid i hyn fod bob tro y byddwch chi'n hel atgofion, ond mae'n rhywbeth y gallech chi ei hwyluso'n hawdd gydag offer digidol.

Er enghraifft, wrth edrych ar ddelweddau o Ynys y Barri yn yr 1980au gan ddefnyddio peiriant chwilio, fe allech chi:

• chwarae seiniau adar môr o ddyfais seinydd clyfar
• dod o hyd i fideo o'r cefnfor ar lwyfan rhad ac am ddim fel YouTube
• cael blwch brechdanau wedi'i lenwi â thywod, neu bapur newydd â finegr, i ysgogi atgofion o arogl a chyffyrddiad

Gall Effro roi rhagor o wybodaeth am weithgareddau hel atgofion.

Wrth ddefnyddio unrhyw offeryn digidol, ystyriwch yr unigolyn rydych yn ei gefnogi a' pha mor hyderus ydynt gyda sgiliau digidol sylfaenol. Mae'n rhaid i'r iaith a ddefnyddiwch a'r dull a gymerwch fod â phrofiad y defnyddiwr mewn golwg bob amser.

Gweledol

BBC RemArc

Mae BBC RemArc yn archif o luniau newyddion o'r gorffennol. Gall defnyddwyr ddewis yn ôl degawd neu thema. Gwefan syml a fydd yn dechrau sgyrsiau yn gyflym.

BFI Player: Britain on map

Mae nodwedd “Britain on Map” BFI Player yn caniatáu ichi weld hen luniau archif o'ch ardal leol, sy'n berffaith i gludo rhywun yn ôl mewn amser.

People's Collection Wales

Mae Casgliad y Werin Cymru yn cofnodi ac yn dathlu hanes cyfoethog Cymru drwy gasglu straeon unigryw gan bobl gyffredin, gan gynnwys yr archif cof a gynlluniwyd ar gyfer pobl sy'n byw gyda dementia.

YouTube

Mae YouTube yn wefan cyfryngau cymdeithasol poblogaidd sy'n caniatáu i unrhyw un greu a lanlwytho fideos a'u rhannu â'r byd.

Oherwydd hyn, mae yna lawer o fideos o gyrchfannau gwyliau, lleoedd hanesyddol a rhyfeddodau naturiol, sy'n golygu bod yna lyfrgell wych o gynnwys i'w defnyddio i ysbrydoli a chefnogi sgyrsiau.

Yn ogystal â hyn, mae gan lawer o artistiaid cerddoriaeth enwog sianel YouTube swyddogol, sy'n golygu y gallwch chi wrando ar eich hoff ganeuon a gwylio'r fideo cerddoriaeth ar yr un pryd.

Defnyddiwch YouTube fel y byddwch yn defnyddio unrhyw beiriant chwilio, trwy nodi geiriau allweddol a dod o hyd i'r canlyniadau sydd fwyaf perthnasol i chi.

Cerddoriaeth

“Mae gan gerddoriaeth a chof gysylltydd pwerus. Mae cerddoriaeth yn goleuo atgofion emosiynol – mae pawb yn cofio caneuon o’u gorffennol – y gusan gyntaf, y gân mewn priodas, gweld eu rhieni’n dawnsio ac rydyn ni’n aml yn defnyddio cerddoriaeth i gofio pobl mewn angladdau.”

BBC Music Memories

Mae BBC Music Memories wedi'i gynllunio i gyflwyno gwahanol genedlaethau o gerddoriaeth i chi ac mae’n cysylltu â llwyfannau ffrydio fel Spotify ac Apple music.

Playlist for Life

Mae Playlist for Life yn cynnig adnoddau am ddim i greu rhestrau chwarae unigryw ar gyfer pobl sy'n byw gyda dementia.

Music4Dementia

Mae M4DRadio yn ddarllediad byw o wahanol genedlaethau o gerddoriaeth sydd ar gael ar eu gwefan.

Apiau defnyddiol

My House of Memories

Mae Prifysgol Lerpwl wedi datblygu Ap My House of Memories sydd â chynnwys y gellir ei ddefnyddio ar gyfer ysgogiadau cof i hwyluso sgyrsiau, yn ogystal ag offeryn i greu eich blwch cof eich hun o fewn yr ap. Mae adnoddau Cymraeg hefyd ar gael o fewn yr ap.

Apiau atgoffa

Gallwch chi osod nodiadau atgoffa ar lawer o ddyfeisiau clyfar. Er enghraifft, gallwch ofyn i'ch seinydd clyfar eich atgoffa i gymryd eich meddyginiaeth ar amser penodol o'r dydd, neu gallwch ddefnyddio calendr neu ap atgoffa ar eich ffôn clyfar i ddarparu nodiadau atgoffa.

Mae yna lawer o ganllawiau defnyddiol ar ddefnyddio'ch dyfeisiau i gefnogi eich arferion dyddiol, dyma rai mannau cychwyn defnyddiol:

• Alexa
• Dyfeisiau Android
• Apple iPhone

Mae defnyddio dyfeisiau clyfar yn gyfle ychwanegol i gadw mewn cysylltiad â materion cyfoes a rhwydweithiau lleol.

Gallech ddefnyddio peiriant chwilio, neu dudalen cyfryngau cymdeithasol, i ddod o hyd i rwydweithiau cymorth dementia lleol i gysylltu â nhw a darparu llwybr posibl ar gyfer gweithgarwch cymdeithasol a phrofiad a rennir. Chwiliwch am dermau fel “Te prynhawn ystyriol o ddementia yn Wrecsam,” a gweld pa ganlyniadau y byddwch yn dod o hyd iddynt. Canolbwyntiwch ar hobïau a diddordebau i archwilio'r opsiynau sydd ar gael i'r rhai rydych chi'n eu cefnogi.

Mewn rhai amgylchiadau, efallai y byddwch yn cefnogi rhywun sy'n cyfathrebu mewn iaith wahanol i chi. Mewn amgylchiadau o'r fath, gallech ddefnyddio ap cyfieithu fel Google Translate neu Microsoft Translator i fynd i’r afael ag unrhyw rwystrau iaith lle nad oes opsiynau eraill ar gael i gyfathrebu yn eu hiaith ddewisol.