Cofnodion cyfarfod Fforwm Cynghori’r Gweinidog ar Heneiddio: 2 Rhagfyr 2024

• Yr Athro John Williams, Academia, Prifysgol Aberystwyth
• Yr Athro Charles Musselwhite, Academia, Prifysgol Aberystwyth
• Yr Athro Paul Willis, Academia, Prifysgol Caerdydd
• Vicki Lloyd (VL), Age Cymru, Cadeirydd
• Nicola Pitman, Rhwydwaith Oed-gyfeillgar yr Awdurdod Lleol, Cyngor Caerdydd
• Y Cyng. Hayley Gwilliam, Rhwydwaith Oed-gyfeillgar yr Awdurdod Lleol, Cyngor Abertawe
• Dereck Roberts, Confensiwn Cenedlaethol y Pensiynwyr
• Rachel Bowen, Swyddfa'r Comisiynydd Pobl Hŷn
• Dilys Jouvenat, Cynrychiolydd Pobl Hŷn
• Rachel Luxton, Cynrychiolydd Pobl Hŷn
• Lyn Cadwallader, Un Llais Cymru (Cynghorau Cymuned a Thref)
• Tania Harrington, Stonewall Cymru
• Peter Walters, Fforwm Pobl Hŷn Cymru
• Sarah Capstick, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC)
• Amal Beyrouty, Women Connect First
• Rhiannon Ivens (RI), Llywodraeth Cymru
• Rachel Lewis (RL), Llywodraeth Cymru
• Gethin Edwards, Llywodraeth Cymru
• Emma Harney, Llywodraeth Cymru
• Nik Cilia, Llywodraeth Cymru

Ymddiheuriadau ffurfiol

• Y Cyng. Leo Thomson, Rhwydwaith Oed-gyfeillgar yr Awdurdod Lleol, Cyngor Caerdydd
• Mirain Llwyd Roberts., Rhwydwaith Oed-gyfeillgar yr Awdurdod Lleol, Cyngor Gwynedd
• Brian Godsell, Confensiwn Cenedlaethol y Pensiynwyr
• Jim McManus, Iechyd Cyhoeddus Cymru
• Dawn Jeffery, Cymorth i Ferched Cymru

Nododd Vicki Lloyd fod y camau gweithredu o'r cyfarfod diwethaf (18 Medi 2024) naill ai wedi'u cwblhau neu'n parhau. Cadarnhaodd aelodau a oedd yn bresennol yn y cyfarfod y byddent yn hoffi ymwneud mwy â'r Cynllun Iechyd Meddwl.

Cam gweithredu

• swyddogion i gadarnhau gyda chydweithwyr polisi sy'n gweithio ar y Cynllun Iechyd Meddwl y byddai aelodau MAFA yn hoffi ymwneud mwy â'r cynllun

Mae Rachel Lewis yn rhan o weithgor i fwrw ymlaen ag argymhellion a wnaed yn Adolygiad ADSSC o effeithiau'r pandemig ar gyfleoedd dydd ledled Cymru:

• Adolygiad o Gyfleoedd Dydd a Gwasanaethau Gofal Seibiant/Seibiant Byr

Cyhoeddwyd datganiad ysgrifenedig yn amlinellu'r gwaith hwn yn gynharach eleni:

• Datganiad Ysgrifenedig: Adroddiad yr Adolygiad o Gyfleoedd Dydd (4 Mawrth 2024) | LLYW.CYMRU

Mae'r grŵp wedi drafftio holiadur i gasglu gwybodaeth gan ddefnyddwyr gwasanaeth am eu profiadau presennol o gyfleoedd dydd, ac mae'n gofyn a yw'r cyfleoedd hynny'n diwallu eu hanghenion personol. Rhan allweddol o'r gwaith hwn fydd rhannu a hyrwyddo arferion da. 

Cam gweithredu

• aelodau i gylchredeg holiadur ymysg rhwydweithiau ar ran Llywodraeth Cymru, gan anfon unrhyw enghreifftiau o arferion da ymlaen at y Tîm Hawliau Pobl Hŷn

Rhoddodd Stephanie Davies a Deian ap Rhisiart o Gwmpas gyflwyniad i'r grŵp am eu gwaith i gynnwys mwy o bobl hŷn yn ddigidol. Mae eu cyflwyniad i'w weld yn yr e-bost, ochr yn ochr â'r nodyn o'r cyfarfod hwn.

Nodwyd y prif bwyntiau canlynol:

• mae diffyg cymorth cyson ledled Cymru
• Gofynnodd DCW i'r holl aelodau eu helpu i godi ymwybyddiaeth o'u cynnig ymhlith eu grwpiau a'u sefydliadau
• mae mater fforddiadwyedd yn dal i fod yn broblem fawr, yn enwedig yn sgil yr argyfwng costau byw
• nid yw'n ymddangos bod tariffau cymdeithasol wedi gweithio, ac mae'n anodd iawn cael unigolion i fanteisio ar dariff cymdeithasol
• bydd cyfran o bobl bob amser angen help a chefnogaeth wrth i dechnoleg barhau i esblygu
• trafodwyd diogelwch ar-lein gan ei fod yn rhywbeth y mae pobl hŷn yn pryderu’n fawr amdano
• mae Partneriaeth Cymru yn Erbyn Sgamiau (WASP) yn gysylltiedig â DCW
• dylai unrhyw grwpiau neu sefydliadau a hoffai gysylltu â DCW, gysylltu â swyddogion a byddwn yn gwneud y cysylltiadau

Cam gweithredu

• swyddogion i gylchredeg cyflwyniad Cwmpas gyda'r nodyn o'r cyfarfod hwn
• unrhyw aelodau o MAFA a hoffai gysylltu â DCW i roi gwybod i swyddogion, a byddwn yn gwneud y cysylltiadau

Nodwyd y prif bwyntiau canlynol:

• bu oedi wrth gyhoeddi'r diweddariad ar y cynllun cyflawni oherwydd ffactorau llywodraethu mewnol y tu hwnt i reolaeth swyddogion, fodd bynnag cyhoeddwyd adroddiad naratif heddiw (2 Rhagfyr 2024), sy’n amlygu'r materion allweddol sy'n effeithio ar bobl hŷn
• cytunwyd ar y meysydd hyn gyda MAFA yn gynharach eleni
• os bydd aelodau'r cyhoedd eisiau gweld yr adroddiad hirach, sy'n fwy manwl, bydd ar gael ar gais
• hefyd, cafodd yr adroddiad llawn ei rannu â MAFA cyn y cyfarfod, a gellir ei raeadru trwy rwydweithiau
• roedd swyddogion yn cydnabod y cwestiynau manwl sydd wedi'u gofyn gan Dereck Roberts, NPC
• bydd y cwestiynau hyn yn cael eu hateb gan y swyddogion perthnasol, a darperir diweddariad ar hyn
• mae ffigurau wedi'u cyflwyno gan bob awdurdod lleol sy'n dangos bod nifer sylweddol o bobl hŷn yn elwa ar gyllid Cymunedau Oed-gyfeillgar (£1.1 miliwn ledled Cymru) ac yn cael eu cysylltu â gwasanaethau lleol
• cyfeiriwyd at daliadau tanwydd y gaeaf, mae Llywodraeth yr Alban yn mynd i'w hadfer ar gyfer pobl hŷn yn yr Alban
• gofynnwyd cwestiwn ynglŷn â beth mae Cymru yn mynd i'w wneud
• dywedodd swyddogion y byddent yn gwneud ymholiadau ac yn rhoi diweddariad i’r grŵp
• gofynnwyd a fu cais am gyllid ar gyfer Un Llais Cymru yn llwyddiannus
• Cytunodd swyddogion i roi diweddariad ar Un Llais Cymru yn dilyn cael eglurhad

Cam gweithredu

• swyddogion i ymateb yn uniongyrchol i Dereck Roberts o ran y cais am wybodaeth ynglŷn â'r diweddariad ar y cynllun cyflawni
• swyddogion i siarad â chydweithwyr sy'n arwain ar bolisi lwfans tanwydd y gaeaf er mwyn canfod a fydd Cymru yn dilyn Llywodraeth yr Alban drwy ariannu lwfans tanwydd y gaeaf
• swyddogion i egluro'r sefyllfa ariannu mewn perthynas ag Un Llais Cymru

Anerchodd y Gweinidog Plant a Gofal Cymdeithasol y grŵp, gan ddiolch iddynt am fwydo i mewn i'r gwaith sydd wedi'i gynnwys yn y diweddariad ar y cynllun cyflawni sydd newydd ei gyhoeddi.

Nodwyd y prif bwyntiau canlynol:

• mae'r Strategaeth ar gyfer Cymdeithas sy'n Heneiddio yn strategaeth drawsbynciol sy'n cynnwys llawer o dimau polisi ar draws y Llywodraeth
• bydd pob strategaeth neu gynllun a gynhyrchir yn ystyried pobl hŷn mewn rhyw ffordd, er enghraifft Cynllun Gweithredu LHDTC+ Cymru a Chynllun Gweithredu Cymru Wrth-hiliol ac ati
• cadarnhaodd RI fod yna lawer o haenau weithiau, ac y gall gwybodaeth am bobl hŷn, er nad yw'n amlwg yn y brif ddogfen, gael ei chynnwys mewn cynlluniau cyflawni ategol
• rhowch wybod i swyddogion am unrhyw gynlluniau penodol lle y teimlir nad yw pobl hŷn yn cael eu cynnwys, a bydd swyddogion yn ymchwilio i'r mater
• cwblheir asesiad effaith ar gyfer pob polis
• hefyd mae yna swyddogion sy'n gyfrifol am ddatblygu'r Cynllun Cydraddoldeb Strategol, ac mae gennym gysylltiadau ar draws y timau polisi allweddol
• nodwyd bod nifer o feysydd yn flaenoriaethau wrth symud ymlaen yn 2025
  • trafnidiaeth
  • iechyd
  • gofal cymdeithasol (gan gynnwys ail-alluogi a gofal cartref)
  • cynhwysiant digidol
  • costau byw
  • tai a chynnal a chadw
  • cymdeithas heb arian parod
  • diogelu oedolion (gan gynnwys camdriniaeth, esgeulustod a hunan-esgeulustod)
• cydnabuwyd nad yw Llywodraeth Cymru yn meddu ar yr ysgogiadau economaidd allweddol i wneud penderfyniadau i effeithio ar gostau byw, gan mai Llywodraeth y DU sy'n arwain ar hynny

Cam gweithredu

• aelodau MAFA i roi gwybod i swyddogion am unrhyw gynlluniau lle y teimlir nad yw pobl hŷn wedi cael eu hystyried, a swyddogion i wneud ymholiadau gyda thimau polisi unigol

Nid chodwyd unrhyw faterion eraill, a daeth y cyfarfod i ben.