Cynllun Cymorth i Lesddeiliaid: canllawiau i ymgeiswyr

Nod y Cynllun Cymorth Lesddeiliaid (y cynllun) yw eich helpu os ydych mewn caledi ariannol sylweddol neu'n wynebu'r fath galedi o ganlyniad uniongyrchol i faterion diogelwch tân sy'n effeithio ar eich eiddo.

Mae’r cynllun am ddim ac wedi’i gynllunio i gynnig cyngor ac atebion i  lesddeiliaid i’w pryderon ariannol presennol ac mewn rhai achosion i brynu eiddo sydd ar ar lesddaliad.   

Mae pryderon ariannol pob aelwyd yn wahanol a bydd y Cynllun Cymorth Lesddeiliaid yn cefnogi ac yn cynghori’r ymgeiswyr ynghylch y camau mwyaf priodol i’w cymryd. Bydd hyn yn cynnwys adolygiad ariannol i bennu opsiynau ar gyfer cefnogi’r aelwyd. Gall hyn arwain at yr opsiwn i adael y system eiddo os yn briodol, ond rhaid i'r ateb hwn fod yn iawn i'r lesddeiliad.

Er mwyn bod yn gymwys i wneud cais i'r Cynllun Cymorth Lesddeiliaid:

• byddwch yn berchennog ar eiddo mewn adeilad cymwys yng Nghymru
• byddwch yn pasio'r Asesiad Cymhwystra Ariannol (ffurflen incwm-gwariant i fesur eich incwm gwario yn erbyn diffiniad y Comisiwn Metrigau Cymdeithasol o galedi ariannol sylweddol oherwydd problemau diogelwch tân)

Y cam cyntaf yw llenwi’r ffurflenni hunanasesu lle gallwch wirio a allech fod yn gymwys ar gyfer y cynllun.

Bydd y gwiriad cymhwysedd yn rhoi arweiniad cychwynnol i chi o ran a ydych yn gymwys i wneud cais i'r cynllun ai peidio ar sail yr wybodaeth a gofnodwyd gennych.

Os ydych o'r farn eich bod yn gymwys i wneud cais, y cam nesaf yw gwneud cais ffurfiol. Sylwch hefyd na fydd cwblhau unrhyw ran o'r broses gwneud cais hon yn effeithio ar eich sgôr credyd mewn unrhyw ffordd.

Gwnewch yn siwr fod yr holl wybodaeth a ddarparwch yn eich cais mor gywir â phosibl.  Gofynnir ichi ddarparu rhai dogfennau (manylion isod) i gefnogi'ch cais. 

Gall camau gael eu cymryd yn erbyn unrhyw un sy'n cyflenwi gwybodaeth ffug neu gamarweiniol yn fwriadol, gan gynnwys ad-dalu costau a godwyd gan y cynllun.

Er mwyn eich helpu ar ôl i'ch cais gael ei gyflwyno, bydd rhywun yn cael ei glustnodi i’ch helpu drwy’r camau nesaf.  Os nad ydych yn gymwys ar hyn o bryd a bod eich amgylchiadau’n newid yna cewch ymgeision eto. 

Gan fod amgylchiadau ariannol pob aelwyd yn wahanol, bydd y Cynllun Cymorth Lesddeiliaid yn rhoi cyngor am ddim i chi gan gynghorydd ariannol annibynnol. Bydd yn eich cynorthwyo gydag adolygiad o'ch materion ariannol ac yn rhoi cyngor a chymorth ar y camau y gellir eu cymryd. Byddwch yn cael rhestr o gynghorwyr a chewch ddewis un i gysylltu ag ef. Cewch hefyd gyflwyno neu gael hyd i gynghorydd ariannol annibynnol arall, ond yn gyntaf, rhaid iddynt ymuno âr cynllun cyn gwneud unrhyw waith.  Gallai’r gronfa ddata ar-lein hon ar fca.org.uk fod o gymorth. Bydd y cynghorydd ariannol annibynnol yn edrych ar eich materion ariannol gyda chi ac yn datblygu cymorth a chyngor i fodloni eich amgylchiadau penodol.

Ni fydd eich manylion ariannol yn cael eu rhannu â'r Cynllun Cymorth Lesddeiliaid o gwbl, ond bydd y cynghorydd yn cadarnhau'r llwybr priodol i'w gymryd a ph'un ai prynu'r eiddo gennych yw'r ateb gorau.  Bydd y gwasanaeth hwn yn rhad ac am ddim - bydd y cynghorydd ariannol annibynnol yn anfonebu'r cynllun yn uniongyrchol ac ni fydd gofyn i chi wneud unrhyw daliad.

Os bydd y cynghorydd ariannol annibynnol yn cynghori mai pryniant yw'r opsiwn gorau i chi, yna bydd y sawl sy'n ymdrin â'ch achos yn egluro’r hyn a fydd yn digwydd nesaf os hoffech fynd yn eich blaen. Os caiff eich cartref ei brynu, byddwch yn gallu ei werthu a symud ymlaen, neu cewch yr opsiwn i rentu eich cartref.  Peidiwch â phoeni, bydd y cynllun hefyd yn eich helpu gyda hyn.

I fod yn gymwys i gael help gan y Cynllun Cymorth Lesddalwyr byddwch yn berchennog eiddo mewn adeilad cymwys ac yn wynebu caledi ariannol sylweddol neu ar fin wynebu hynny.

Bydd angen i chi ymgymryd â hunanasesiad cychwynnol ar-lein i weld a allech fod yn gymwys i gael cymorth. 

Os bydd y gwiriwr cymhwysedd yn nodi y gallech fod yn gymwys am gymorth, cewch gyflwyno cais.

Caiff y math o wybodaeth y bydd disgwyl i chi ei darparu ar gyfer y cais hwn ei dangos yn y tablau isod. Darparwch gymaint o wybodaeth ag y gallwch er mwyn helpu i brosesu eich cais.

Cymhwystra Adeiladau

Rhaid i'ch adeilad fod yn 11m o uchder neu'n uwch a bod ganddo broblemau diogelwch tân cydnabyddedig sy'n golygu na all yr eiddo gael prisiad cywir at ddibenion cael morgais. Mae'n bosibl y bydd y problemau diogelwch tân hyn wedi arwain at gynnydd mewn taliadau gwasanaeth, sydd o bosibl wedi'u trosglwyddo i chi, y lesddeiliad.  Peidiwch â phoeni os na fyddwch yn gwybod union uchder yr adeilad gan fod gan y ffurflen hunanasesu ffordd o nodi cwmpas yr adeiladau hynny yn ôl nifer y lloriau.

Pan ewch ymlaen i gyflwyno cais byddwn yn gwirio cymhwystra yr adeilad.  Rhaid ichi roi tystiolaeth inni fel y gallwn gwblhau’r gwiriadau hyn. 

Os oes gennych fynediad i'r dystiolaeth ddewisol ychwanegol yn y tabl isod, gallai hyn helpu i gyflymu eich cais:

Tystiolaeth sydd ei hangen

• Enw a chyfeiriad yr adeilad
• Manylion cyswllt yr asiant rheoli
• Cyfriflenni taliadau gwasanaeth o'r llynedd sy'n dangos bod costau ychwanegol yn gysylltiedig â phroblemau diogelwch tân

Tystiolaeth ddewisol ychwanegol

• Sgôr B2/A3 o ganlyniad i'ch ffurflen EWS1 (gall fod ar gael gan eich asiant rheoli)
• Methiannau diogelwch tân a ddogfennwyd o dan y Gorchymyn Diogelwch Tân neu'r Ddeddf Tai
• Datganiadau taliadau gwasanaeth o'r 3 blynedd diwethaf
• Tystiolaeth o ddiffyg cymhwystra i gael ail forgais oherwydd problemau diogelwch tân

Cymhwystra'r ymgeisydd

I fod yn gymwys ar gyfer y cynllun, mae'n rhaid i chi allu dangos eich bod yn berchennog yr eiddo ac nad ydych yn berchen ar fwy na 2 eiddo i gyd (gan gynnwys yr eiddo cymwys).

Pan fyddwch yn cyflwyno eich cais, mae'r dystiolaeth y gallwch ei defnyddio i ddangos eich cymhwysedd yn cynnwys:

Tystiolaeth sydd ei hangen

• Prawf eich bod yn berchen ar yr eiddo sy'n gymwys ar gyfer y cynllun e.e. cyfriflen morgais

Bydd angen i chi hefyd ddangos bod eich incwm gwario yn eich rhoi chi islaw'r llinell dlodi.

Bydd angen i chi roi eich incwm ar ôl treth (eich Cyflog Terfynol) a'ch alldaliadau sy'n gysylltiedig â'r eiddo yn yr asesiad hwn.

Bydd yr incwm yn cynnwys:

• eich enillion net arferol o'ch cyflogaeth
• unrhyw elw neu golled o hunangyflogaeth (caiff colledion eu trin fel incwm negyddol)
• unrhyw gymorth gan y wladwriaeth - yr holl fudd-daliadau a chredydau treth a gewch
• unrhyw incwm o bensiynau galwedigaethol a phreifat
• unrhyw incwm o fuddsoddiadau rydych yn eu derbyn
• unrhyw daliadau cynhaliaeth rydych yn eu gwneud
• unrhyw incwm o grantiau addysgol ac ysgoloriaethau (gan gynnwys, ar gyfer myfyrwyr, benthyciadau myfyrwyr a chyfraniadau gan rieni)
• gwerth arian parod rhai mathau o incwm mewn nwyddau (er enghraifft, prydau ysgol am ddim, brecwast ysgol am ddim, llaeth ysgol am ddim, ffrwythau a llysiau ysgol am ddim, talebau Cychwyn Iach a thrwydded deledu am ddim i bobl 75 oed a throsodd)

Er mwyn eich helpu i gyfrifo'ch incwm a'ch costau os na chânt eu talu'n fisol i chi, dilynwch y tabl isod i drosi'r taliadau yn ffigur misol:

Os byddwch yn symud ymlaen i gyflwyno cais, mae'r dystiolaeth y gallwch ei defnyddio i ddangos eich cymhwystra ariannol yn cynnwys:

Tystiolaeth sydd ei hangen

• Cyfriflenni banc o'r 3 mis blaenorol sy'n dangos taliadau i mewn ac allan
• Slipiau cyflog o'r 3 mis blaenorol
• Unrhyw ddogfennau eraill sydd eu hangen i ddangos yn glir yr incwm a’r costau sydd wedi’u datgan yn eich cais

Cyffredinol

Beth yw'r Cynllun Cymorth Lesddeiliaid a sut y gall fy helpu?

Bydd y Cynllun Cymorth Lesddeiliaid yn helpu lesddeiliaid mewn adeiladau preswyl eithaf uchel i uchel iawn (11m neu'n uwch) sydd mewn caledi ariannol sylweddol, neu sy'n wynebu'r fath galedi, o ganlyniad i broblemau diogelwch tân.

Os yw'ch adeilad yn gymwys ac y byddwch yn pasio'r asesiadau cymhwystra, yna caiff rhywun ei glustnodi i ymdrin â'ch achos i'ch tywys drwy'r broses gwneud cais.  Byddwch yn derbyn cyngor ariannol am ddim gan gynghorydd ariannol a fydd yn adolygu eich sefyllfa ariannol gyda chi ac yn trefnu’r cyngor a’r gefnogaeth ar gyfer eich amgylchiadau penodol. Os yn briodol, caiff cynnig ei wneud i brynu eich eiddo. Wedyn, bydd modd i chi ddewis ei werthu a symud ymlaen, neu gallwch gael yr opsiwn o rentu eich cartref.

Sut ydw i'n gwybod ai'r cynllun hwn yw'r opsiwn cywir i mi?

Drwy'r Cynllun Cymorth Lesddeiliaid, bydd y cynghorydd ariannol annibynnol yn helpu eich cynghori ynghylch y camau mwyaf priodol i’w cymryd. Mae'n bosibl y bydd eich gofidiau ariannol yn rhai dros dro ac y caiff cyngor wedi'i deilwra ei gynghori. Bydd y cyngor a ddarperir yn rhad ac am ddim a chi sydd i benderfynu a hoffech ddilyn y cyngor hwnnw.

A fydd cynghorydd ariannol annibynnol yn cael ei benodi i mi?

Na fydd, cewch restr o gynghorydd ariannol annibynnol sy’n rhan o’r cynllun a gallwch ddewis o'r rhestr hon. Bydd y rhestr yn cynnwys manylion cynghorydd ariannol annibynnol sy’n deall amcanion y cynllun ac a all gynnig y cyngor priodol i chi. Cewch hefyd gyflwyno neu gael hyd i gynghorydd ariannol annibynnol arall, ond yn gyntaf, rhaid iddynt ymuno âr cynllun cyn gwneud unrhyw waith.  Gallai’r gronfa ddata ar-lein hon ar fca.org.uk fod o gymorth. 

Am ba hyd y bydd y Cynllun Cymorth Lesddeiliaid yn rhedeg?

Bydd y cynllun yn rhedeg am gyfnod o ddwy flynedd i ddechrau, gan ddechrau ym mis Mehefin 2022.

Oes ffi gwneud cais, neu gost arall yn gymwys i'r Cynllun Cymorth Lesddeiliaid?

Nac oes, bydd gwneud cais i'r cynllun yn rhad ac am ddim.  Os ydych yn gymwys ar gyfer y cynllun, bydd gwasanaethau cynghorydd ariannol annibynnol hefyd yn cael eu darparu yn rhad ac am ddim.

Ble mae'r Cynllun Cymorth Lesddeiliaid ar gael?

Mae'r cynllun ar gael ym mhob rhan o Gymru.

Pa mor hir fydd y broses yn cymryd ar ôl i mi gyflwyno fy nghais?

Caiff pob ymdrech ei gwneud i gwblhau'r broses cyn gynted â phosibl gan roi'r wybodaeth ddiweddaraf i bob ceisydd ar gynnydd.

A allaf ail-wneud cais i'r Cynllun Cymorth Lesddeiliaid os bydd fy nghais yn aflwyddiannus?

Gallwch. Os byddwch yn aflwyddiannus a bod eich amgylchiadau'n newid, gallwch ail-wneud cais i'r cynllun. 

Cymhwystra

Sut ydw i'n gwybod a ydw i'n gymwys?

Er mwyn cael gwybod a ydych chi a'ch adeilad yn gymwys i gael cymorth gan y cynllun, y cam cyntaf yw cwblhau'r ffurflenni hunanasesu cymhwystra.

Sut yr ydych yn gweithio allan os wyf yn is na'r llinell dlodi?

I gyfrifo a ydych mewn caledi ariannol sylweddol, rydym yn gwirio a yw incwm gwario eich cartref yn eich rhoi’n is na’r llinell dlodi.

Rydym yn defnyddio diffiniad y Comisiwn Metrigau Cymdeithasol o galedi ariannol sylweddol fel y llinell dlodi. Yna, rydym yn defnyddio'r ffigurau a ddarparwyd gan Aelwydydd Islaw'r Incwm Cyfartalog (HBAI) y Swyddfa Ystadegau Gwladol i fesur eich incwm gwario yn erbyn diffiniad y Comisiwn Metrig Cymdeithasol o galedi ariannol sylweddol. Bydd hyn yn amrywio, gan ddibynnu ar nifer yr oedolion a’r dibynyddion sy’n byw yn yr eiddo.

A allaf wneud cais ar y cyd?

Gallwch. Bydd y cais yn seiliedig ar aelwyd yn hytrach nag unigolyn.

Y Broses Brisio

Sut bydd gwerth fy nghartref yn cael ei gyfrifo?

Os mai'r ateb cywir i chi yw gwerthu eich cartref, caiff ei brisio gan brisiwr achrededig annibynnol o Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig. 

Caiff ei brisio gan ddefnyddio'r un broses a chanllawiau gan eu bod yn prisio pob cartref ac eiddo arall. Bydd hyn yn rhoi gwerth marchnad deg i'ch eiddo ar yr amod nad oes pryderon diogelwch tân yn yr adeilad.

Caiff y prisiad ei drefnu heb unrhyw gost i chi.

Bydd unrhyw gynnig i brynu'r eiddo yn 100% o'r gwerth hwnnw.

A oes rhaid i mi dderbyn y cynnig?

Nac oes. Gan fod y cynllun yn un gwirfoddol, os byddwch yn anfodlon ar y prisiad a ddarperir, nid oes rhaid derbyn y cynnig.

Dydw i ddim yn fodlon ar y prisiad cyntaf, a allaf ofyn am ail brisiad?

Mae'n bwysig rheoli disgwyliadau o ran gwerthoedd eiddo ac er y bydd yr eiddo'n cael ei brisio heb ystyried unrhyw bryderon diogelwch tân, rydym yn gwerthfawrogi efallai na fydd yn diwallu eich disgwyliadau o'i werth.

Os byddwch yn anfodlon ar y prisiad annibynnol cyntaf, gallwch ofyn am ail un, ond caiff ei gynnal dan yr un canllawiau diwydiant safonol a osodwyd gan Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig.

Y Broses Brynu

A allaf werthu fy eiddo drwy'r Cynllun Cymorth Lesddeiliaid?

Os byddwch chi a'ch adeilad yn gymwys i gael cymorth gan y cynllun a bod eich cynghorydd ariannol annibynnol yn argymell yr opsiwn pryniant fel yr ateb gorau i'ch amgylchiadau, yna cewch gynnig yr opsiwn i werthu eich eiddo.

Beth fydd yn digwydd pan fyddaf yn gwerthu fy eiddo?

Ar ôl cytuno ar bris prynu, bydd landlord cymdeithasol cofrestredig neu awdurdod lleol yn cysylltu â chi i brynu'r eiddo. 

Faint o amser fydd y broses o brynu yn ei chymryd?

Ni allwn ddarparu amserlen benodol oherwydd bydd pob sefyllfa yn wahanol, ond bydd y broses yn cael ei chynnal mor gyflym â phosibl.