Gorchmynion Cadwraeth Natur Arbennig a hysbysiadau stop

Oddi wrth:

Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig, Llywodraeth Cymru, Natural England, a Cyfoeth Naturiol Cymru

Yn berthnasol i:

Cymru a Lloegr

Defnyddir Gorchmynion Cadwraeth Natur Arbennig (Gorchmynion Cadwraeth Natur Arbennig ) i ddiogelu safleoedd Ewropeaidd rhag difrod neu ddirywiad.

Mae Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig yn disgrifio’r gweithgareddau sy’n debygol o ddinistrio neu ddifrodi cynefinoedd neu rywogaethau gwarchodedig. Mae angen caniatâd arnoch gan Natural England neu Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) i gynnal gweithgaredd cyfyngedig ar safle ble mae Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig mewn grym. Mae enghreifftiau o weithgareddau cyfyngedig yn cynnwys gyrru oddi ar y ffordd, coelcerthi a thyrchu am abwyd.

Mae Gorchmynion Cadwraeth Natur Arbennig yn berthnasol i safleoedd Ewropeaidd. Y rhain yw:

• Ardaloedd Cadwraeth Arbennig (ACA)
• Ardaloedd Gwarchodaeth Arbennig (AGA)

Dysgwch ble mae Gorchmynion Cadwraeth Natur Arbennig mewn grym (dolen naid isod).

Mae Gorchmynion Cadwraeth Natur Arbennig yn cyfyngu ar y gweithgareddau y gallwch eu cyflawni ar, ac yn agos i, safle. Gallant fod yn berthnasol i dir a dŵr – gan gynnwys dyfroedd mewndirol a’r amgylchedd morol.

Maent yn berthnasol i berchnogion tir, deiliaid a defnyddwyr tir, er enghraifft gweithgareddau hamdden.

Math o fesur cadwraeth yw Gorchmynion Cadwraeth Natur Arbennig. Dysgwch am fesurau cadwraeth yn ein canllaw ar gyfer y ddyletswydd i ddiogelu, gwarchod ac adfer safleoedd Ewropeaidd.

Caiff Gorchmynion Cadwraeth Natur Arbennig eu llunio gan yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru, ar sail argymhelliad Natural England neu CNC. Yn y canllaw hwn, cyfeirir at yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru fel y ‘gweinidog’.

Gall Natural England neu CNC ofyn am Orchymyn Cadwraeth Natur Arbennig:

• os yw eu monitro yn dangos bod safle’n cael ei ddifrodi
• os yw eu monitro yn dangos bod safle mewn perygl
• os ydynt yn cytuno â chais i wneud hynny gan eraill

Ni fyddant yn gwneud cais am Orchymyn Cadwraeth Natur Arbennig oni bai:

• nad oes modd diogelu’r safle drwy reoliadau eraill – er enghraifft deddfau cynllunio neu is-ddeddfau
• nad yw mesurau eraill wedi gweithio neu nad ydynt yn bosibl – er enghraifft cytundebau gwirfoddol

Y gweinidog sy’n penderfynu a ddylid llunio Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig. Os ydynt yn cytuno i Orchymyn Cadwraeth Natur Arbennig, bydd Defra neu Lywodraeth Cymru yn

• ei gyhoeddi yn y London Gazette
• ei gyhoeddi mewn papur newydd sy’n lleol i’r tir
• ei arddangos ar y safle neu’n agos ato, pan fo’n briodol

Bydd Natural England neu CNC yn anfon y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig atoch os ydych yn berchen ar y tir neu’n ddeiliad at ddibenion cyflawni unrhyw weithgareddau.

Bydd y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig yn esbonio’r gweithgareddau a allai achosi difrod, ac y cewch eich gorfodi i roi’r gorau iddynt os byddwch yn eu cyflawni.

Gall unrhyw un wrthwynebu Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig. Bydd y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig yn esbonio beth sydd angen i chi ei wneud a ble i anfon sylwadau neu eich gwrthwynebiad.

Bydd gennych o leiaf 28 diwrnod calendr i gyflwyno sylwadau neu eich gwrthwynebiad.

Os ydych yn gwrthwynebu Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig, bydd y gweinidog yn penderfynu a yw eich gwrthwynebiad:

• yn annilys – byddant yn rhoi rhesymau i chi
• yn ddilys a byddant yn dileu neu’n newid y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig
• yn ddilys ond y bydd angen ymchwiliad iddynt allu gwneud penderfyniad

Nid oes angen i chi dalu i gyflwyno gwrthwynebiad. Fodd bynnag, mae’n rhaid i chi dalu eich costau eich hun, er enghraifft, efallai y byddwch am gael cyngor arbenigol os bydd ymchwiliad.

Os oes ymchwiliad

Os bydd y gweinidog yn penderfynu y dylid cynnal ymchwiliad Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig, cewch wybod:

• beth i’w ddisgwyl
• pwy fydd yn cymryd rhan
• yr amseriadau – gall ymchwiliad cymhleth gymryd sawl mis

Yr Arolygiaeth Gynllunio sy’n cynnal yr ymchwiliadau. Dysgwch sut i gymryd rhan mewn ymchwiliad.

Ar ôl yr ymchwiliad, bydd yr arolygydd yn adrodd i’r gweinidog. Bydd y gweinidog yn penderfynu a ddylid:

• cadw (cadarnhau) y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig
• newid (diwygio) y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig, er enghraifft caniatáu i weithgaredd penodol ddigwydd
• diddymu (dirymu) y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig

Bydd pawb sy’n cymryd rhan yn yr ymchwiliad yn derbyn hysbysiad o’r penderfyniad a chopi o adroddiad yr arolygydd.

Bydd unrhyw hysbysiadau stop Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig sydd eisoes wedi’u cyflwyno yn cael eu diwygio.

Rhaid i’r gweinidog gyhoeddi penderfyniad i gadarnhau a fydd y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig yn cael ei gadw, ei newid neu ei ganslo. Rhaid iddynt wneud hyn o fewn 9 mis i lunio’r Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig gyntaf.

Ar ôl i’r gweinidog wneud penderfyniad Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig terfynol, gallwch ei herio os credwch fod y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig wedi’i wneud heb ddilyn y broses gyfreithiol briodol. Rhaid i chi gyflwyno eich gwrthwynebiad i’r Uchel Lys o fewn 6 wythnos i benderfyniad y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig.

Os ydych yn cyflawni, neu’n bwriadu cyflawni, y gweithgareddau cyfyngedig a restrir mewn Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig, gall Natural England neu CNC, ar ran y gweinidog, roi ‘hysbysiad stop’ i chi’.

Bydd yr hysbysiad stop yn dweud wrthych na ddylech gyflawni neu barhau i gyflawni gweithgaredd penodol heb ganiatâd. Mae’n esbonio beth fydd yn digwydd os byddwch yn parhau.

Fel arfer, dim ond ar ôl rhoi cynnig ar bob dull arall i geisio diogelu safle y caiff hysbysiadau stop eu defnyddio. Er enghraifft, efallai y cewch hysbysiad stop os nad ydych yn cytuno i atal gweithgaredd neu os nad ydych yn dilyn cod ymddygiad y cytunwyd arno ar gyfer gweithgaredd.

Os cyhoeddir hysbysiad stop, caiff:

• ei roi i berchennog y tir neu ddefnyddwyr sy’n cyflawni’r gweithgaredd ar y tir, os yw hynny’n hysbys
• ei gyhoeddi yn The London Gazette
• ei gyhoeddi mewn o leiaf un papur newydd sy’n lleol i’r tir
• ei arddangos ar y safle neu’n agos ato

Bydd yr hysbysiad stop yn nodi:

• enw’r safle
• y tir y mae’r hysbysiad stop yn effeithio arno
• manylion y gweithgareddau na chaniateir
• dyddiad dechrau
• dyddiad gorffen, os yw’n berthnasol

Rydych chi’n torri’r gyfraith os nad ydych chi’n cydymffurfio â hysbysiad stop. Gallech gael dirwy ddiderfyn a chael eich gorfodi gan Lys i drwsio’r difrod rydych wedi’i achosi.

Daw hysbysiad stop i ben:

• ar y dyddiad gorffen a nodwyd – os oes un
• os caiff y Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig ei ddirymu neu ei ddiwygio gan y gweinidog

Os oes gennych dir amaethyddol a bod yr hysbysiad stop wedi lleihau ei werth, gallwch ofyn am iawndal. Bydd angen i chi ddangos i Natural England neu CNC faint mae’r gwerth wedi lleihau. Bydd yr hysbysiad stop yn esbonio sut i wneud cais am iawndal.

Os ydych am gyflawni gweithgaredd a restrir mewn hysbysiad stop Gorchymyn Cadwraeth Natur Arbennig, rhaid i chi wneud cais am ganiatâd gan Natural England neu CNC.

Gallwch gyflawni gweithgaredd a nodir mewn hysbysiad stop heb ganiatâd:

• os oes gennych ganiatâd cynllunio ar gyfer y gweithgaredd eisoes
• os yw’n argyfwng – mae risg sydyn, annisgwyl ac agos i iechyd, bywyd, eiddo neu’r amgylchedd

I wneud cais am ganiatâd, mae’n rhaid i chi roi hysbysiad ysgrifenedig i Natural England neu CNC o’r gweithgaredd rydych am ei gyflawni. Bydd yr hysbysiad stop yn dweud wrthych sut i wneud cais am ganiatâd.

Bydd Natural England neu CNC yn cynnal asesiad rheoliadau cynefinoedd (ARhC) o’ch cynnig. Dim ond os na fydd eich gweithgareddau arfaethedig yn niweidio’r safle y cewch chi ganiatâd. Os oes amodau ynghlwm wrth y caniatâd, byddant yn dweud wrthych pam eu bod wedi gwneud hyn. Dysgwch am y wybodaeth y gallai fod angen i chi ei darparu ar gyfer ARhC.

Gallwch gyflawni’r gweithgaredd:

• os rhoddir caniatâd ysgrifenedig i chi
• os yw’n cyd-fynd â thelerau cytundeb rheoli y cytunwyd arno gyda Natural England neu CNC ar ôl cyflwyno’r hysbysiad stop

Os gwrthodir caniatâd i chi

Os gwrthodir caniatâd i chi neu os na fyddwch yn derbyn penderfyniad, gallwch ofyn yn ysgrifenedig i Natural England neu CNC gyflwyno’r mater i’r gweinidog. Bydd y penderfyniad i wrthod caniatâd yn dweud wrthych sut i apelio. Mae angen i chi wneud hyn naill ai:

• fewn deufis o gael gwybod bod caniatâd wedi’i wrthod
• neu o fewn tri mis o wneud cais am ganiatâd os nad ydych wedi derbyn penderfyniad am eich cais

Dangos bod ‘budd cyhoeddus tra phwysig’

Bydd angen i chi ddangos bod ‘budd cyhoeddus tra phwysig’ i gyflawni’r gweithgaredd. Mae rhesymau budd cyhoeddus tra phwysig yn cynnwys rhesymau economaidd-gymdeithasol, a lle nad oes ffordd arall o gyflawni’r gwaith arfaethedig. Dysgwch am fudd cyhoeddus tra phwysig a sut i’w ddangos.

Dim ond os yw pob un o’r 3 amod hyn yn cael eu bodloni y bydd y gweinidog yn cytuno i roi caniatâd:

1. Nid oes unrhyw ffordd resymol arall neu lai niweidiol o gyflawni’r un canlyniad. Er enghraifft, cynnal y gweithgaredd mewn ffordd wahanol er mwyn lleihau’r effaith ar adar bridio.
2. Bernir bod y budd cyhoeddus o gyflawni’r gweithgaredd yn bwysicach na’r niwed y byddai’r gweithgaredd yn ei achosi i’r safle. Er enghraifft, mae’r manteision cymdeithasol neu economaidd yn ddigon sylweddol i gyfiawnhau’r difrod.
3. Gallwch wneud iawn am unrhyw ddifrod a achosir i’r safle.

Os yw’r gweithgaredd yn debygol o effeithio ar ‘gynefin neu rywogaeth â blaenoriaeth’ mewn ACA, rhaid i’r budd cyhoeddus tra phwysig ymwneud ag iechyd pobl, diogelwch y cyhoedd neu resymau eraill a gymeradwyir gan weinidogion. Gwiriwch amcanion cadwraeth ACA i weld a yw’n cynnwys cynefin neu rywogaeth â blaenoriaeth.

Bydd y gweinidog yn anfon llythyr penderfyniad atoch. Bydd yn dweud a allwch gyflawni’r gweithgaredd ai peidio. Nid oes terfyn amser i’r gweinidog wneud penderfyniad.

Bydd y gweinidog wedyn yn dweud wrth Natural England neu CNC a ddylid rhoi caniatâd i chi.

Rhaid i chi dderbyn y caniatâd cyn i chi gyflawni eich gweithgaredd.

I gael rhagor o fanylion am Orchymyn Cadwraeth Natur Arbennig cysylltwch â Natural England.

Cysylltwch â Natural England am help yn Lloegr.

Cysylltwch â CNC am help yng Nghymru.