Strydoedd Ysgol: canllawiau i awdurdodau lleol - Astudiaeth achos: Ysgol Gynradd Fairfield

Ym mis Medi 2020 comisiynodd Cyngor Bro Morgannwg Sustrans i fynd i'r afael â materion diogelwch ar y ffyrdd yn Ysgol Gynradd Fairfield, ym Mhenarth. 

Cwmpas y comisiwn oedd gwneud y strydoedd o amgylch yr ysgol yn fwy diogel ar gyfer cerdded, olwynion a beicio. 

Cynhaliwyd gweithdai gyda staff yr ysgol, disgyblion, rhieni a phreswylwyr. Cytunwyd ar restr o welliannau, gan gynnwys: 

• cau wedi'i amseru (Stryd yr Ysgol) ar Ffordd Dryden
• cyflwyno system unffordd y tu allan i'r ysgol
• lledaenu’r droedffordd
• plannu gardd law ar hyd y stryd

Fel rhan o'r ymgynghoriad â'r gymuned ar Strydoedd Ysgol, trawsnewidiwyd y ffordd y tu allan i Ysgol Fairfield yn Stryd Chwarae.

Ar gyfer treial cychwynnol am wythnos ym mis Hydref 2021, cafodd y ffordd ei chau dros dro i draffig cyn amser casglu plant o’r ysgol. Roedd hyn yn caniatáu i blant chwarae, cerdded, beicio a mynd ar sgwter adref yn ddiogel.

Roedd hefyd yn helpu rhieni a phreswylwyr i brofi manteision cau ffyrdd dros dro a gofyn cwestiynau am y cynllun.

Trefnodd Sustrans gyfleoedd ymgysylltu â'r ysgol a chymdogion lleol. Roedd Chwarae Cymru yn darparu offer rheoli traffig, tra bod Tîm Datblygu Chwarae Bro Morgannwg yn darparu offer chwarae a staff i helpu gyda stiwardio. 

Mae integreiddio mentrau chwarae a theithio llesol yn creu amgylchedd diogel a diddorol i blant, gan annog teuluoedd i gerdded, olwyno neu feicio i'r ysgol. Mae'r dull cyfannol hwn nid yn unig yn hyrwyddo gweithgarwch corfforol ond hefyd yn datblygu ymdeimlad o gymuned a pherchnogaeth ar y strydoedd lleol.

Mae'r prosiect peilot cychwynnol wedi bod yn llwyddiant, gan gynnig mewnwelediadau gwerthfawr.

Dywedodd 81% o drigolion Dryden Road eu bod yn cefnogi’r Stryd Ysgol.

"Rwy'n falch bod system unffordd yn cael ei rhoi ar waith [...] i atal tagfeydd o amgylch yr ardal." – Preswylydd Lleol 

"Rwy'n cefnogi’n gryf yr holl fesurau sydd wedi cael eu hawgrymu. Maen nhw'n gyfle gwych i newid y sefyllfa bresennol, sydd ddim yn sefyllfa ddelfrydol." – Preswylydd Dryden Road

Mae Stryd yr Ysgol wedi trawsnewid yr ardal yn amgylchedd mwy diogel a mwy croesawgar. 

Mae'r treial cychwynnol am wythnos, dan arweiniad Sustrans ynghyd â'r awdurdod lleol a staff yr ysgol, wedi cronni adborth cadarnhaol yn bennaf gan breswylwyr, rhieni a staff ysgol.

Yn ystod cyfnod y treial, rheolwyd materion fel dadleoli traffig a pharcio diystyriol yn effeithiol trwy bresenoldeb cynyddol Swyddog Cymorth Cymunedol yr Heddlu (PCSO) lleol a swyddog gorfodi traffig. 

Roedd cyfathrebu cyson â rhieni a gofalwyr hefyd yn hanfodol, wedi'i hwyluso gan yr ysgol drwy wahanol sianeli gan gynnwys sesiynau galw heibio personol, taflenni gwybodaeth, ac e-byst. Ystyriwyd lleisiau disgyblion hefyd, wrth iddynt gydweithio'n agos â Sustrans i fynegi eu barn ar y gwelliannau stryd a ddymunir. Sicrhaodd y dull cynhwysfawr hwn fod y treial yn llwyddiannus wrth fynd i'r afael â phryderon allweddol ac ymgorffori adborth gwerthfawr gan gymuned yr ysgol.

Gweithiodd Sustrans gyda'r awdurdod lleol i sicrhau cyllid cyfalaf trwy'r gronfa Llwybrau Diogel mewn Cymunedau, ac fe wnaeth y gofalwr a'r pennaeth staffio'r pwynt cau yn llwyddiannus rhwng Ebrill a Hydref 2023, gan gyfyngu ar draffig yn ystod y cyfnod hwn.

Yn ogystal â'r treialon, mae gwelliannau wedi'u gwneud ar Dryden Road i wella diogelwch, hygyrchedd a chynaliadwyedd. 

Un o'r ychwanegiadau allweddol yw gosod gerddi glaw, a elwir hefyd yn Systemau Draenio Cynaliadwy (SUDs). Mae'r gerddi hyn yn darparu dull naturiol o reoli risgiau llifogydd a llygredd drwy amsugno a hidlo dŵr glaw, gan leihau'r risg o lifogydd. 

Yn ogystal, mae system unffordd wedi'i chyflwyno i wella llif traffig a lleihau tagfeydd, gan wella diogelwch cyffredinol ar y ffyrdd. 

Mae cau amserol parhaol ar Dryden Road yn cyfrannu ymhellach at ddiogelwch cerddwyr drwy gyfyngu mynediad i gerbydau yn ystod oriau brig, gan ganiatáu i rieni a phlant gerdded, olwyno neu feicio heb draffig. 

Mae gwelliannau i'r cynllun ac ehangu troedffyrdd wedi'u gwneud i wella hygyrchedd i bob cerddwr, gan gynnwys y rhai ag anableddau. Mae'r gwelliannau hyn yn sicrhau bod y stryd yn fwy cynhwysol i bob defnyddiwr. 

Gyda'i gilydd, mae'r ymyriadau hyn yn creu amgylchedd trefol mwy diogel, mwy cynaliadwy a hygyrch i'r gymuned.

Image

Fodd bynnag, mae'r heriau o staffio'r pwynt cau, a'r nifer cynyddol o geir sy'n mynd i mewn i'r stryd yn ystod y cyfnod cau, wedi tynnu sylw at yr angen am orfodi awtomataidd.

Disgwylir i gamerâu gael eu gosod yn hydref 2025. 

Mae'r broses hon wedi cryfhau ymrwymiad yr awdurdod lleol i greu strydoedd mwy diogel, mwy hygyrch i bawb.

Gallwch ddarllen mwy am brosiect Dylunio Strydoedd Cymunedol Cynradd Fairfield a Stryd yr Ysgol.