Adeiladu diwylliant ar gyfer cyd-gynhyrchu - Pennod 8. Hwyluso

Pan fyddwch yn hwyluso, dylech ganolbwyntio’n llwyr gan fod yn amyneddgar a phwyllog. Neilltuwch amser ar gyfer myfyrio tawel gyda chymorth er mwyn galluogi gwelliannau parhaus. Meddyliwch am y canlynol …

Cyrraedd – cymerwch ychydig funudau i setlo’n dawel yn yr ystafell ar bwyntiau allweddol

Gwrando – teimlo’n bresennol yn gorfforol, gwrando o’ch corun i’ch sawdl

Sylwi – derbyn yr hyn rydych chi’n sylwi arno a gweithio gydag e

Cofnodi – yr union eiriau mae pobl yn eu defnyddio

Siarad – byr a chryno, defnyddio fi a ni yn lle chi a nhw

Fi a chi – Arfer cyffredin yw defnyddio ‘chi’ generig (yn lle fi) wrth siarad am eich profiadau chi. Rydym yn gwneud hyn i greu rhywfaint o bellter rhyngom ni a’r hyn ddigwyddodd. Os ydych chi’n sylwi ar hyn, gallwch ei gywiro ar y pryd a/neu wneud nodyn fel y gallwch ystyried hyn ymhellach maes o law. Beth oedd yn gwneud i mi deimlo bod angen pellter? Beth alla i ei ddysgu o’r profiad hwnnw a’r profiad o sôn amdano?

Ni a nhw – Rydym ni i gyd yn rhan o un tîm (mawr iawn)! Dylech gynnwys pobl pryd bynnag y gallwch a hwyluso mewn ffyrdd sy’n ehangu criwiau pobl. Byddwch yn ofalus wrth ddefnyddio ‘nhw’. Ydych chi’n awgrymu bod rhywun arall wedi gwneud rhywbeth o’i le (ond nid ni)? Ydych chi’n disgrifio methiant dynol sy’n dod i’n rhan ni i gyd o bryd i’w gilydd? Os felly, gallai fod yn fwy cywir dweud ‘weithiau rydym ni’n gallu..’ neu ‘mae pobl yn ei chael hi’n anodd…’?

I wybod mwy, gweler Tribal leadership gan Dave Logan, John King a Halee Fischer-Wright.

Symud – Mae symudiadau corfforol yn hollbwysig i’n gallu i ddysgu a chofio. Defnyddiwch gelf, creadigrwydd, symudiadau syml, sylwi bod gennych chi fodiau ac ati pryd bynnag y bydd cyfle’n codi. Yn gymysg â hyn dylech gael gofodau tawel (cwbl ddistaw?) ar gyfer myfyrio a chadarnhau a gwrando a rhyngweithio gyda’n hunain ac eraill.

Stori – Sut gallwn ni wybod ein hanesion bywyd ni (rhai unigol a thorfol) heb fod yn gaeth iddynt? Sut gallwn ni ddefnyddio straeon i feithrin perthnasoedd a chymunedau? Sut gallwn ni adrodd hanesion gwreiddiol a gafaelgar sydd â’u gwreiddiau yn y byd go iawn?

Am rhagor o weledigaeth gweler Telling the story: the heart and soul of successful leadership gan Geoff Mead.

Cyflwyniadau – Peidiwch â defnyddio mwy nag sydd ei angen arnyn nhw. Beth yw’r ffordd orau bosibl o gynnwys pobl wrth ddysgu’r peth arbennig hwn yn y man penodol hwn ar yr adeg benodol hon? Beth yw’r lleiaf y gallaf i ei ddweud i sicrhau bod y bobl hyn yn canfod cymaint ag y gallan nhw ynddyn nhw’u hunain? Beth sydd angen i ni ofyn i ni’n hunain mewn gwirionedd?

Agor a dyfnhau – Sut medrwch chi agor y gofod i bobl cyd-ddeall y mater/problem yn ddyfnach? Creu amser ar gyfer syniadau, myfyrdodau personol, profiadau a straeon? A chreu cyfnod creadigol er mwyn cael gafael ar ffyrdd posibl ymlaen a ddatblygu gweithredoedd clir? Gweler sut i gynnal cyfarfodydd am rhai syniadau.

Cyflwyniad

Mae sgwrs gychwynnol yn golygu bod modd rhannu a pharchu pob safbwynt. Cymerir bod aelodau’r grŵp yn disgwyl cael eu herio ac am glywed rhesymau pobl. Un nod yn y pen draw yw cael pawb i gytuno; hyd yn oed os nad yw pawb wedi’u hargyhoeddi’n gyfangwbl, gallant weld y rhesymu a’r ddadl dros benderfyniad.

Nod arall y sgwrs gychwynnol yw helpu pobl wybod yr hyn y mae eraill yn ei gredu ac i egluro eu syniadau eu hunain. Yn y ffordd yma gallant ddatblygu eu syniadau eu hunain a chefnogi eraill i ddysgu.

Bydd gofyn i bobl sefydlu cyfres o ‘reolau siarad’ fydd yn galluogi’r math yma o siarad ddigwydd yn rhwydd. Efallai y gallai eich grwpiau naill ai ddechrau drwy wneud hyn, h.y. gallent ddweud beth mae ‘trafodaeth dda’ yn ei olygu iddynt ac yna ei adolygu a’i addasu ar y diwedd; neu orffen sesiwn drwy gytuno ar gyfres o reolau ar gyfer eich cyfarfod nesaf.

Mae Sgwrs Gychwynnol yn siarad effeithiol pan fydd…

• rhesymeg yn amlwg ( ‘oherwydd’ ‘os’ ‘pam’)
• disgwyl derbyn her (‘Dwi’n cytuno gan bod…’ ‘Dwi’n anghytuno gan bod…’)
• syniadau yn dybiannol neu yn betrusgar
• pob gwybodaeth yn cael ei rhannu; caiff syniadau eu datblygu
• caiff pob barn ei barchu
• mae cyfraniadau yn ychwanegu at yr hyn sydd wedi digwydd o’r blaen
• mae’r grŵp yn gweithio tuag at wneud penderfyniad ar y cyd, wedi’i drafod

Rheolau sylfaenol sgwrs gychwynnol

• yn cael eu creu a’u cytuno gan y grŵp
• cynnwys nodweddion sgwrs gychwynnol
• cynnig strwythur ar gyfer sicrhau bod sgwrs gychwynnol yn bosibl
• cyfeirir atynt yn rheolaidd a’u hegluro
• yn cael eu hystyried mewn sesiynau llawn a’u diwygio pan fo angen

Gosod yr ystafell: Cylch o gadeiriau

Dewiswch bwnc sy’n bwysig i’r rhai sy’n ei drafod bob tro, fel eu bod wedi ymrwymo i’r sgwrs.

Meddyliwch am gwestiwn pwerus neu ddefnyddio cardiau Pwyntiau Trafod i ddechrau’r drafodaeth.

Cyflwyniad athronyddol (pe byddech angen un)

• Mae sgwrs gychwynnol yn un o nifer o ddulliau a thechnegau sy’n cefnogi arfer da wrth gyd-gynhyrchu. Cewch wybod mwy gan Rhwydwaith Cyd-gynhyrchu Cymru.
• Mae sgyrsiau cychwynnol yn seiliedig ar waith ymchwil – rydym yn gwybod o waith ymchwil sut y mae’n digwydd yn ymarferol ac yn gwybod rhwybeth am fecanwaith sut y mae’n gweithio.
• Mae pob sgwrs gychwynnol yn arbrawf unigryw – tydy ni ddim yn gwybod beth fydd yn digwydd ond gallai fod yn ddiddorol gweld….
• Mae’r cyfle i beidio bod yn rhan o’r sgwrs yn rhan o’r strwythr. Nid oes yn rhaid i neb ddweud dim. Mae’n iawn dim ond gwrando a pheidio dweud gair.

Strwythur

1. Croeso
2. Torri’r ia os oes angen (mewn cylch, neu mewn parau ddwywaith neu dair os mewn grŵp mawr): “beth ydych chi’n obeithio ei gael neu ei roi i’r cyfarfod hwn?”
3. Sgwrs gychwynnol

Sut mae’n gweithio

• Rhowch eich llaw i fyny os oes gennych rhywbeth i’w gyfrannu ac yn dymuno siarad
• Bydd y person sy’n siarad yn dewis pwy fydd yn siarad nesaf o’r bobl sydd wedi codi eu dwylo
• Os ydych yn dweud rhywbeth, dywedwch sut y mae hyn yn gysylltiedig â’r hyn gafodd ei ddweud cynt
• Os ydych yn anghytuno â rhywbeth, rhowch reswm
• Ychwanegwch at neu gysylltu â’r hyn a ddywedodd y person diwethaf

> cwestiwn cychwyn:

Dechreuwch eich trafodaeth gyda chwestiwn addas! (gweler y cwestiynau pwerus dros y dudalen)

> (15 munud cyn y diwedd) geiriau olaf:

• ewch o amgylch pawb gan roi cyfle iddynt ddweud rhai geiriau olaf (does dim rhaid iddynt)
• ewch o amgylch pawb eto os oes mwy i’w ddweud

4. Hunanfyfyrdod dewisol (1 mun) + a rhannu 1 peth sydd wedi’i ddysgu o’r sesiwn hwn (mewn cylch)

Diolch i bawb am gymryd rhan, am wrando yn ogystal â siarad!

Cefndir a rhagor o ddarllen

Dechreuodd Sgyrsiau Cychwynnol mewn ysgolion:
Exploring Talk in School: Inspired by the Work of Douglas Barnes

Oracy Cambridge - The Hughes Hall Centre for Effective Spoken Communication.

Mae papurau ymchwil pellach ar gael yma:

Rupert Wegerif substack @dialogicspace

The Construction of Knowledge in Classroom Talk, The Journal of the Learning Sciences Vol. 19, No. 3 (July-September, 2010

Students’ talk during collaborative group discussion, The Eurasia Proceedings of Educational & Social Sciences (EPESS), 2014