Strydoedd Ysgol: canllawiau i awdurdodau lleol - 6. Ffyrdd eraill o gefnogi teithio i'r ysgol

Nid Stryd Ysgol yw'r ateb gorau na'r unig ateb bob amser ar gyfer gwella teithio i'r ysgol. Mae llawer o ymyriadau eraill a all helpu i annog teithiau mwy diogel, mwy cynaliadwy i'r ysgol ac oddi yno. Gellir defnyddio'r rhain cyn, ochr yn ochr neu yn lle Stryd Ysgol. 

Gall cymryd camau i hyrwyddo teithio llesol a chynaliadwy helpu i newid arferion teithio a meithrin cefnogaeth ar gyfer newid. Os cyflwynir Stryd Ysgol yn nes ymlaen, bydd yr ymdrechion hyn yn ei gwneud yn fwy tebygol o lwyddo. Fodd bynnag, hyd yn oed os na fydd cynllun Stryd Ysgol yn cael ei roi ar waith, gall mesurau eraill wneud gwahaniaeth sylweddol hefyd. 

Dylai ysgolion ystyried amrywiaeth o opsiynau i wella teithio i'r ysgol a monitro eu heffaith. Isod mae rhai enghreifftiau o ymyriadau a all helpu i greu amgylchedd ysgol mwy diogel ac iach.
 

Cyn ystyried cyflwyno cynllun Stryd Ysgol, dylai ysgolion ddatblygu Cynllun Teithio Llesol i'r Ysgol (ATSP).

Mae Cynllun Teithio Llesol i’r Ysgol yn cynnwys tystiolaeth am batrymau teithio i’r ysgol ac yn nodi camau gweithredu i alluogi teithio mwy diogel a chynaliadwy.

Ysgolion sy’n arwain y gwaith hwn, ond bydd y cynlluniau gorau yn cynnwys y gymuned ysgol ehangach.

Dylid adolygu a diweddaru cynlluniau yn rheolaidd, gyda thystiolaeth o newidiadau yn arferion teithio disgyblion ac effaith unrhyw fentrau.

Mae gan Sustrans adnoddau a thempledi i gefnogi ysgolion i ddatblygu Cynlluniau Teithio Llesol i’r Ysgol.

Mae mentrau sy'n ceisio sicrhau bod gan ddisgyblion a'u rhieni/gofalwyr y wybodaeth, y sgiliau a'r hyder sydd eu hangen arnynt i deithio mewn ffordd lesol yn cynnwys:

• nodi a mapio llwybrau cerdded, olwyno a beicio diogel i'r ysgol
• llunio mapiau parth cerdded, olwyno a beicio (mae'r rhain yn dangos yr ardal o fewn 5-10 munud ar droed neu ar feic o giât yr ysgol ac yn mynd i'r afael â'r duedd gyffredin i oramcan amseroedd a phellteroedd cerdded ac olwyno)
• addysgu disgyblion am fuddiannau teithio cynaliadwy i'w hiechyd a'r amgylchedd
• darparu hyfforddiant sgiliau cerdded i ddisgyblion iau
• rhoi cyfle i ddisgyblion ag Anghenion Dysgu Ychwanegol neu anableddau gael Hyfforddiant Teithio'n Annibynnol
• cynnig hyfforddiant beicio a chynnwys hyn o fewn gweithgareddau dysgu
• cyflwyno gemau a gweithgareddau cydbwyso, sgwtera a beicio fel rhan o addysg gorfforol, amseroedd egwyl a gweithgareddau ysgol eraill 

Mae ffyrdd o ennyn diddordeb a brwdfrydedd aelodau o gymuned yr ysgol mewn teithio llesol ac, yn y pen draw, eu hysgogi i ddewis cerdded neu feicio i'r ysgol, yn cynnwys:

• cymryd rhan mewn digwyddiadau her a drefnir fel Wythnos Cerdded i'r Ysgol gan Living Streets a Stroliwch a Roliwch gan Sustrans
• sefydlu clybiau sgwtera a beicio yn yr ysgol
• cynnal cynllun gwobrwyo i ddisgyblion sy'n cerdded ac yn beicio i'r ysgol fel her cerdded i'r ysgol WOW gan Living Streets a Gwobr Ysgol Teithio Llesol Sustrans.
• sefydlu bws cerdded a/neu fws beicio
• fel rhan o ymgynghoriad cymunedol, trefnwch Stryd Chwarae y tu allan i'r ysgol i alluogi chwarae dros dro ar y stryd. Mae'r rhain yn aml yn cael eu harwain gan breswylwyr ond gallant hefyd gael eu harwain gan yr ysgol. Cynhelir sesiynau chwarae ar y stryd y tu allan i'r ysgol pan ddaw'r diwrnod addysgu i ben, yn aml yn rhedeg unwaith y tymor, ond gallant fod yn fwy aml. Bydd trefnu Stryd Chwarae yn galluogi ymgysylltu â breswylwyr a'r gymuned ehangach. Bydd hefyd yn dangos i rieni a phlant beth y gallant ei ddisgwyl pan fydd yr ardal yn troi'n Stryd Ysgol.

Dylid hefyd ystyried cynnwys disgyblion sy'n byw ymhellach i ffwrdd o'r ysgol ac sy'n dibynnu ar drafnidiaeth gyhoeddus neu gar fel eu prif ddull teithio. Gellir annog disgyblion sy'n defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus i ddod oddi ar y drafnidiaeth honno yn gynharach a cherdded gweddill y daith.

Yn yr un modd, gellir annog rhai disgyblion sy'n dibynnu ar gar i ‘barcio a cherdded’, hynny yw, parcio i ffwrdd o'r ysgol a cherdded gweddill y daith.

Mewn rhai ardaloedd, efallai y bydd modd sefydlu pwynt Parcio a Cherdded swyddogol mewn man sydd o fewn pellter cerdded i'r ysgol drwy gael caniatâd gan archfarchnad leol neu neuadd bentref, er enghraifft, i ddefnyddio eu maes parcio at y diben hwn.

Gellir gwneud gwelliannau ffisegol i lwybrau i ysgolion i'w gwneud yn fwy diogel a sicrhau eu bod yn gwbl hygyrch. Gallai ymyriadau gynnwys gwella ansawdd arwyneb a lled troedffyrdd, gosod cyrbiau isel, darparu mwy o fannau croesi diogel a chyflwyno mesurau gostegu traffig amrywiol gan gynnwys terfynau cyflymder is a chulhau ffyrdd.

Gall awdurdodau lleol hefyd ystyried gosod nodweddion porth fel planwyr neu hidlwyr moddol. Efallai y bydd yn bosibl creu Stryd Ysgol drwy newidiadau ffisegol i'r ardal y tu allan i'r ysgol yn unig sy'n cyfyngu ar fynediad cerbydau. 

Gall mapio codau post disgyblion, mapio llwybrau i’r ysgol a chynnal 'archwiliadau strydoedd' ar droed ac ar olwyn o lwybrau cyffredin helpu i nodi rhwystrau i deithio llesol a blaenoriaethu gwelliannau. Mae'n bwysig cynnwys disgyblion yn yr archwiliadau hyn a gall awdurdodau lleol a sefydliadau teithio llesol roi arweiniad a chymorth i ysgolion yn aml.

Yn ogystal â gwelliannau ffisegol i'r briffordd gyfagos, dylid ystyried gwella cyfleusterau ar safle'r ysgol. Drwy ddarparu digon o fannau parcio beiciau a chyfleusterau diogel i storio sgwteri a bygis, gellir sicrhau na chaiff disgyblion a rhieni/gofalwyr eu rhwystro rhag cerdded, olwyno a beicio am nad oes digon o gyfleusterau ar gael ar ôl iddynt gyrraedd.