Julie Morgan AS, y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol
Heddiw, rwy'n cyhoeddi crynodeb o'r ymatebion i'r ymgynghoriad cyhoeddus ar Ganllawiau Statudol Drafft yr Adolygiad Diogelu Unedig yng Nghymru.
Pryd bynnag y bydd unrhyw fywyd yn cael ei golli neu'n cael ei effeithio'n sylweddol gan gam-drin, esgeulustod neu drais, mae angen i ni fel asiantaethau cyhoeddus weithio gyda'n gilydd i nodi beth arall y gellid bod wedi'i wneud i atal digwyddiad mor drasig rhag digwydd, a'r hyn y gellid ei wneud yn wahanol yn y dyfodol.
Yn hanesyddol, mae asiantaethau datganoledig a'r rhai nad ydynt wedi’u datganoli, wedi cael y cyfrifoldeb o adolygu trasiedïau o'r fath, ac mae pob un ohonynt wedi gwneud hynny gan ddefnyddio prosesau, gweithdrefnau, deddfwriaeth a chanllawiau gwahanol. Mae’r rhain yn cynnwys Adolygiadau Ymarfer Oedolion a Phlant, Adolygiadau Lladdiad Iechyd Meddwl ac Adolygiadau Lladdiad Domestig. Comisiynodd Llywodraeth Cymru adolygiad academaidd ac adolygiad ymarferwyr i ddeall yn llawn y cymhlethdodau sydd ynghlwm wrth brosesau adolygu yng Nghymru. Yn dilyn yr adolygiadau hyn, cyflwynwyd argymhellion a'u cymeradwyo gan Weinidogion, a dechreuodd prosiect yr Adolygiad Diogelu Unedig Sengl ym mis Rhagfyr 2019.
Roedd pob partner yn awyddus i ddeall sut y gellid gwella'r systemau hyn i gael gwared ar yr angen i deuluoedd gymryd rhan mewn cylch beichus a thrawmatig o roi gwybodaeth, ac aros am gasgliadau adolygiadau lluosog. Y canlyniad a rennir oedd sicrhau bod yr wybodaeth bwysig hon yn cael ei dadansoddi, a'i bod yn llywio ac yn gwella arferion i atal niwed a gwella ein gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru.
Mae Deddf yr Heddlu, Troseddu, Dedfrydu a'r Llysoedd 2022, hefyd wedi cyflwyno Adolygiad o Laddiadau gydag Arfau Ymosodol ar gyfer Cymru a Lloegr gyda chynlluniau peilot ar y gweill ar hyn o bryd yn Birmingham, Llundain a De Cymru. Mae Llywodraeth Cymru a'r Swyddfa Gartref wedi cytuno mai'r Adolygiad Diogelu Unedig Sengl fydd y cyfrwng i gynnal adolygiadau o'r fath yn ystod y cyfnod peilot (ac unrhyw weithredu dilynol ar ôl gwerthuso).
Fel rhan o’r prosiect Adolygiad Diogelu Unedig Sengl, mae Prifysgol Caerdydd wedi datblygu Ystorfa Ddiogelu Cymru a fydd yn cadw’r holl adolygiadau hanesyddol a chyfredol. Gan ddefnyddio gwyddor gyfrifiadurol, gwyddor gymdeithasol a thechnolegau dysgu peirianyddol, bydd yr ystorfa’n darparu trefn thematig unigryw o drosolwg a dysgu ar lefel Cymru. Bydd yr Hyb Cydgysylltu Adolygiadau Diogelu Unedig Sengl, gan weithio gyda’r Byrddau Diogelu Rhanbarthol, yn hwyluso hyfforddiant a dysgu lleol, rhanbarthol, cenedlaethol, a rhyngwladol. Gyda'i gilydd bydd y systemau hyn yn cefnogi unrhyw newidiadau i arferion, prosesau a diwylliannau a fydd yn helpu i atal niwed yn y dyfodol.
Mae'r Adolygiad Diogelu Unedig Sengl yn enghraifft unigryw ac arloesol o’r ffordd yr aethom ati, drwy gydweithio ar draws ffiniau gwleidyddol, sefydliadol a daearyddol, i fynd i’r afael â phroblem gymhleth sy’n gyffredin inni i gyd a chreu datrysiad symlach i’w ddefnyddio ar y cyd. Mae mwy na 190 o randdeiliaid wedi bod yn rhan o’r gwaith o gynllunio a chyflawni’r Adolygiad Diogelu Unedig Sengl, ac mae pob un ohonynt wedi gwneud yn siŵr bod y person, y teulu a’r gymuned yn ganolog i’r newid hwn.
Yn dilyn cam cyn-ymgynghori, dechreuodd Llywodraeth Cymru broses ymgynghori gyhoeddus ffurfiol 14 wythnos ar gyfer Canllawiau Drafft Statudol yr Adolygiad Diogelu Unedig Sengl ar 6 Mawrth 2023, a ddaeth i ben ar 9 Mehefin 2023. Yn ystod y cyfnod hwnnw, cafodd dros 315 o unigolion sylw mewn fforymau amrywiol o sbectrwm eang o asiantaethau ledled Cymru a Lloegr.
Cafwyd cyfanswm o 48 o ymatebion yn ystod y cyfnod ymgynghori cyhoeddus. Mae'r holl ymatebion hynny wedi cael eu dadansoddi, eu hystyried yn ofalus, a'u defnyddio i lywio'r Crynodeb o'r Ymatebion.
Roedd mwyafrif yr ymatebion yn gefnogol i ethos yr Adolygiad Diogelu Unedig Sengl ac yn darparu adborth gwerthfawr, a fydd yn cael ei ddefnyddio i ddiwygio a gwella ein gwaith. Daeth themâu allweddol i'r amlwg o'r ymarfer ymgynghori gan gynnwys capasiti a chyllid, llais dioddefwyr a theuluoedd, hyfforddiant, rhannu gwybodaeth, partneriaethau, dysgu, llywodraethu a strwythur canllawiau. Bydd yr holl themâu hyn yn cael eu hystyried ymhellach ac eir i'r afael â nhw naill ai drwy fireinio'r canllawiau statudol ymhellach, trwy waith y Canolbwynt Cydlynu Adolygiad Diogelu Unedig Sengl neu yn y Bwrdd Gweinidogol Adolygiadau Diogelu Unedig Sengl.
Hoffwn ddiolch yn bersonol i bawb sydd wedi ymateb i'r ymgynghoriad cyhoeddus ac wedi dod i'r digwyddiadau ymgysylltu. Bydd yr Adolygiad Diogelu Unedig Sengl yn helpu i sicrhau, pan fo unrhyw fywyd yn cael ei golli neu pan fydd rhywun yn cael ei niweidio'n ddifrifol, ein bod yn gwneud popeth o fewn ein gallu i ddysgu gwersi a sicrhau eu bod yn cael eu rhoi ar waith yn gyflym ac yn gyson er mwyn gwneud ein cymunedau yn fwy diogel.