Ymchwil yn edrych ar ffyrdd o wella’r Cynllun Cyflogwr Hyderus o ran Anabledd yng Nghymru - Awgrymiadau’r rhanddeiliaid

Un thema a ddaeth i'r amlwg o'r data oedd cyfranogwyr yn myfyrio ynghylch y cynllun cyflogwr presennol a phrofiadau ohono, ond bu’r cyfranogwyr hefyd yn trafod sut i wella'r cynllun Hyderus o ran Anabledd yn y dyfodol.

Cafwyd cefnogaeth gref i wella a chryfhau'r cynllun presennol, i wneud y mwyaf o'r ymgysylltiad a gwneud gwelliannau i symud y cynllun i ffwrdd (yn enwedig ar Lefelau 1 a 2) rhag cael ei ystyried fel 'ymarferiad blwch ticio'.

Adlewyrchai’r cyfranogwyr deimladau cryf ynghylch pa mor bwysig oedd sicrhau bod profiadau bywyd pobl anabl yn ganolog i unrhyw gynllun sy’n cael ei wella a phwysigrwydd sicrhau newid diwylliannol eang hefyd.

Felly rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn os yw cynllun yn mynd i gael ei adolygu, neu os yw cynllun newydd am gael ei ddatblygu, fod pobl â phrofiad bywyd o wahanol anableddau yn rhan o hynny, ac y gwrandewir arnyn nhw o ddifrif. A bod yr hyn a ddywedant yn cael ei glywed. (Cyfranogwr grŵp SPA)

Trafodwyd bod angen adnoddau ychwanegol i gryfhau'r cynllun i fynd i'r afael â'r problemau a nodwyd. Yr adnoddau penodol a nodwyd oedd mwy o gapasiti staff a chyllid. Cydnabu’r cyfranogwyr fod hyn yn nodwedd hanfodol o unrhyw newid i sicrhau ei fod yn newid ystyrlon a chynaliadwy.

Crybwyllodd y cyfranogwyr fod angen monitro cynnydd yn rheolaidd yn erbyn safon ansawdd ar draws pob lefel o'r cynllun ac y byddai hynny'n gam cadarnhaol ymlaen.

Yr hyn sydd angen i ni ei wneud yw rhoi mwy o werth i Hyderus o ran Anabledd a'i fod yn cael ei fesur, rwy'n credu, pe bai mwy o fesur yn digwydd arno a bod gwerth cymdeithasol yn rhedeg ochr yn ochr â mesur pa mor effeithiol fyddai hyn fel offeryn. Rwy'n credu y byddem yn gweld y dadansoddiad budd cost ohono. (Cyfranogwr grŵp cyflogwyr)

Mynegodd llawer o gyfranogwyr fod angen sicrhau ansawdd a gwneud gwerthusiad annibynnol o'r cynllun presennol. Awgrymwyd y gallai pobl sydd â phrofiad bywyd chwarae rôl yn y dyfodol, o ystyried mai nhw yw'r buddiolwyr tybiedig.

Trafodwyd rôl Sefydliadau Pobl Anabl a mynegodd y cyfranogwyr y gellid eu cynnwys yn ystod gwahanol gamau'r broses achredu i graffu’n annibynnol arni ond nodwyd bod rhwystr rhag cyflawni hyn.

Rwy'n credu bod angen cynnwys Sefydliadau Pobl Anabl gymaint ag sy’n bosibl, a dweud y gwir. Ond unwaith eto, problem gyllid yw hon, rydyn ni'n gwybod hynny. (Cyfranogwr grŵp SPA)

Mynegodd cyfranogwyr o Sefydliadau Pobl Anabl y dylai addysgu cyflogwyr a gweithio gyda nhw fod yn un o nodau'r cynllun i sicrhau bod ganddynt well dealltwriaeth o'r model cymdeithasol o anabledd a'r rhwystrau sy'n wynebu pobl anabl mewn cyflogaeth.

Dywedodd Undebau Llafur a Sefydliadau Pobl Anabl y gallent chwarae mwy o ran yn y cynllun presennol a/neu unrhyw gynllun yn y dyfodol, er enghraifft, drwy hwyluso rhwydwaith staff cydraddoldeb.

Nododd y cyfranogwyr gyfleoedd ar gyfer dysgu a rennir a chydweithio i wella'r cynllun presennol. Ystyriwyd bod yr angen i ymgysylltu ag amrywiol gyflogwyr, undebau llafur a Sefydliadau Pobl Anabl yn rhan sylfaenol o unrhyw welliannau a wneir i rannu dysgu a chynyddu nifer y cyflogwyr sy'n cyrraedd Lefel 3. Byddai hyn hefyd o bosibl yn gyfle i gynyddu’r uchelgais ar gyfer y cynllun yn gyffredinol.

Yn y tymor byrrach, a ninnau’n gobeithio datblygu, dylem gynyddu nifer yr arweinwyr i greu fforwm o arweinwyr sy'n gallu rhannu eu hymarfer; gallant herio ei gilydd, gallant weld sut mae'n cael ei wneud, a daw hefyd yn uchelgais i sefydliadau eraill sydd am fod yn rhan o'r hyn maen nhw'n ei weld fel y lefel uchaf o Hyder Anabledd. Fel y daw’n rhywbeth i ymgyrraedd ato’n fwy na dim ond rhywbeth y gall pobl eraill ddewis ei wneud. Efallai y gallai hynny gynnwys Sefydliadau Pobl Anabl hefyd, a hefyd yn amlwg, undebau llafur. (Cyfranogwr grŵp undeb llafur)

Roedd rhai cyflogwyr a oedd eisoes wedi cyrraedd Lefel 3 yn dweud y byddent yn croesawu cyfleoedd yn y dyfodol i ddysgu ac ymgysylltu yn fwy cydweithredol. Soniwyd yn benodol am rôl hyrwyddwyr anabledd:

Felly, roeddwn i'n meddwl am rywbeth fel panel cynghori sy'n cynnwys Sefydliadau Pobl Anabl ond sydd wedi'i ariannu gan Lywodraeth Cymru. Byddai’r panel hwnnw wedyn yn mynd allan, nid o reidrwydd, pob un ohonynt ar yr un pryd, ond mynd allan fel grŵp a gwneud y gwerthusiadau hyn. Defnyddio'r hyrwyddwyr anabledd, ac yna cael tîm bach lle gallech drafod ac yna cynghori cyflogwyr. A chael cyswllt lle gall gweithwyr ddod am gyngor, os oes angen, gallant ddod at y grŵp o bobl am help neu gymorth, neu beth bynnag sydd ei angen arnynt. (Cyfranogwr grŵp GA)

Mater arall a amlygwyd oedd y potensial i undebau llafur gefnogi drwy 'gydfargeinio' i dynnu sylw at faterion ymhlith cyflogwyr. Cafodd rhai undebau llafur rywfaint o lwyddiant gydag ymgyrchoedd ehangach ynghylch materion fel y menopos, ond nodwyd bod rhai cyflogwyr yn cymryd hyn yn fwy difrifol nag eraill.

Trafodwyd defnyddio cymhellion fel rhywbeth a allai annog mwy o gyflogwyr i gofrestru ac ymgysylltu â'r cynllun.

Rwy'n credu bod cymhellion yn wych. Gyda’r prosiect rydw i'n ei redeg, ac efallai y byddwch chi'n cofio, ond roedd gennym gyllid Ewropeaidd, a'r hyn a wnaethom oedd talu cyflog y sawl a oedd yn mynd i gyflogaeth i gael ei hyfforddi i safon. Felly, pan gymerodd y cyflogwr gyfrifoldeb am y cyflog roedd popeth eisoes yn weithredol ac roedd hynny'n gweithio'n wych. Nid y cyflogwr [yn unig] a oedd ar ei ennill, oherwydd cafodd 10 wythnos neu 12 wythnos, beth bynnag oedd o. Yn achos yr unigolyn hwnnw, nid oedd yn rhaid iddo ei dalu ond yna roedd hefyd ar ei ennill trwy gael y person eisoes wedi'i hyfforddi i wneud y swydd pan oedd wedyn yn ei gymryd fel gweithiwr. (Cyfranogwr grŵp GA)

Dywedodd rhai o’r cyfranogwyr y dylai fod yn egwyddor sylfaenol fod unrhyw welliannau i'r cynllun presennol yn cael eu cydgynhyrchu gyda rhanddeiliaid sy'n cynnwys pobl anabl â phrofiad bywyd.

Un o'r heriau a nodwyd oedd yr angen am gymorth ychwanegol a chefnogaeth y llywodraeth.

Mae bron angen corff llywodraeth y tu ôl iddo i roi'r dylanwad sydd ei angen arno. Ond ni ddylai fod yn rhywbeth sy'n cael ei orfodi ar bobl chwaith. Rwy'n cytuno bod safoni'r achrediad yn bwysig iawn i'w wneud yn hygyrch i bawb. (Cyfranogwr grŵp cyflogwyr)

Un awgrym a godwyd oedd y gallai'r cynllun presennol aros ar lefel y DU ond y gellid datganoli cyfrifoldeb dros ei weithredu i sicrhau y gallai Llywodraeth Cymru fod yn rhan o'i gyflwyno mewn partneriaeth â rhanddeiliaid lleol y mae iddynt fudd ohono.

Roedd ystyried yr awgrymiadau uchod gan rhanddeiliaid i wneud gwelliannau’n aml yn cael ei drafod ochr yn ochr â’r gofyniad i greu newid diwylliannol eang. Teimlwyd bod angen 'pwrpas a rennir' rhwng gwahanol rhanddeiliaid i sicrhau bod unrhyw gynllun yn cael effaith ystyrlon ar fywydau pobl anabl.

Rwy'n credu ei fod yn beth pwysig i'w wneud, ond rhaid ystyried sut mae ei wneud fel y daw’n rhan o ddiwylliant sydd wedi ei ymgorffori yn hytrach na rhywbeth sy'n cael ei wneud ar wahân. (Cyfranogwr grŵp cyflogwyr)

Ond ydy, mae'n dibynnu ar yr arian yma ar y ddwy ochr hefyd i allu ymgorffori hyn yn iawn a'i wneud yn ystyrlon hefyd, a pheidio bod yn ddarn o bapur yn unig y gall rhywun ei ddarllen a'i ddewis, fel y dywedwch chi. (Cyfranogwr grŵp cyflogwyr)