Cyfarfod y Fforwm Strategol ar Fuddsoddi Rhanbarthol yng Nghymru, 17 Ionawr 2022: cofnodion

Agorodd y Cadeirydd y cyfarfod a diolchodd i'r aelodau am fod yn bresennol. Nododd y bydd Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething AS, yn bresennol yn y cyfarfod, a dywedodd wrth yr aelodau y byddai cyfle i drafod a holi'r Gweinidog yn dilyn ei ddiweddariad.

Ymdriniwyd â phrotocolau'r cyfarfodydd a chliriwyd cofnodion y cyfarfodydd ar 9 Tachwedd i'w cyhoeddi ar wefan Llywodraeth Cymru.

Gwahoddodd y Cadeirydd y Cynghorydd Rob Stewart (RS) i roi'r wybodaeth ddiweddaraf ar ran llywodraeth leol.

Dywedodd RS y bu cyfarfod o arweinwyr llywodraeth leol gyda'r Ysgrifennydd Gwladol dros Lefelu, Tai a Chymunedau, Michael Gove AS, ar 9 Rhagfyr. Yn ystod y cyfarfod hwnnw, nododd yr Ysgrifennydd Gwladol y byddai mwy o wybodaeth am y Gronfa Ffyniant a Rennir (SPF) ddiwedd mis Ionawr gyda'r Gronfa ar agor ar 1 Ebrill, byddai'r Papur Gwyn Lefelu yn cael ei gyhoeddi yn y Flwyddyn Newydd a byddai ail rownd y Gronfa Lefelu (LUF) yn dechrau yn y Gwanwyn.

Dywedodd RS fod yr amserlenni ar gyfer y cronfeydd yn debygol o fod yn dynn iawn a'r hyn a ddysgwyd o'r rowndiau cyntaf oedd bod hyn yn llesteirio ceisiadau cryfach a mwy strategol.

Ychwanegodd RS fod CLlLC yn cyfarfod â chymheiriaid LGA i rannu gwybodaeth, ond nid oes unrhyw fanylion gwirioneddol wedi dod i'r amlwg eto. Mae CLlLC yn cyfarfod â CGGC yn fuan i drafod arferion da o ran ceisiadau i gronfeydd y DU.

Mewn ymateb i ddiweddariad RS, cododd yr aelodau bryderon ynghylch cau prosiectau cyfredol a ariennir gan yr UE ac amserlen y Fframwaith. Mae'r diffyg cyllid dilynol yn debygol o arwain at golli seilwaith sylweddol.

Diolchodd y Cadeirydd i RS a chroesawodd Weinidog yr Economi, Vaughan Gething AS, i'r cyfarfod.

Diolchodd y Gweinidog i'r aelodau am eu cyfraniad a'u cefnogaeth ar y mater hwn. Er bod datganiadau diweddar gan Lywodraeth y DU yn ymddangos yn fwy cymodlon, dywedodd nad oes unrhyw arwydd o hyd bod ymrwymiadau ariannol yn cael eu cyflawni ac ychydig iawn o ran cynllun manwl ar gyfer y Fframwaith.

Dywedodd y Gweinidog fod gan Lywodraeth Cymru bryderon sylweddol ynghylch defnydd Llywodraeth y DU o'r pwerau cymorth ariannol yn Neddf y Farchnad Fewnol, gyda'r cynllun Multiply, a gaiff ei ariannu o'r Gronfa Ffyniant Gyffredin, yn tresmasu eto ar feysydd datganoledig.

Dywedodd y Gweinidog fod bylchau ariannu sectorau yn y dyfodol yn debygol o fod yn seiliedig ar y ffaith nad oedd Llywodraeth y DU yn disodli lefelau ariannu Cymru o'r UE yn llawn, a'r dull anhyblyg sy'n cael ei ddefnyddio ar hyn o bryd. Ychwanegodd fod y dull presennol o ymdrin â'r Fframwaith yn atgoffa rhywun o flynyddoedd cynnar Cronfeydd Strwythurol yr UE tra bod dull mwy strategol o fuddsoddi wedi arwain at ganlyniadau economaidd gwell i Gymru.

Dywedodd y Gweinidog fod Llywodraeth Cymru yn ceisio bod yn adeiladol gyda Llywodraeth y DU o ran y rôl y dylai ei chwarae o ran manteisio i'r eithaf ar y cronfeydd hyn, gan gyfeirio at fframwaith Comisiwn yr UE y gweithiodd Llywodraeth Cymru ynddo fel rhan o raglenni'r Cronfeydd Strwythurol.

Bu cynnydd ar faterion yn ymwneud â Phorthladdoedd a Bargeinion Twf a gobeithiai'r Gweinidog y byddai'r un dull adeiladol a phragmatig yn cael ei fabwysiadu ar y mater hwn yn y pen draw. Ychwanegodd y Gweinidog fod Llywodraeth Cymru yn dal yn ymrwymedig i'r gwaith a wnaed gyda phartneriaid megis y Fframwaith ar gyfer Buddsoddi Rhanbarthol a'r gwaith gyda'r OECD.

Mewn ymateb i ddiweddariad y Gweinidog, gwnaeth yr aelodau'r sylwadau canlynol:

• Yr angen am bwysau ar y cyd ar Lywodraeth y DU am gyllid dilynol. Cafwyd addewid na fyddai’r sefyllfa yn newid yn sylweddol, ond mae hynny ar fin digwydd erbyn hyn.
• Mae Gweinidogion y DU wedi nodi y gallai ceisiadau rhanbarthol fod yn bosibl mewn rhai meysydd megis sgiliau a phrentisiaethau.
• Mae dyblygu darpariaeth eisoes yn digwydd ar ôl i brosiectau'r Gronfa Adnewyddu Cymunedol (CRF) ddechrau gyda chynlluniau CRF yn gwrthdaro â phrosiectau rhanbarthol a chenedlaethol presennol.
• Mae'r trydydd sector yn dechrau colli'r partneriaethau a grëwyd o dan raglenni ariannu'r UE. Mae diffyg cyllid yn rhoi'r ddarpariaeth bresennol o dan fygythiad.
• Bydd colli systemau WEFO a thaliadau ymlaen llaw yn arwain at fethu â datblygu syniadau busnes da.
• Y posibilrwydd o gynnwys rhanddeiliaid yn Lloegr i wneud achos cyffredin o ran cyfeiriad y Fframwaith.

Gwnaeth y Gweinidog y sylwadau terfynol canlynol:

• Byddai ceisiadau rhanbarthol i'r Fframwaith yn ddatblygiad i'w groesawu, er bod awdurdodau lleol mewn sefyllfa fwyfwy anodd lle maent yn rheoli amrywiaeth o fuddiannau sy'n cystadlu am y cronfeydd hyn yn unigol ac nad oes ganddynt o reidrwydd y lefel ofynnol o gapasiti gweinyddol.
• Mae'n amlwg bod Llywodraeth y DU yn gwneud datganiadau anghyson ynghylch rôl Llywodraeth Cymru mewn fforymau cyhoeddus a phreifat. Mae llywodraeth leol mewn sefyllfa dda i gynnal deialog â rhanddeiliaid yn Lloegr.
• Mae rôl ASau sydd â cheisiadau SPF yn ddatblygiad di-fudd sy'n peryglu lefel o wleidydda. Dylai Llywodraeth y DU hefyd egluro a fydd cyllid ar gael ar gyfer meysydd fel ymchwil a datblygu a chymorth busnes a faint o arian a roddir.
• Mae llawer o gytundeb yng Nghymru ar flaenoriaethau rhanbarthol a dyma'r neges y dylem fod yn ei phwysleisio i Lywodraeth y DU.

Diolchodd y Cadeirydd i'r Gweinidog am ei ddiweddariad a'i drafodaethau â'r aelodau. Yna cyflwynodd gyflwyniad ar Ymchwil ac Arloesi i'w arwain gan:

• Baudewijn Morgan, Pennaeth Uned Horizon Europe, WEFO
• Chris Hale, Pennaeth Swyddfa Gwyddoniaeth Llywodraeth Cymru
• Kellie Beirne, Prif Weithredwr, Bargen Ddinesig Prifddinas-Ranbarth Caerdydd

Bydd y cyflwyniad ar gael ar wefan Llywodraeth Cymru fel rhan o bapurau'r cyfarfod.

Gwnaed y pwyntiau allweddol canlynol:

• Mae iaith Llywodraeth y DU ar ymchwil a datblygu yn dechrau adlewyrchu cwmpas ehangach ac mae'r dirwedd ariannu yn dod yn fwy cystadleuol.
• Ni fydd gwahaniaethau rhanbarthol yn cael eu datrys gan yr SPF yn unig. Mae mwy o gyllid ar gael ar gyfer ymchwil a datblygu ac mae'n hanfodol i wella perfformiad economaidd.
• Gallai'r Adroddiad Nyrsys olygu bod Cymru ar ei cholled yn seiliedig ar yr argymhelliad i gynyddu'r cyllid i sefydliadau.
• Mae angen proses gydweithredol gyda Llywodraeth y DU ynghyd â chronfa wedi'i thargedu'n ofodol ar gyfer pob rhanbarth i fynd i'r afael ag anghydraddoldeb a chynyddu capasiti.
• Mae gan Gymru rai cryfderau ymchwil a datblygu unigryw i fanteisio arnynt sy'n fwy penodol na’r meysydd sydd fel arfer yn denu sylw. 

Ni chodwyd unrhyw fater arall. Dywedodd y Cadeirydd fod Gweinidogion ar hyn o bryd yn ystyried ymestyn y Fforwm o gofio bod materion heb eu datrys o ran y cronfeydd hyn.

Diolchodd y Cadeirydd i'r aelodau am ddod i'r cyfarfod a nododd y byddai'r cyfarfod nesaf yn cael ei gynnal ar ôl i Lywodraeth y DU gyhoeddi manylion am sut y caiff y Fframwaith ei reoli a phryd y bydd ar agor ar gyfer busnes. Bydd nodyn i’r dyddiadur yn cael ei anfon allan maes o law.

Cadeirydd

Huw Irranca-Davies MS

Aelodau

Mynychwyr o Lywodraeth Cymru