Cynllun Ffermio Cynaliadwy: llinell sylfaen reoleiddiol: nodweddion y dirwedd (henebion cofrestredig, ffosydd a choed) (GAEC 7) (2026)

Mae nodweddion y dirwedd a Henebion Cofrestredig yn rhannau pwysig o amgylchedd y wlad. Yn ogystal â rhoi cysgod i stoc, lleoedd nythu i adar ac amrywiaeth o gynefinoedd i fyd natur, maent o werth hanesyddol a diwylliannol.

Mae Henebion Cofrestredig yn cael eu diogelu o dan GAEC 7 ac o dan Ddeddf Henebion a Safleoedd Archeolegol 1979 (fel y’i diwygiwyd gan Ddeddf Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2016) sy’n ei gwneud yn drosedd difrodi neu amharu ar Heneb Gofrestredig, gan gynnwys aflonyddu’r tir.

Henebion cofrestredig

Peidiwch â difrodi Heneb Gofrestredig trwy gynnal gweithgareddau sy’n achosi neu’n caniatáu erydiad pridd neu sy’n aflonyddu’r tir ar heneb gofrestredig e.e:

1. gorbori
2. gadael i lwyni a thyfiant goresgynnol dyfu drosti
3. sathru a stablad y pridd
4. rhigoli’r pridd gan gerbyd, yn enwedig ar lethrau serth neu ar dir gwlyb
5. porthi atodol
6. trin y tir yn rhy agos at ffin yr Heneb Gofrestredig
7. storio offer, deunydd a sbwriel

• peidiwch â gwneud gwaith ar Heneb Gofrestredig (e.e. aredig, ffensio, draenio, gwella traciau, ac ati) heb ganiatâd ffurfiol Cadw
• cadwch at holl amodau unrhyw ganiatâd a roddir

• rhaid cadw pob ffos (gan gynnwys ffosydd sych) ar y daliad, oni bai eich bod wedi cael caniatâd (yr awdurdod lleol perthnasol) i’w chwalu

• os bydd angen cwympo mwy na 5 metr ciwbig o goed bob chwarter calendr arnoch (cyn belled nad ydych yn gwerthu mwy na 2 fetr ciwbig), bydd yn rhaid ichi ofyn i Cyfoeth Naturiol Cymru am drwydded torri coed. Ni chewch gwympo coed o gwbl rhwng 1 Mawrth a 31 Awst, hyd yn oed â thrwydded
• ni chewch dorri, tocio na chwympo coeden sy’n cael ei diogelu gan Orchymyn Amddiffyn Coed (gan awdurdod lleol) heb ganiatâd eich awdurdod lleol

• i ofalu bod henebion cofrestredig a ffosydd yn cael eu cadw yn unol â’r mapiau a’r lluniau o’r awyr
• i sicrhau nad yw Henebion Cofrestredig wedi cael eu niweidio
• i wirio y cydymffurfir â rheolau trwyddedau cwympo coed
• i wirio y cydymffurfir â gofynion Gorchmynion Cadw Coed

• cadarnhewch leoliad a maint yr Henebion Cofrestredig ar eich tir. Gallwch wneud hyn trwy ddefnyddio Cof Cymru i chwilio cofnodion Cadw. Os nad ydych yn siŵr, cysylltwch â Cadw
• monitrwch gyflwr yr Henebion Cofrestredig i weld a oes arwyddion o aflonyddu arnyn nhw oherwydd erydu, gorbori, bwydo atodol ac ati a chymryd camau i’w hunioni a rhoi amser i’r tir ymadfer
• cymerwch gyngor angenrheidiol gan Cyfoeth Naturiol Cymru os nad ydych yn sicr a oes angen trwydded cwympo coed arnoch
• cysylltwch â’ch Awdurdod Lleol ynghylch rheoli unrhyw goed sy’n amodol ar Orchymyn Cadw Coed.

I gael rhagor o wybodaeth, cysylltwch â:

• Llywodraeth Cymru
• Cyfoeth Naturiol Cymru
• Cadw

neu gweler Cynllun Ffermio Cynaliadwy: llinell sylfaen reoleiddiol: cysylltiadau defnyddiol (2026).