Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru (MALIC 2025) adroddiad technegol - Maes addysg

Diben y maes hwn yw cofnodi graddau’r amddifadedd sy’n ymwneud ag addysg, hyfforddiant a sgiliau. Bwriedir iddo adlewyrchu anfanteision addysgol mewn ardal o ran diffyg cymwysterau neu sgiliau. Mae gan y maes bwysoliad cymharol o 14% yn y mynegai cyffredinol.

Sgôr pwyntiau cyfartalog Cyfnod Allweddol 4 ar gyfer pynciau craidd

Math o ddangosydd

Sgôr pwyntiau

Rhifiadur

Sgôr pwyntiau cyfartalog disgyblion blwyddyn 11 yn seiliedig ar y graddau TGAU a enillwyd ym mhynciau craidd Cymraeg iaith gyntaf neu Saesneg, Mathemateg a Gwyddoniaeth (neu gymwysterau cyfatebol). 

Mae data codau post o CYBLD yn cael eu paru ag ACEHIau, drwy ddefnyddio cyfleuster chwilio cod post i AGEHI. Defnyddir cyfartaledd 2 flynedd i leihau effaith niferoedd bach o ddisgyblion ar lefel AGEHI. 

Mae data canlyniadau ar gyfer disgyblion sy’n byw yng Nghymru ond sy’n mynd i’r ysgol yn Lloegr wedi’u darparu gan yr Adran Addysg ac maent wedi’u cynnwys wrth gyfrifo’r dangosydd hwn.

Enwadur 

Cyfanswm nifer y disgyblion yng ngrŵp blwyddyn 11 o’r Cwricwlwm Cenedlaethol.

Ffynhonnell a chyfnod amser

Cyfrifiad Ysgolion Blynyddol ar Lefel Disgyblion (CYBLD), a Chronfa Ddata Arholiadau Cymru. 

Cyfartaledd 2 flynedd ar gyfer y blynyddoedd academaidd 2022 i 2023 a 2023 i 2024.

Cymaroldeb gyda MALlC 2019

Cymharol.

Cyfradd absenoldeb cyson, cynradd

Math o ddangosydd

Canran

Rhifiadur

Nifer y disgyblion oedran ysgol gynradd (mewn ysgolion cynradd, canol ac arbennig a gynhelir) sy’n colli 10% neu fwy o sesiynau ysgol 

Mae data codau post o CYBLD yn cael eu paru ag ACEHIau, drwy ddefnyddio cyfleuster chwilio cod post i AGEHI. Mae’r data yn seiliedig ar yr holl ddisgyblion o oedran ysgol statudol sy’n mynd i ysgol a gynhelir. Mae data ar ddisgyblion sy’n byw yng Nghymru ond sy’n mynd i’r ysgol yn Lloegr wedi’u darparu gan yr Adran Addysg ac maent wedi’u cynnwys wrth gyfrifo’r dangosydd hwn. 

Enwadur 

Cyfanswm nifer y disgyblion oedran ysgol gynradd (mewn ysgolion cynradd, canol ac arbennig a gynhelir). 

Ffynhonnell a chyfnod amser

CYBLD, Casglu Data ar Bresenoldeb, a’r Adran Addysg.

Cyfartaledd 2 flynedd ar gyfer y blynyddoedd academaidd 2022 i 2023 a 2023 i 2024.

Gwybodaeth ychwanegol

Gellir dod o hyd i ddiffiniadau pellach a gwybodaeth o ansawdd mewn adroddiadau ar gyfer ein cyfres ystadegol ar bresenoldeb ac absenoldeb o ysgolion.

Cymaroldeb gyda MALlC 2019

Dangosydd newydd.

Cyfradd absenoldeb cyson, uwchradd

Math o ddangosydd

Canran

Rhifiadur

Nifer y disgyblion oedran ysgol uwchradd (mewn ysgolion cynradd, canol ac arbennig a gynhelir) sy’n colli 10% neu fwy o sesiynau ysgol 

Mae data codau post o CYBLD yn cael eu paru ag ACEHIau, drwy ddefnyddio cyfleuster chwilio cod post i AGEHI. Mae’r data yn seiliedig ar yr holl ddisgyblion o oedran ysgol statudol sy’n mynd i ysgol a gynhelir. Mae data ar ddisgyblion sy’n byw yng Nghymru ond sy’n mynd i’r ysgol yn Lloegr wedi’u darparu gan yr Adran Addysg ac wedi’u cynnwys wrth gyfrifo’r dangosydd hwn. 

Enwadur

Cyfanswm nifer y disgyblion oedran ysgol uwchradd (mewn ysgolion cynradd, canol ac arbennig a gynhelir).

Ffynhonnell a chyfnod amser

CYBLD, Casglu Data ar Bresenoldeb, a’r Adran Addysg.

Cyfartaledd 2 flynedd ar gyfer y blynyddoedd academaidd 2022 i 2023 a 2023 i 2024.

Gwybodaeth ychwanegol

Gellir dod o hyd i ddiffiniadau pellach a gwybodaeth o ansawdd mewn adroddiadau ar gyfer ein cyfres ystadegol ar bresenoldeb ac absenoldeb o ysgolion.

Cymaroldeb gyda MALlC 2019

Dangosydd newydd.

Disgyblion Cyfnod Allweddol 4 sy’n gadael yr ysgol ac yn mynd i addysg uwch

Math o ddangosydd

Canran.

Rhifiadur

Nifer y disgyblion CA4 sydd, ar ryw adeg yn y 4 blynedd ddilynol ar ôl gadael blwyddyn 11, yn mynd i Addysg Uwch. 

Diffinnir Addysg Uwch at ddibenion y dangosydd hwn fel unrhyw raglen ddysgu uwchlaw lefel 3. Mae hyn yn cynnwys graddau i israddedigion a phrentisiaethau lefel uwch. 

Enwadur 

Cyfanswm nifer y disgyblion yng ngrŵp blwyddyn 11 o’r Cwricwlwm Cenedlaethol.

Ffynhonnell a chyfnod amser

Data ar lefel disgyblion o CYBLD wedi’u paru â data Cofnod yr Awdurdod Ystadegau Addysg Uwch a Chofnod Dysgu Gydol Oes Cymru. 

Cyfartaledd 4 blynedd yn seiliedig ar ddisgyblion a adawodd yr ysgol rhwng y blynyddoedd academaidd 2016 i 2017 a 2019 i 2020.

Cymaroldeb gyda MALlC 2019

Dydy gwerthoedd y dangosydd ddim yn gymharol oherwydd newid yn y cyfnod o 3 blynedd i 4 blynedd ar ôl gadael blwyddyn 11.

Oedolion 25 i 64 oed heb gymwysterau neu â chymwysterau lefel isel

Math o ddangosydd

Canran.

Rhifiadur

Nifer yr oedolion 25 i 64 oed heb gymwysterau neu â chymwysterau lefel un.

Enwadur 

Cyfanswm nifer yr oedolion 25 i 64 oed. 

Ffynhonnell a chyfnod amser

Cyfrifiad 2021, y Swyddfa Ystadegau Gwladol (SYG).

Cymaroldeb gyda MALlC 2019

Ni ellir ei gymharu am fod cymwysterau lefel isel wedi cael eu hychwanegu yn y rhifiadur.

Mae 5 dangosydd yn y maes addysg, sydd wedi’u pwysoli fel a ganlyn. Defnyddiwyd y dechneg dadansoddi ffactorau i gyfrifo pwysoliadau’r dangosyddion. 

• Sgôr pwyntiau cyfartalog Cyfnod Allweddol 4 (21%)
• Cyfradd absenoldeb cyson - cynradd (16%)
• Cyfradd absenoldeb cyson - uwchradd (20%)
• Disgyblion Cyfnod Allweddol 4 sy’n gadael yr ysgol ac yn mynd i addysg uwch (15%)
• Oedolion 25 i 64 oed heb gymwysterau neu â chymwysterau lefel isel (28%)

Mae gan y maes bwysoliad cymharol o 14% yn y mynegai cyffredinol.

Newidiadau ers MALlC 2019

Sgôr pwyntiau cyfartalog CA4 ar gyfer pynciau craidd

Defnyddiodd dangosydd 2019 gyfartaledd 3 blynedd, yn 2025 defnyddiwyd cyfartaledd 2 flynedd. Dangosodd dadansoddiad archwiliol o’r data fod nifer y disgyblion yn ddigon er mwyn i gyfartaledd 2 flynedd roi canlyniadau cadarn. 

Absenoldeb cyson, cynradd ac uwchradd

Roedd MALlC 2019 yn cynnwys dangosydd ar gyfer absenoldeb mynych a oedd yn cyfuno data presenoldeb ysgolion cynradd ac uwchradd i ffurfio un dangosydd. Ar gyfer MALlC 2025 mae dangosyddion ar wahân ar gyfer cynradd ac uwchradd. Mae hyn yn darparu dangosydd penodol ar gyfer disgyblion cynradd er mwyn llenwi’r bwlch a grëwyd gan y diffyg data ar y cyfnod Sylfaen a chyrhaeddiad CA2. 

Y trothwy ar gyfer y dangosyddion absenoldeb mynych yn 2019 oedd colli mwy na 15% o sesiynau ysgol hanner diwrnod. Ar gyfer 2025, y trothwy yw 10% neu fwy o sesiynau hanner diwrnod. Mae hyn yn golygu bod MALlC yn gyson â diffiniad swyddogol Llywodraeth Cymru o ‘absenoldeb cyson’. Mae enw’r dangosydd wedi cael ei ddiweddaru o ‘absenoldeb mynych’ i ‘absenoldeb cyson’ er mwyn adlewyrchu hyn. Dangosodd dadansoddiad o’r data ar absenoldeb mynych sy’n bodoli eisoes ar y trothwy o 10% a 15% gydberthynas agos iawn.

Defnyddiodd dangosydd 2019 gyfartaledd 3 blynedd, yn 2025 defnyddiwyd cyfartaledd 2 flynedd. Dangosodd dadansoddiad archwiliol o’r data fod nifer y disgyblion yn ddigon er mwyn i gyfartaledd 2 flynedd roi canlyniadau cadarn.

Sgôr Pwyntiau Cyfartalog y cyfnod Sylfaen

Roedd y dangosydd hwn wedi’i gynnwys ym MALlC 2019 ond nid ym MALlC 2025. 

Ar gyfer addysg gynradd, daeth y broses o gasglu data cyrhaeddiad yn rheolaidd (yn y cyfnod sylfaen a CA2) i ben ar ôl 2018/19 gyda seibiant wrth gasglu'r data hwn yn ystod y pandemig yn cael ei ddilyn yn syth gan gyflwyno'r Cwricwlwm newydd i Gymru yn 2022. Mae hyn yn golygu nad oes data digon cyson neu gadarn i ddiweddaru'r dangosyddion cyrhaeddiad ysgolion cynradd a ddefnyddiwyd yn 2019.

Sgôr Pwyntiau Cyfartalog CA2

Roedd y dangosydd hwn wedi’i gynnwys ym MALlC 2019 ond nid ym MALlC 2025 am yr un rhesymau ag uchod.

Gwybodaeth ychwanegol

Cyrhaeddiad Cyfnod Allweddol 4

Defnyddiodd MALlC 2025 y sgôr pwyntiau cyfartalog ar gyfer pynciau craidd wrth asesu cyflawniad ar lefel CA4 (defnyddiwyd yr un dull gweithredu ar gyfer MALlC 2019). Nid yw hyn yr un peth â’r sgôr ‘capio 9’ a ddefnyddiwyd gan Lywodraeth Cymru ers 2019 i fesur cyflawniad ar lefel CA4. Gwnaed y penderfyniad hwn i ddefnyddio’r sgôr pwyntiau cyfartalog yn hytrach na sgoriau capio 9 er mwyn cyfyngu ar effaith y pandemig ar y dangosydd. Y rhesymeg yw y byddai amrywiadau mewn arferion asesu yn ystod y pandemig wedi cael llai o effaith ar y pynciau craidd oherwydd niferoedd uwch o ddysgwyr sy'n cael eu cofrestru ar gyfer y cymwysterau hyn.

Pandemig Covid-19 a newidiadau i drefniadau'r cwricwlwm

Ers MALlC 2019, cafodd ysgolion yng Nghymru eu heffeithio gan y pandemig a dechreuwyd hefyd drosglwyddo i drefniadau cwricwlwm newydd. Oherwydd hyn, nid yw rhai o'r dangosyddion sy'n gysylltiedig ag ysgolion a ddefnyddiwyd o'r blaen ar gael neu lle mae data ar gael mae'n gyfyngedig. 

Addaswyd data a gasglwyd o ysgolion yn ystod y pandemig i gwrdd â heriau'r pandemig. Er enghraifft, casglwyd data presenoldeb yn wythnosol gan ddefnyddio gwahanol ddiffiniadau o absenoldeb ac roedd amrywiadau mewn trefniadau arholiadau a dyfarnu ar gyfer arholiadau cyhoeddus, gan gynnwys lle dyfarnwyd graddau yn seiliedig ar fodel gradd a bennwyd gan ganolfan neu a aseswyd gan ganolfan. Efallai na fydd y data a gesglir yn ystod y cyfnod hwn yn gynrychioliadol o amddifadedd sy'n ymwneud ag effeithiau ar ganlyniadau addysgol yn fwy cyffredinol oherwydd amodau'r pandemig. Am y rheswm hwn, nid ydym wedi defnyddio data a gasglwyd yn ystod prif gyfnod y pandemig ar gyfer y dangosyddion sy'n gysylltiedig ag ysgolion ym MALlC 2025. Yn hytrach, ar gyfer y tri dangosydd perthnasol (cyrhaeddiad ar CA4 a’r ddau ddangosydd sy’n ymwneud ag absenoldeb) rydym wedi defnyddio gwerth dwy flwyddyn o ddata o’r cyfnod ar ôl y pandemig.

Casglwyd lefel cymwysterau’r boblogaeth oedran gweithio drwy’r Cyfrifiad yn ystod mis Mawrth 2021, ychydig dros flwyddyn ers i’r pandemig gael ei ddatgan. Fodd bynnag, gwelwyd bod cydberthynas dda rhwng y data a thueddiadau Cyfrifiad 2011 a ddefnyddiwyd ym MALlC 2019.

Mae’r dangosydd arall yn ystyried disgyblion CA4 sydd, ar ryw adeg yn y 4 blynedd ddilynol ar ôl gadael Blwyddyn 11, yn mynd i Addysg Uwch. Mae hyn yn defnyddio cyfartaledd 4 blynedd yn seiliedig ar ddisgyblion a adawodd yr ysgol rhwng y blynyddoedd academaidd 2016 i 2017 a 2019 i 2020. Gallwn ddisgwyl i’r pandemig gael rhywfaint o effaith ar gyrhaeddiad y rhai a adawodd yr ysgol yn 2020, ac ar ddechrau Addysg Uwch i’r holl garfanau hyn o bosibl. Byddai hyn yn effaith wirioneddol a gofnodir yn y data, ac nid ydym yn addasu ar gyfer hyn.