Prisio tai amlfeddiannaeth ar gyfer Treth Gyngor: crynodeb o’r ymatebion

Mae'r ddogfen hon er gwybodaeth yn unig.

Gellir gwneud cais am fersiynau o’r ddogfen hon mewn print bras, Braille ac mewn ieithoedd eraill.

Am ragor o wybodaeth:

Yr Is-adran Diwygio Cyllid Llywodraeth Leol
Llywodraeth Cymru
Parc Cathays
Caerdydd
CF10 3NQ

E-bost: CTandNDR.Consultations@llyw.cymru

Yn hanesyddol mae eiddo amlfeddiannaeth yng Nghymru wedi cael ei brisio a'i fandio at ddibenion y dreth gyngor fel eiddo wedi'i gydgasglu, sy'n golygu eu bod yn cael eu bandio fel arfer fel eiddo unigol ag 1 band treth gyngor ac mai perchennog yr eiddo sy'n atebol am dalu'r dreth gyngor yn hytrach na'r meddiannydd. 

Fodd bynnag, yn ystod y blynyddoedd diwethaf ac oherwydd mwy o amrywiaeth yn y mathau o eiddo ar gyfer tai amlfeddiannaeth, mae Llywodraeth Cymru yn ymwybodol o rai achosion ledled Cymru a Lloegr lle mae tai amlfeddiannaeth wedi'u prisio heb eu cydgasglu, sy'n golygu bod pob uned unigol o feddiannaeth yn yr eiddo yn cael ei hasesu ac y rhoddir band treth gyngor iddi, gyda phob meddiannydd eiddo amlfeddiannaeth yn atebol am dalu'r dreth gyngor.

Nododd ymgynghoriad Llywodraeth Cymru fwriad polisi i ddiwygio deddfwriaeth er mwyn adfer y dull polisi hirsefydlog o ymdrin â'r dreth gyngor ar gyfer tai amlfeddiannaeth, oherwydd yr effaith andwyol y gall cydgasglu ei chael ar berchnogion a meddianwyr. Er mwyn rhoi mwy o sicrwydd a chysondeb o ran y ffordd y caiff tai amlfeddiannaeth eu trin at ddibenion y dreth gyngor yng Nghymru, gwahoddodd Llywodraeth Cymru sylwadau ar gynigion i gyflwyno newidiadau:

• er mwyn egluro y dylai tai amlfeddiannaeth barhau i gael eu bandio fel eiddo unigol ag 1 band treth gyngor
• er mwyn sicrhau mai perchennog/landlord yr eiddo amlfeddiannaeth fydd yn atebol am dalu'r dreth gyngor o hyd yn hytrach na'r meddiannydd

Roedd yr ymgynghoriad yn cynnwys cwestiynau am y diffiniad o dai amlfeddiannaeth a'r ffordd y dylid eu trin at ddibenion y dreth gyngor, a ddylid cydgasglu mathau eraill o eiddo amlfeddiannaeth ac a oes mathau eraill o eiddo y dylid eu diffinio fel eiddo amlfeddiannaeth a'u cydgasglu.

Cynigiodd yr ymgynghoriad ddau offeryn statudol drafft i roi'r cynigion polisi ar waith, sef:

• Rheoliadau'r Dreth Gyngor (Anheddau Taladwy) (Cymru) 2025 (‘y Rheoliadau Anheddau Trethadwy’) i ddisodli Gorchymyn y Dreth Gyngor (Anheddau Taladwy) 1992 (‘Gorchymyn 1992’).
• Rheoliadau'r Dreth Gyngor (Atebolrwydd Perchenogion) (Cymru) 2025 (‘y Rheoliadau Atebolrwydd Perchenogion’) i ddisodli Rheoliadau'r Dreth Gyngor (Atebolrwydd Perchenogion) 1992 (‘Rheoliadau 1992’).

Mae'r newidiadau arfaethedig yng Nghymru yn dilyn newidiadau a wnaed yn Lloegr yn 2023 drwy Reoliadau'r Dreth Gyngor (Anheddau Taladwy ac Atebolrwydd Perchenogion) (Diwygio) (Lloegr) 2023.

Gwahoddwyd sylwadau fel rhan o ymgynghoriad 12 wythnos, a ddechreuodd ar 4 Medi 2024 a ddaeth i ben ar 26 Tachwedd 2024. Cyhoeddwyd yr ymgynghoriad ar dudalennau ymgynghoriadau gwefan Llywodraeth Cymru. Gallai'r ymatebwyr gyflwyno eu safbwyntiau a'u sylwadau yn Gymraeg a Saesneg, drwy'r post, drwy e-bost neu gan ddefnyddio ffurflen ymateb ar-lein. Cafodd y ddolen i'r ymgynghoriad ei hanfon drwy e-bost i amrywiaeth eang o randdeiliaid.

Mae pob un o'r ymatebion wedi cael eu hystyried a'u dadansoddi ac mae'r adroddiad hwn yn ceisio cyflwyno'r holl safbwyntiau a themâu a ddarparwyd mewn ymatebion i'r ymgynghoriad.

Roedd yr ymgynghoriad hwn ond yn gymwys i Gymru.

Cafodd yr ymgynghoriad gyfanswm o 103 o ymatebion. 

Cwestiwn 1

Pwy a ymatebodd i'r ymgynghoriad?

Lle na roddodd ymatebwyr enw sefydliad, tybir iddynt ymateb fel unigolion ac maent wedi'u dosbarthu'n aelodau o'r cyhoedd.

Ceir rhestr o'r ymatebwyr heblaw'r rhai a ofynnodd am fod yn ddienw yn Atodiad A. Lle y gofynnodd ymatebwyr inni beidio â chyhoeddi eu manylion, fe'u nodir fel 'Dienw'.

Cwestiwn 2

Ydych chi'n cytuno â pholisi Llywodraeth Cymru i ddarparu dull cyson o drin tai amlfeddiannaeth at ddibenion y dreth gyngor, gan sicrhau y caiff eiddo amlfeddiannaeth ei gydgasglu a'i drin fel annedd unigol?

Roedd y cwestiwn yn cynnig opsiwn 'ydw' neu 'nac ydw' a chyfle i gyflwyno sylwadau ysgrifenedig. Cymharol gymysg oedd dewis yr ymatebwyr i'r cwestiwn 'ydw' neu 'nac ydw', gyda 43% yn dewis 'ydw', 54% yn dewis 'nac ydw' a 3% heb ateb 'ydw' na 'nac ydw'. Darparodd y rhai a atebodd yn gadarnhaol sylwadau yn mynegi cefnogaeth o blaid cynnig Llywodraeth Cymru i roi dull cyson o drin tai amlfeddiannaeth at ddibenion y dreth gyngor ar waith, gan sicrhau y caiff eiddo amlfeddiannaeth ei gydgasglu a'i drin fel annedd unigol.

Roedd awdurdodau lleol a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn croesawu'r cysondeb y byddai'r dull hwn o weithredu yn ei sicrhau wrth brisio eiddo amlfeddiannaeth. Roedd sawl corff proffesiynol a chorff cynrychioliadol megis Cymdeithas Genedlaethol y Landlordiaid Preswyl a Propertymark hefyd yn croesawu'r cynigion. Roedd sylwadau gan ymatebwyr yn awgrymu y byddai un bil treth gyngor wedi'i gydgasglu yn helpu i wneud system y dreth gyngor yn llai cymhleth i landlordiaid a thenantiaid. Cyfeiriodd un landlord eiddo amlfeddiannaeth at degwch y cynnig i brisio pob eiddo amlfeddiannaeth fel eiddo unigol ag un band treth gyngor.

Roedd yr adborth gan rai perchenogion eiddo a landlordiaid i'r cwestiwn hwn yn fwy cymysg, gyda rhai yn gwrthwynebu bwriad y polisi. Fodd bynnag, roedd llawer o'r pryderon a fynegwyd mewn sylwadau ysgrifenedig fel petaent yn deillio o gamddealltwriaeth o'r newidiadau arfaethedig. Roedd y sylwadau yn awgrymu bod darllenwyr o'r farn y byddai'r cynigion i adfer y dull o gydgasglu eiddo amlfeddiannaeth yn effeithio'n gyffredinol ar landlordiaid pob eiddo, a fyddai'n dod yn atebol am dalu'r dreth gyngor eu hunain, a fyddai'n arwain at gostau uwch a beichiau gweinyddol. Fodd bynnag, roedd cynigion yr ymgynghoriad yn ceisio sicrhau y byddai'r dull presennol a hirsefydlog o drin eiddo amlfeddiannaeth yn parhau yn system y dreth gyngor. 

Cafwyd nifer o sylwadau ychwanegol hefyd ynghylch system y dreth gyngor yn fwy cyffredinol ond roeddent y tu allan i gwmpas yr ymgynghoriad.

Cwestiwn 3

Ydych chi'n cytuno â'r diffiniad arfaethedig o dai amlfeddiannaeth at ddibenion y dreth gyngor fel y'i nodir yn y Rheoliadau drafft?

Yn debyg i gwestiwn 1, roedd cyfran uwch o'r ymatebwyr (57%) yn anghytuno â'r diffiniad arfaethedig o dai amlfeddiannaeth fel y'i nodwyd yn yr ymgynghoriad, na drafft atodedig Rheoliadau Anheddau Taladwy 2025 a drafft Rheoliadau Atebolrwydd Perchenogion 2025. Fodd bynnag, ni chynigiwyd diffiniadau amgen. Gwnaeth y mwyafrif o'r ymatebwyr i'r cwestiwn hwn naill ai ailadrodd pwyntiau cynharach a wnaed neu gyflwyno sylwadau a oedd y tu allan i gwmpas yr ymgynghoriad hwn. 

Nododd llawer o'r ymatebwyr (35%), gan gynnwys perchenogion a landlordiaid, awdurdodau lleol a chynrychiolwyr o'r sector eu bod o blaid y diffiniad a nodwyd yn y rheoliadau drafft. Roedd CLlLC yn croesawu’r cysondeb a’r tryloywder i dalwyr ardrethi. Nododd Cymdeithas Genedlaethol y Landlordiaid y byddai'r diffiniad yn lleihau amwysedd. Roedd Propertymark yn croesawu'r cynnig i gynnwys diffiniad clir er mwyn sicrhau dull gweithredu cyson.

Roedd nifer bach o ymatebwyr (4%) yn cytuno â bwriad y polisi i hepgor blociau o fflatiau a addaswyd o'r diffiniad o eiddo amlfeddiannaeth.

Nodwyd un awgrym i ddiwygio paragraff 2 o'r prawf safonol ar gyfer tai amlfeddiannaeth. Fodd bynnag, fe'i diffinnir yn Neddf Tai 2004 ac, felly, mae y tu allan i gwmpas yr ymgynghoriad hwn. 

Cwestiynau 4 a 5

A oes mathau eraill o eiddo nas cynhwysir yn y diffiniad o dai amlfeddiannaeth yn y Rheoliadau drafft y dylid ei gydgasglu a'i drin fel annedd unigol at ddibenion prisio a bandio ar gyfer y dreth gyngor?

A oes unrhyw fathau eraill o eiddo nas diffinnir ar hyn o bryd y gellid eu hystyried i'w trin fel annedd unigol at ddibenion prisio a bandio ar gyfer y dreth gyngor?

Ni nododd yr ymatebwyr i'r cwestiwn hwn unrhyw fathau ychwanegol o eiddo y dylid eu cynnwys yn y diffiniad o dai amlfeddiannaeth a oedd wedi'i nodi yn y Rheoliadau drafft. Yn yr un modd, ni chafodd unrhyw fathau eraill o eiddo y tu hwnt i'r rhai a oedd eisoes wedi'u diffinio eu cynnig i'w cydgasglu i'w trin fel annedd unigol at ddibenion prisio a bandio ar gyfer y dreth gyngor. 

Cwestiwn 6

Oes gennych chi unrhyw sylwadau eraill ar y cynnig?

Dewisodd llawer o ymatebwyr beidio ag ateb y cwestiwn hwn, neu roedd eu sylwadau y tu allan i gwmpas yr ymgynghoriad. Ymhlith y rhai a ymatebodd, ailddatganodd rhai eu cefnogaeth i'r dull gweithredu arfaethedig mewn cwestiynau cynharach, gydag eraill yn ailadrodd pryderon cynharach. Ni chodwyd unrhyw bwyntiau newydd mewn ymateb i'r cwestiwn hwn.

Cwestiynau 7 ac 8 am y Gymraeg

Hoffai Llywodraeth Cymru wybod eich barn am yr effeithiau posibl y gallai'r cynigion ar gyfer tai amlfeddiannaeth eu cael ar y Gymraeg, yn benodol ar y canlynol:

• cyfleoedd i bobl ddefnyddio'r Gymraeg
• peidio â thrin yr iaith Gymraeg yn llai ffafriol na'r Saesneg

Eglurwch hefyd sut y gellid datblygu'r cynigion ar gyfer tai amlfeddiannaeth, yn eich barn chi, er mwyn sicrhau:

1. eu bod yn cael effeithiau cadarnhaol neu fwy o effeithiau cadarnhaol ar gyfleoedd i bobl ddefnyddio'r Gymraeg ac ar beidio â thrin y Gymraeg yn llai ffafriol na'r Saesneg
2. nad ydynt yn cael effeithiau niweidiol ar gyfleoedd i bobl ddefnyddio'r Gymraeg neu ar beidio â thrin y Gymraeg yn llai ffafriol na'r Saesneg

Ni roddodd nifer mawr o ymatebwyr ateb i'r cwestiynau hyn (67%). O'r rhai a roddodd ateb, nid oedd rhai ymatebwyr yn sicr ynghylch effeithiau'r polisi arfaethedig ar y Gymraeg, ac ni chredai rhai y byddai'n cael unrhyw effaith ar y Gymraeg. 

Mae Llywodraeth Cymru yn ymrwymedig i wneud newidiadau a fydd yn adfer y dull hirsefydlog o brisio tai amlfeddiannaeth yng Nghymru fel eiddo unigol at ddibenion y dreth gyngor, a sicrhau bod y rheolau hynny yn cyd-fynd â'r rhai yn Lloegr. Caiff diweddariad ar sut mae'r gwaith hwn yn datblygu ei gyhoeddi maes o law.

• AGMW Property Ltd
• Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili
• Kingsway Upholsterers and Furnishers
• Mr Julian and Mrs Kay Keogh Building Account
• Cymdeithas Genedlaethol y Landlordiaid Preswyl
• Peace of mind properties
• Propertymark
• Sherbrook Associates Ltd
• Tain Investments Ltd
• Training for Professionals
• Varcity Living Limited
• Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru
• Cafwyd 25 o ymatebion gan unigolion preifat
• Gofynnodd 66 o ymatebwyr am gael aros yn ddienw