Cyfarfod y Grŵp Llywio Buddsoddi Rhanbarthol yng Nghymru, 10 Ebrill 2025: cofnodion

Croesawodd y Cadeirydd y rhai oedd yn bresennol gan nodi mai hwn oedd cyfarfod agoriadol y Grŵp Llywio Buddsoddi Rhanbarthol yng Nghymru sy'n olynu'r Fforwm Strategol ar gyfer Buddsoddi Rhanbarthol. Mae'r Grŵp Llywio wedi'i sefydlu i helpu i lywio'r gwaith o ddatblygu rhaglen fuddsoddi ranbarthol newydd i ddechrau ym mis Ebrill 2026.

Nododd y Cadeirydd mai prif bwrpas y cyfarfod cyntaf hwn oedd rhoi gwybodaeth i'r aelodau am ddatblygiadau ar ddyfodol buddsoddiad rhanbarthol yn dilyn newid Llywodraeth y DU y llynedd. 

Dywedodd y Cadeirydd fod y Prif Weinidog ar hyn o bryd yn ystyried enwebeion ar gyfer Cadeirydd annibynnol y Grŵp Llywio gan obeithio y bydd yn ei le ar gyfer y cyfarfod nesaf ym mis Mai. Bydd y Cadeirydd newydd yn Aelod o'r Senedd.

Nododd y Cadeirydd y bydd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Ynni a Chynllunio yn cael ei wahodd i gyfarfod y Grŵp Llywio yn y dyfodol i drafod cynnydd a chlywed barn ar gynigion gan aelodau yn uniongyrchol. Efallai y bydd Arweinwyr Llywodraeth Leol hefyd yn cael eu gwahodd i fynychu cyfarfodydd yn y dyfodol.

Cliriwyd cofnodion drafft cyfarfod olaf y Fforwm Strategol ar gyfer Buddsoddi Rhanbarthol gan aelodau i'w cyhoeddi ar wefan Llywodraeth Cymru.

Nododd y Cadeirydd fod y Cylch Gorchwyl drafft ar gyfer y Grŵp Llywio wedi'u dosbarthu cyn y cyfarfod. Maent yn adlewyrchu amgylchiadau newydd yn dilyn y newid i Lywodraeth y DU a'r cyfle i ddatblygu rhaglen fuddsoddi ranbarthol newydd yn seiliedig ar wneud penderfyniadau yn dychwelyd i Lywodraeth Cymru o fis Ebrill 2026.

Ychwanegodd y Cadeirydd fod aelodaeth y Grŵp Llywio wedi'i ddiwygio o'i ragflaenydd, y Fforwm Strategol, yn fwyaf nodedig cynnwys prif weithredwyr y Cyd-bwyllgor Corfforaethol (CJC) yn lle arweinwyr gwleidyddol o ystyried y ffocws ar fanylion polisi ochr yn ochr â gwaith gyda llywodraeth leol ar rôl Cyd-bwyllgorau Corfforaethol. Mae mecanweithiau ar wahân ar waith ar gyfer trafodaethau gwleidyddol sydd i ddigwydd.

Gofynnodd y Cadeirydd i'r mynychwyr gadarnhau eu cynrychiolydd parhaol ar y Grŵp Llywio i'r Ysgrifenyddiaeth erbyn yr wythnos a ddaeth i ben 18 Ebrill. Cylchredwyd rhestr o aelodau dros dro gan yr Ysgrifenyddiaeth.

Nododd y Cadeirydd fod ychydig o leoedd hefyd wedi'u neilltuo ar gyfer aelodau annibynnol arbenigol. Anogodd aelodau i anfon manylion at ymgeiswyr y gallai eu harbenigedd a'u profiad fod yn addas i gefnogi nodau'r Grŵp Llywio. Cylchredwyd pecyn gwybodaeth a ffurflen Mynegi Diddordeb gan yr Ysgrifenyddiaeth.

Mae'n ofynnol i'r aelodau ddatgan i'r Cadeirydd, ar ddechrau'r cyfarfod neu yn ystod y cyfarfod, unrhyw sefyllfa lle bo gwrthdaro gwirioneddol neu ganfyddedig rhwng buddiannau.

Gwnaeth yr Aelodau'r sylwadau canlynol ar y Cylch Gorchwyl drafft:

• Ceisiwyd eglurhad ynghylch a fyddai angen grŵp cynrychioliadol i ddarparu goruchwyliaeth a llywodraethu parhaus yn dilyn diddymu'r Grŵp Llywio arfaethedig ym mis Ebrill 2026.
• A ddylent yn fwy penodol gynnwys ystyried cyfleoedd buddsoddi y tu hwnt i gyllid rhanbarthol / disodli cronfeydd ffyniant bro, yn enwedig cyfleoedd ar gyfer cyllido preifat. Nodwyd pwysigrwydd cael ffrydiau cyllido yn gydnaws a'i gilydd ei groesawu gan nifer o aelodau.
• Nodwyd bod aelodau etholedig llywodraeth leol yn cymryd rhan mewn cyfarfodydd ar lefel wleidyddol gyda Llywodraeth Cymru a fydd yn ategu'r gwaith sy'n cael ei gynnal gan y Grŵp Llywio hwn.
• Croesawyd gwahanu cyfarfodydd ar lefel wleidyddol a swyddogol.

Mewn ymateb i sylwadau a wnaed, dywedodd Tom Smithson (TS) y byddai angen i oruchwylio a llywodraethu trefniadau yn y dyfodol fod yn rhan o drafodaethau yn y grŵp hwn, gan gynnwys unrhyw swyddogaeth fonitro yn y dyfodol ar ôl lansio rhaglen fuddsoddi newydd yn 2026.

Nododd TS er bod gan y Grŵp Llywio brif rôl gorchwyl a gorffen ynglŷn â datblygu rhaglen fuddsoddi ranbarthol newydd, gallai hyn gynnwys ystyried sut i gael ystod llawer ehangach o wahanol gyfleoedd cyllido, gan gynnwys rhyddhau cyllid preifat.

Gofynnodd y Cadeirydd i'r aelodau anfon e-bost at yr Ysgrifenyddiaeth erbyn yr wythnos a ddaeth i ben 18 Ebrill os oedd ganddynt unrhyw sylwadau pellach neu gynigion sylweddol i'r Cylch Gorchwyl drafft.

Gwahoddodd y Cadeirydd Tom Smithson (TS), Dirprwy Gyfarwyddwr Strategaeth a Rheoleiddio Economaidd, Llywodraeth Cymru, i roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y cyd-destun cyllido ar ôl 2026 a'r datblygiadau sy'n digwydd rhwng Llywodraeth Cymru a'r DU.

Dywedodd TS fod Gweinidogion Cymru wedi cytuno i Lywodraeth y DU ymestyn y Gronfa Ffyniant Gyffredin (SPF) am flwyddyn bontio yn ystod 2025-26 i ddarparu sefydlogrwydd i awdurdodau lleol a buddiolwyr. Bydd y Gronfa Ffyniant Gyffredin yn parhau heb gyfranogiad uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru a bydd yn parhau i olygu y bydd Llywodraeth y DU yn goruchwylio'r cyllid yn uniongyrchol gyda llywodraeth leol am gyfnod cyfyngedig. Mae ffocws Llywodraeth Cymru ar gynllunio a datblygu ar ôl 2026.

Nododd TS mai safbwynt Llywodraeth Cymru ar ôl 2026 oedd bod yn rhaid i drefniadau yn y dyfodol barchu'n llawn gymwyseddau datganoledig ar gyfer datblygu economaidd lleol a rhanbarthol ac i gyllid fod yn aml-flwyddyn ac yn seiliedig ar anghenion. Mae Gweinidogion Cymru wedi nodi parodrwydd i archwilio'r potensial ar gyfer cyllid sy'n canolbwyntio ar fynd i'r afael ag anghydraddoldebau rhanbarthol i weithredu o fewn Fframwaith hyblyg ledled y DU sydd wedi'i gytuno gan bob gwlad yn y DU.

Dywedodd TS fod gan Lywodraeth Cymru ymrwymiad clir i ddatblygu dull ôl-2026 sy'n cydweddu â Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol a thrwy gyd-gynhyrchu â phartneriaid. Dyma pam y gofynnwyd i'r grŵp ddechrau gweithio nawr, cyn i ni gael y sicrwydd y gobeithiwn ei gael ar refniadau yn y dyfodol fel rhan o Adolygiad Gwariant y DU sydd i'w hadrodd ym mis Mehefin.

Man cychwyn y gwaith hwn fydd adeiladu ar y Fframwaith ar gyfer Buddsoddi Rhanbarthol a ddatblygwyd yn flaenorol gyda phartneriaid yn 2020. Bydd hyn yn cael ei adolygu yng ngoleuni'r dystiolaeth ddiweddaraf a bydd hefyd yn ceisio dysgu gwersi o'r Gronfa Ffyniant Gyffredin, yn ogystal ag o raglenni blaenorol yr UE a rhaglenni eraill.

Ailadroddodd TS safbwynt hirsefydlog Llywodraeth Cymru ar faint o gyllid a ddylai ddisodli cronfeydd yr UE. Dylai hyn fod o leiaf £343 miliwn y flwyddyn (wedi'i uwchraddio am brisiau), neu 22.5% o ddyraniad y DU – pa un bynnag sydd uwch. Fodd bynnag, nododd fod y sefyllfa ariannol anodd ar lefel y DU yn bryder a allai olygu dewisiadau anodd i Lywodraeth y DU, ond rydym yn gobeithio y byddai dyraniadau cyllid yn gliriach ar ôl i Adolygiad Gwariant y DU ddod i ben ym mis Mehefin.

Amlinellwyd datblygiadau ynghylch cynlluniau hirdymor ar gyfer twf ar lefel y DU, sy'n gysylltiedig â'r strategaeth ddiwydiannol. Dywedodd TS fod trafodaethau yn dal i fynd rhagddynt mewn sawl maes gan gynnwys cronfeydd rhanbarthol, a oedd yn rhan o'r Adolygiad Gwariant.

Daeth TS i ben trwy amlinellu pedair prif egwyddor Llywodraeth Cymru ynghylch dychwelyd penderfyniadau ar gronfeydd rhanbarthol:

• Mae Llywodraeth Cymru yn disgwyl o leiaf yr un cyfrifoldebau gwneud penderfyniadau ag yr oeddem ar gyfer cyllid yr UE.
• Rydym yn disgwyl cydweithio â Llywodraeth y DU i ddatblygu a chytuno ar unrhyw fframwaith ledled y DU i osod y paramedrau eang ar gyfer defnyddio cyllid.
• Rydym yn disgwyl i Lywodraeth Cymru arwain y gwaith gyda phartneriaid ledled Cymru i ddatblygu dull buddsoddi ar gyfer Cymru.
• Rhaid i unrhyw system fod yn symlach ac yn llai biwrocrataidd na model yr UE a rhaid iddi adfer datganoli.

Mewn ymateb i adroddiad cynrychiolwyr llywodraeth leol, gwnaeth yr aelodau y sylwadau canlynol:

• Mae dull aml-flwyddyn yn bwysig ar gyfer cynllunio gan fod paramedrau blynyddol yn culhau cwmpas y cyflawni.
• Dylid ystyried amseru y rhaglen newydd i gael ei chytuno ac etholiad y Senedd yn 2026 i ddarparu sefydlogrwydd.
• Mae deallusrwydd lleol yn hanfodol i ddeall sut mae'r economi yn newid, a sut mae anghenion yn wahanol nawr i'r hyn yr oeddent.
• Ystyriwch sut y gallwn ysgogi twf trwy greu cynigion buddsoddi a chyllid torfol yn hytrach na dim ond 'gwariant'.
• Ystyriwch gydlynu capasiti ac offeryn olrhain buddsoddiadau.
• Dylai rhaglen newydd fynd i'r afael â blaenoriaethau economaidd sylfaenol.
• Ystyried unrhyw fanteision wrth efelychu prosesau a iaith y DU o dan gynlluniau twf lleol, gan gynnwys mynediad at ffynonellau eraill o gyllid.

Nododd TS fod safbwynt Llywodraeth Cymru ar gyllid amlflwydd oedd o leiaf tair blynedd. Roedd y pwyntiau a wnaed yn gyson â safbwyntiau Llywodraeth Cymru ac maent yn cael eu codi gyda Llywodraeth y DU. Fodd bynnag, nid yw Llywodraeth y DU yn gallu ymgysylltu'n sylweddol tan ar ôl i'r Adolygiad Gwariant egluro'r paramedrau y bydd angen iddynt weithio ynddynt.

Cytunodd TS y dylem ystyried y cysylltiadau â ffynonellau buddsoddi ehangach mewn cyfarfod yn y dyfodol, ac fel rhan o'r ymagwedd at y dasg benodol o ddatblygu rhaglen fuddsoddi newydd yn 2026.

Gwahoddodd y Cadeirydd Tim Peppin (TP), Cyfarwyddwr Corfforaethol, CLlLC i roi'r wybodaeth ddiweddaraf am Gronfa Ffyniant Gyffredin y DU (SPF) a'i blwyddyn bontio 2025-26.

Ailadroddodd TP ddadansoddiadau cyllid SPF a strwythurau gweithredol gan nodi nifer o broblemau a heriau sy'n wynebu llywodraeth leol wrth gyflawni'r cynllun.

Amlinellodd TP ystod o elfennau cadarnhaol yr oedd llywodraeth leol wedi'u nodi gan yr SPF yng Nghymru. Roedd y rhain yn cynnwys: biwrocratiaeth isel, cydnaws â dulliau datblygu rhanbarthol presennol, ystod eang o ymyriadau cymwys, partneriaethau lleol da, a pherthnasoedd cadarnhaol â swyddogion Llywodraeth y DU.

Ychwanegodd TP fod gan yr SPF elfen refeniw gymharol uchel sydd wedi bod yn bwysig wrth adeiladu gallu i gefnogi datblygiad lleol a rhanbarthol. Mae'r SPF wedi darparu ffynhonnell gyllid lle nad oedd dewisiadau amgen ar gael.

Tynnodd TP sylw at gyflawniadau SPF wrth gychwyn ac ehangu busnesau, creu swyddi a sgiliau, adfywio canol trefi, a gwelliannau trafnidiaeth gyhoeddus.

Dywedodd TP mai'r canlyniad allweddol oedd effeithiolrwydd cynllunio rhanbarthol sy'n gysylltiedig â chyflenwi lleol. Daeth i ben gydag argymhellion llywodraeth leol ar gyfer yr ymagwedd ôl-2026 ar faterion gweinyddol a sybsidiaredd ynghylch yr hyn sy'n cael ei wneud orau ar lefel genedlaethol, ranbarthol a lleol.

Yn dilyn cyflwyniad TP, gwahoddodd y Cadeirydd Alison Sandford (AS), Pennaeth Polisi a Phartneriaeth Llywodraeth Cymru sy'n Gweithio ym maes Buddsoddi Rhanbarthol, i gyflwyno ymarfer gwersi a ddysgwyd ar y Gronfa Ffyniant a Rennir.

Dywedodd AS y bydd y gwersi a ddysgwyd o'r SPF yn cefnogi'r broses gyd-gynhyrchu sy'n gysylltiedig â datblygu trefniadau newydd ar ôl 2026. Mae'r arolwg yn gyfle i aelodau a rhwydweithiau ehangach gofnodi eu barn a'u profiadau.

Anogodd AS aelodau i rannu'r arolwg gyda'u sectorau a'u rhwydweithiau a nododd ei fod yn rhan o ddull ehangach o ystyried gwersi a ddysgwyd, gan gynnwys gwerthusiad Llywodraeth y DU o'r SPF, gwerthusiadau o raglenni blaenorol yr UE ac adroddiadau a gyhoeddwyd gan bwyllgorau gwleidyddol a melinau trafod.

Cylchredwyd dolen i'r arolwg gan yr Ysgrifenyddiaeth.

Gwahoddodd y Cadeirydd Tom Smithson (TS) i roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y camau nesaf ac amlinellu'r rhaglen waith ar gyfer y 12 mis nesaf. O ystyried yr amser cyfyngedig sy'n weddill yn y cyfarfod, gwahoddodd TS aelodau i anfon unrhyw sylwadau neu awgrymiadau ar y rhaglen waith amlinellol i'r ysgrifenyddiaeth i'w hystyried, yn enwedig unrhyw feysydd nad ydynt wedi'u cynnwys ond sydd angen trafodaeth ar y cyd. 

Dywedodd TS y bydd y cyfarfod nesaf ym mis Mai yn archwilio'r gwersi a ddysgwyd o raglenni cyllido blaenorol ac yn cynnwys cyflwyniad ar ddadansoddiad economaidd-gymdeithasol i dynnu sylw at faterion a thueddiadau cyfredol a all lywio trafodaethau ar flaenoriaethau.

Bydd y sylfaen dystiolaeth wedi'i diweddaru a'r gwersi a ddysgwyd yn cefnogi adolygiad o'r Fframwaith ar gyfer Buddsoddi Rhanbarthol i adlewyrchu'r datblygiadau polisi diweddaraf a diweddaru'r blaenoriaethau a'r themâu.

Ym mis Mehefin, bydd angen i'r Grŵp Llywio ystyried goblygiadau canlyniad Adolygiad Gwariant y DU, yn benodol unrhyw newidiadau sy'n ofynnol i'r ddogfen Fframwaith neu'n dull arfaethedig / a ffefrir.

Bwriad cyfarfod mis Mehefin yw rhoi barn ar Fframwaith wedi'i ddiweddaru i lywio cyfarfod Cabinet Llywodraeth Cymru i gytuno ar ddull ymgynghori. Y gobaith yw y gallai ymgynghoriad cyhoeddus gael ei gynnal dros fisoedd yr haf.

Yn ystod 2025, byddai'r Grŵp Llywio a'r is-grwpiau hefyd yn trafod manylion a mecaneg y Fframwaith yn ogystal ag unrhyw drefniadau pontio sy'n ofynnol yn 2026 i bontio unrhyw fylchau i fodel hirdymor a ffefrir.

Diolchodd y Cadeirydd i'r Aelodau am eu presenoldeb a’u cyfraniadau. Nododd y bydd y cyfarfod nesaf yn cael ei gynnal tua diwedd mis Mai a byddai nodyn i'r dyddiadur yn cael ei anfon allan maes o law.

Ni chodwyd unrhyw fusnes pellach.

Cadeirydd Dros Dro  

Andrew Slade, Cyfarwyddwr Cyffredinol, yr Economi, Ynni a Thrafnidiaeth, Llywodraeth Cymru

Aelodau

Cyd-bwyllgor Corfforedig y Gogledd: Alwen Williams, Prif Weithredwr

Cyd-bwyllgor Corfforedig y Canolbarth: Eifion Evans, Prif Weithredwr

Cyd-bwyllgor Corfforedig De-orllewin Cymru: Wendy Walters, Prif Weithredwr

Cyd-bwyllgor Corfforedig De Ddwyrain Cymru: Kellie Beirne, Prif Weithredwr

Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru: Tim Peppin, Cyfarwyddwr Corfforaethol

Cyngor Partneriaeth y Trydydd Sector: Matthew Brown, Cyfarwyddwr Gweithrediadau, Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru

Y Trydydd Sector (Menter Gymdeithasol): Glenn Bowen, Cyfarwyddwr Menter, Cwmpas

Medr, y Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil: Hywel Edwards, Pennaeth Ymchwil, Arloesi ac Ymgysylltu

Prifysgolion Cymru (Addysg Uwch): Amanda Wilkinson, Cyfarwyddwr

Colegau Cymru (Addysg Bellach): Mark Jones, Prif Swyddog Gweithredol, Coleg Gŵyr Abertawe

Undeb Llafur: Shavannah Taj, Ysgrifennydd Cyffredinol TUC Cymru

Cyfoeth Naturiol Cymru: Rhianne Jones, Cynghorydd Arbenigol Arweiniol ar Ymadael a'r UE a Rheoli Tir

Siambrau Masnach: Gus Williams, Prif Weithredwr – De a Chanolbarth Cymru 

Rhwydwaith Gwledig Cymru (Datblygu lleol dan arweiniad y gymuned): Eirlys Lloyd, Cadeirydd, Rhwydwaith Gwledig Cymru

Banc Datblygu Cymru: Rob Hunter, Pennaeth Strategaethau

Llywodraeth Leol (Arweinwyr rhanbarthol y Gronfa Ffyniant Gyffredin): Dylan Rhys Griffiths, Cyngor Gwynedd; Daniel Burgess, Cyngor Powys; Peter Mortimer, Cyngor Rhondda Cynon Taf; Andrea Virgo, Cyngor Rhondda Cyngor Taf

Mynychwyr o Lywodraeth Cymru

Tom Smithson, Dirprwy Gyfarwyddwr, Strategaeth Economaidd a Rheoleiddio

Alison Sandford, Buddsoddi Rhanbarthol – Pennaeth Polisi a Gweithio mewn Partneriaeth 

Mike Richards, Buddsoddi Rhanbarthol – Rheolwr Cyfathrebu

David Rosser, Busnes a Rhanbarthau – Prif Swyddog De-dwyrain Cymru

Nathan Cook, Busnes a Rhanbarthau – Pennaeth Polisi, Gwydnwch Economaidd 

Lisa James, Cyfarwyddwr - Llywodraeth Leol a Chynllunio

Sam Huckle, Partneriaethau Cymdeithasol, Cyflogadwyedd a Gwaith Teg – Pennaeth Cyflogadwyedd a Sgiliau

Peter James, Uwch Reolwr Strategaeth a Gweithrediadau – Canolbarth a De-orllewin Cymru