Cyfarfod y Cabinet: 17 Ionawr 2022

• Y Gwir Anrh. Mark Drakeford AS
• Rebecca Evans AS
• Vaughan Gething AS
• Lesley Griffiths AS
• Jane Hutt AS
• Julie James AS
• Jeremy Miles AS
• Eluned Morgan AS
• Mick Antoniw AS

• Dawn Bowden AS
• Hannah Blythyn AS
• Julie Morgan AS
• Lynne Neagle AS
• Lee Waters AS

Swyddogion

• Andrew Goodall, yr Ysgrifennydd Parhaol
• Des Clifford, Cyfarwyddwr Cyffredinol, Swyddfa’r Prif Weinidog
• Will Whiteley, Dirprwy Gyfarwyddwr, Is-adran y Cabinet
• Toby Mason, Pennaeth Cyfathrebu Strategol
• Jane Runeckles, Cynghorydd Arbennig
• Alex Bevan, Cynghorydd Arbennig
• Daniel Butler, Cynghorydd Arbennig
• Ian Butler, Cynghorydd Arbennig
• Kate Edmunds, Cynghorydd Arbennig
• Sara Faye, Cynghorydd Arbennig
• Clare Jenkins, Cynghorydd Arbennig
• Owen John, Cynghorydd Arbennig
• Andrew Johnson, Cynghorydd Arbennig
• Mitch Theaker, Cynghorydd Arbennig
• Tom Woodward, Cynghorydd Arbennig
• Christopher W Morgan, Pennaeth Ysgrifenyddiaeth y Cabinet (cofnodion)
• Damian Roche, Ysgrifenyddiaeth y Cabinet
• Catrin Sully, Swyddfa'r Cabinet
• Tracey Burke, Cyfarwyddwr Cyffredinol, Addysg a Gwasanaethau Cyhoeddus
• Reg Kilpatrick, Cyfarwyddwr Cyffredinol, Cydgysylltu Argyfwng COVID-19
• Judith Paget, Cyfarwyddwr Cyffredinol Iechyd
• Andrew Slade, Cyfarwyddwr Cyffredinol, yr Economi, Sgiliau a Chyfoeth Naturiol
• Helen Lentle, Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cyfreithiol
• Frank Atherton, y Prif Swyddog Meddygol
• Rob Orford, y Prif Gynghorydd Gwyddonol – Iechyd
• Fliss Bennee, Cyd-Gadeirydd TAC
• Liz Lalley, Cyfarwyddwr Adfer ac Ailgychwyn
• Tom Smithson, Dirprwy Gyfarwyddwr COVID-19 Ailgychwyn
• Christopher Warner, Dirprwy Gyfarwyddwr Adolygiad COVID-19
• Dylan Hughes, y Prif Gwnsler Deddfwriaethol
• Neil Buffin,, Dirprwy Gyfarwyddwr, yr Adran Gwasanaethau Cyfreithiol
• Terry Kowal, Uwch Gwnsler Deddfwriaethol
• Tim Render, Cyfarwyddwr, Tir, Natur a Bwyd
• Helen John, Dirprwy Gyfarwyddwr Cyflenwi Seilwaith y Gororau

1.1 Cymeradwyodd y Cabinet gofnodion cyfarfodydd 10 a 13 Ionawr.

Y Bil Gwrthrychau Diwylliannol (Gwarchodaeth rhag Ymafael)

2.1 Rhoddwyd gwybod i’r Cabinet bod Bil Aelod Preifat ar Eitemau Diwylliannol, gwarchodaeth rhag ymafael yn gwneud ei ffordd drwy Senedd y Deyrnas Unedig gyda chefnogaeth Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Bwriad y Bil yw estyn yr amddiffyniad presennol sy’n cael ei roi i wrthrychau diwylliannol ar fenthyg o dramor i orielau ac amgueddfeydd yn y Deyrnas Unedig.

2.2 Roedd darpariaethau yn y Bil sydd o fewn cymhwysedd deddfwriaethol y Senedd ac nid yw’r bwriadau yn anghyson â bwriadau Gweinidogion Cymru. Er hynny, roedd Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn ceisio pwerau cydredol ac roedd swyddogion wedi ceisio gwelliant i amddiffyn pwerau Gweinidogion Cymru, yn unol â pholisi’r Llywodraeth ar ddeddfwriaeth San Steffan. Mae hyn wedi’i wrthod ac mae Dirprwy Weinidog y Celfyddydau a Chwaraeon, a’r Prif Chwip yn ysgrifennu at yr Aelod sy’n noddi’r Bil, Mel Stride AS, i geisio cefnogaeth i welliant sy’n amddiffyn pwerau o ran Cymru.

3.1 Ystyriodd y Cabinet gynnwys grid y Cyfarfod Llawn gan nodi y byddai busnes yn parhau ar ffurf rhithiol ac roedd amser pleidleisio wedi’i amserlennu am 7:15pm ddydd Mawrth a thua 6:25pm dydd Mercher.

4.1 Cyflwynodd y Prif Weinidog y papur, a oedd yn ychwanegu at y drafodaeth yn y Cabinet ar 13 Ionawr i lywio’r adolygiad gofynnol diweddaraf o Reoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5) (Cymru) 2020, a oedd i ddigwydd erbyn 20 Ionawr 2022.

4.2 Atgoffwyd y Gweinidogion bod y cyfyngiadau sy’n ymwneud â COVID-19 o fewn Cynllun Rheoli’r Coronafeirws yno at y diben o atal, diogelu rhag bygythiad, a rhoi ymateb iechyd y cyhoedd i fynychder, lledaeniad a halogiad Covid-19. Mae’n rhaid bod bygythiad i iechyd y cyhoedd a dylai’r cyfyngiadau fod yn gymesur o ran yr hyn y maent yn bwriadu ei gyflawni.

4.3 Roedd y papur yn amlinellu’r sefyllfa iechyd y cyhoedd, a oedd yn awgrymu bod niferoedd yr achosion COVID-19 yn parhau i ostwng yng Nghymru ac roedd achos dros fod yn dawel hyderus bod y sefyllfa yn cychwyn sefydlogi.  

4.4 Felly, cadarnhaodd y Cabinet y byddai'r Rheoliadau'n cael eu diwygio o 21 Ionawr i gael gwared ar y mesurau amddiffyn ychwanegol yn yr awyr agored, a gyflwynwyd ym mis Rhagfyr, ar yr amod bod yr amodau'n parhau'n ffafriol ar 20 Ionawr. Ni fyddai unrhyw gyfyngiadau ar y niferoedd a allai gymryd rhan mewn gweithgareddau awyr agored, byddai torfeydd yn gallu dychwelyd i ddigwyddiadau chwaraeon awyr agored a byddai lletygarwch awyr agored yn gallu gweithredu heb fesurau ychwanegol.  Byddai angen y pas Covid i gael mynediad i ddigwyddiadau awyr agored ar raddfa fwy.

4.5 Cytunodd y Cabinet hefyd mewn egwyddor i gynnwys y brechiad atgyfnerthu yn y diffiniad o'r rhai a 'frechwyd yn llawn' a fyddai'n gofyn am newid yn y Rheoliadau, a dylid adlewyrchu hyn yn y pas Covid.

4.6 Byddai'r gwaith o ehangu'r pas Covid i letygarwch yn cael ei ailystyried yn yr adolygiad a fydd yn cael ei gynnal erbyn 10 Chwefror.

4.7 Cadarnhaodd y Cabinet hefyd, os bydd y cyd-destun o ran iechyd y cyhoedd yn parhau i fod yn ffafriol yn y cyngor sydd i'w gyflwyno i'r Prif Weinidog yn ystod wythnos 24 Ionawr, y byddwn yn symud yn ôl i'r holl fesurau amddiffyn Lefel Rhybudd Sero o 28 Ionawr.

4.8 Cymeradwyodd y Cabinet y papur, yn amodol ar swyddogion yn ystyried sylwadau a wnaed gan Weinidogion ac y dylent gyfarwyddo cyfreithwyr yn unol â hynny.

5.1 Cyflwynodd Gweinidog yr Economi y papur, a oedd yn gofyn i’r Cabinet gytuno mewn egwyddor i’r dull gweithredu a gynigir mewn perthynas â gwiriadau ar nwyddau iechydol a ffytoiechydol sy’n dod i’r Deyrnas Unedig drwy borthladdoedd yng Nghymru o 1 Gorffennaf 2022. Gofynnwyd hefyd i’r Gweinidogion gytuno i reoli’r risgiau ariannol a’r pwysau sydd ar ôl.

5.2 Roedd ymadael â’r Undeb Ewropeaidd yn ei gwneud yn ofynnol cynnal gwiriadau  ar nwyddau iechydol a ffytoiechydol, megis planhigion, anifeiliaid a chynnyrch anifeiliaid, ac mae Llywodraeth y Deyrnas Unedig wedi oedi’r gwaith o weithredu tan fis Gorffennaf 2022.

5.3 Yng Nghymru, roedd angen safleoedd rheoli ffiniau newydd ar gyfer Caergybi, Doc Penfro ac Abergwaun, ac roedd Llywodraeth Cymru wedi etifeddu’r gwaith o ddarparu cyfleusterau yn y porthladdoedd hyn tua diwedd 2020. Fodd bynnag, ni fyddai'r cyfleusterau parhaol yng Nghaergybi yn weithredol tan y gwanwyn 2023 a byddai'n hwyrach na hynny ar gyfer y ddau borthladd arall.

5.4 Felly, roedd angen dull a oedd yn caniatáu llif parhaus nwyddau iechydol a ffytoiechydol drwy'r porthladdoedd hyn.

5.5 Cynigiwyd trefniadau dros dro ar gyfer y tri phorthladd, a fyddai'n cynnwys gwiriadau 'ysgafn' mewn porthladdoedd a chyrchfannau, uwchlaw'r trefniadau presennol.  Roedd yn bosibl penderfynu ar wahanol ddulliau ar gyfer y nwyddau, gyda'r gallu i weithredu gofynion gwirio llawn ar gyfer cynhyrchion penodol, megis planhigion. Cynnal bioddiogelwch fyddai'r ffactor allweddol.

5.6 O ran y setliad ariannol, mae Gweinidogion y Deyrnas Unedig wedi cytuno mewn egwyddor i gyllido costau adeiladu. Er hynny, ni fyddant yn cyllido unrhyw wariant gweithredol a delir ymlaen llaw.

5.7 Cytunodd y Gweinidogion i barhau gyda’r trefniadau dros dro sy’n cael eu cynnig.

5.8 Cymeradwyodd y Cabinet y papur.