Prosiect ymestyn band eang cyflym: yr asesiad o’r effaith ar hawliau plant
Asesiad ar effaith y prosiect band eang cyflym ar hawliau plant.
Efallai na fydd y ffeil hon yn gyfan gwbl hygyrch.
Ar y dudalen hon
Prosiect
Bydd y Prosiect Ymestyn Band Eang Cyflym yn defnyddio'r cyllid a gafwyd yn ôl o ymyrraeth band eang a ariennir gan Lywodraeth Cymru, Cyflymu Cymru, i ymestyn mynediad at fand eang cyflym i safleoedd sy'n ymddangos mewn cyflwyniadau cyfredol a ariennir yn fasnachol neu'n gyhoeddus ac nad ydynt mewn cynlluniau i wneud hynny am y tair blynedd nesaf.
Amcan y polisi
Darparu band eang cyflym a dibynadwy gyda chyflymder lawrlwytho cyflym iawn o 30Mbps o leiaf, ond gydag uchelgais i ddarparu 1Gbps, i adeiladau yng Nghymru nad ydynt yn gallu derbyn gwasanaeth cyflym iawn ac nad ydynt mewn unrhyw gynlluniau cyflwyno yn y tair blynedd nesaf.
Casglu tystiolaeth ac ymgysylltu â phlant a phobl ifanc
Bydd y prosiect o fudd i'r plant hynny sy'n byw ar aelwydydd nad ydynt yn gallu derbyn gwasanaeth cyflym iawn ac nad ydynt mewn unrhyw gynlluniau cyflwyno yn y tair blynedd nesaf. Bydd hyn yn bennaf yn blant sy'n byw mewn rhannau gwledig ac anghysbell o Gymru lle mae'r cyflwyno yn fasnachol anhyfyw.
Mae'r rhain hefyd yn feysydd lle mae mynediad at wasanaethau cyhoeddus eraill fel iechyd ac addysg hefyd yn fwy cyfyngedig a lle gall ardaloedd anghysbell arwain at anfantais economaidd.
Cafodd datblygiad y Prosiect Ymestyn Band Eang Cyflym ei lywio gan ystod o waith ymchwil gyda'r diwydiant telathrebu, trigolion a busnesau.
Cafodd Cwmpas eu cyflogi i gynnal ymchwil ar ran Llywodraeth Cymru i gasglu adborth gan aelwydydd, busnesau a safleoedd ledled Cymru sy'n wynebu anawsterau wrth gael mynediad at gyflymder band eang boddhaol. Er nad oedd hyn yn mynd i'r afael â phlant yn benodol, cynrychiolwyd pobl ifanc 16-25 oed yn yr ymchwil. Mae'r ymchwil hefyd yn tynnu sylw at broblemau sy'n benodol i blant a phobl ifanc a'r rhai sy'n gyffredin ar draws pob ystod oedran.
Dangosodd ymchwil Cwmpas fod gan ddiffyg band eang dibynadwy oblygiadau sylweddol i weithgareddau dyddiol a gweithrediadau busnes. Mae'n effeithio ar wahanol agweddau, gan gynnwys cael mynediad at wasanaethau hanfodol, gweithio o bell, cyfleoedd addysgol, ac ymgysylltu â chwsmeriaid yn y sector twristiaeth. Roedd y problemau a nodwyd trwy'r ymchwil lle oedd cysylltedd digidol gwael yn effeithio ar blant a phobl ifanc yn cynnwys:
- Methu defnyddio llwyfannau cyfathrebu ar-lein.
- Heriau gyda gwasanaethau ffrydio fideo fel BBC iPlayer a YouTube.
- Mynediad cyfyngedig at ddeunyddiau addysgol a rhieni yn colli rhyngweithio electronig gydag ysgolion.
- Mae'r diffyg band eang dibynadwy yn golygu goblygiadau sylweddol i weithgareddau o ddydd i ddydd gan gynnwys mynediad at gyfleoedd addysgol.
- Mae llawer o ymatebion yn tynnu sylw at y gwahaniaethau rhwng ardaloedd â mynediad dibynadwy a'r rhai heb hynny, gan arwain at ddrwgdeimlad a rhwystredigaeth wrth i'r rhaniad digidol ddod yn fwy amlwg. Roedd aelodau'r gymuned yn cydnabod yr effaith a gafodd y rhaniad hwn ar wahanol agweddau, gan gynnwys cadw cenedlaethau iau.
Roedd ymchwil arall hefyd yn sail i'r angen i fynd i'r afael â chysylltedd digidol gan gynnwys 'Tuag at Safon Byw Digidol Gofynnol yng Nghymru: Safbwyntiau Dinasyddion a Rhanddeiliaid'. Dangosodd yr ymchwil:
- Roedd band eang annibynadwy yn golygu bod teuluoedd yn cael trafferth rhedeg dyfeisiau lluosog ar yr un pryd ac yn golygu bod yn rhaid iddynt gyfyngu ar eu defnydd neu ddatgysylltu dyfeisiau. Dywedodd teuluoedd hefyd nad oeddent yn gallu cael mynediad i'r rhyngrwyd mewn rhai rhannau o'r cartref.
- Roedd rhyngrwyd araf a datgysylltu aml yn effeithio ar alwadau fideo a oedd yn bwysig ar gyfer cysylltu â ffrindiau a theulu, yn ogystal ag ar gyfer cyfarfodydd gwaith gwirfoddol neu ar gyfer dysgu ar-lein.
- Codwyd cysylltiad annibynadwy dro ar ôl tro fel problem i blant, yn enwedig os oedd y plentyn ar y sbectrwm awtistiaeth neu fod ganddo ADHD, y gallent gael eu torri i ffwrdd o'r 'gofod diogel' o wylio eu rhaglenni neu chwarae gemau ar-lein allai achosi rhwystredigaeth a phryder.
- Gallai bod heb fand eang olygu gorfod chwilio am ffyrdd eraill o gael cysylltiad, er enghraifft trwy ddefnyddio'r rhyngrwyd mewn llyfrgell ar ôl ysgol, i fynd â phlentyn at berthynas fel y gallent ddefnyddio'r teledu neu deithio i apwyntiad personol yn hytrach nag ar-lein.
Dadansoddi’r dystiolaeth ac asesu’r effaith
Isod mae asesiad o'r prosiect yn erbyn erthyglau Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar hawliau'r plentyn.
| Erthyglau CCUHP neu Brotocol Dewisol | Yn gwella (X) | Yn herio (X) | Esboniad |
|---|---|---|---|
| Erthygl 13 - Mae gan blant yr hawl i gael gwybodaeth a'r hawl i rannu'r wybodaeth honno cyn belled nad yw'r wybodaeth yn niweidiol iddynt hwy ac i eraill | X | X | Mae mynediad i'r rhyngrwyd trwy gysylltedd digidol dibynadwy yn caniatáu i blant gael mynediad at a'r gallu i rannu gwybodaeth. Fodd bynnag, gall hefyd ganiatáu mynediad at wybodaeth a allai fod yn niweidiol iddynt. |
| Erthygl 17: “Mae gan blant yr hawl i wybodaeth ddibynadwy gan y cyfryngau torfol. | X | X | Mae mynediad i'r rhyngrwyd trwy gysylltedd digidol dibynadwy yn caniatáu i blant gael mynediad at wybodaeth ddibynadwy gan y cyfryngau torfol. Gall hefyd ganiatáu mynediad at gamwybodaeth. |
| Erthygl 28: Mae gan blant yr hawl i gael addysg. Dylai disgyblaeth mewn ysgolion barchu urddas dynol plant. Dylai addysg gynradd fod am ddim. Dylai gwledydd cyfoethog helpu gwledydd tlotach i gyflawni hyn. | X | Mae mynediad i'r rhyngrwyd trwy gysylltedd digidol dibynadwy yn caniatáu i blant gael mynediad at ystod eang o adnoddau addysgol ac i addysg ar-lein ar gyfer ardaloedd anghysbell. | |
| Erthygl 29: Dylai addysg ddatblygu personoliaeth a doniau pob plentyn yn gyflawn. Dylai annog plant i barchu eu rhieni, eu diwylliant hwy ac eraill, a'r amgylchedd. | X | Mae mynediad i'r rhyngrwyd trwy gysylltedd digidol dibynadwy yn caniatáu i blant gael mynediad at ystod eang o adnoddau addysgol ac i addysg ar-lein ar gyfer ardaloedd anghysbell. | |
| Erthygl 31: Mae gan blant yr hawl i ymlacio a chwarae, ac i ymuno mewn ystod eang o weithgareddau. | X | Mae mynediad i'r rhyngrwyd trwy gysylltedd digidol dibynadwy yn caniatáu i blant chwarae ar-lein, mwynhau gweithgareddau ar-lein eraill a chysylltu â'u ffrindiau ar-lein. |
Mae'r gwahanol ganfyddiadau ymchwil yn sail i'r angen am gysylltedd digidol cyflym a dibynadwy i gefnogi addysg a dysgu, i fynd i'r afael ag ynysu cymdeithasol ac i alluogi defnyddio a rhannu gwybodaeth.
Bydd yr asesiad effaith hwn yn cael ei fonitro wrth i'r prosiect ddatblygu a mynd i gam cyflawni'r prosiect a caiff ei ddiweddaru yn ôl yr angen.
Mae'r prosiect ymestyn band eang cyflym yn ymwneud ag adeiladu seilwaith digidol sy'n dod â mynediad cyflymach a dibynadwy i'r rhyngrwyd. Nid yw hyn yn cael unrhyw effaith ar Hawliau Dinasyddion yr UE sy'n ymwneud â phobl ifanc hyd at 18 oed.
Cyfathrebu â phlant a phobl ifanc
Nid oedd ymchwil Cwmpas yn mynd i'r afael yn benodol â phlant, cynrychiolwyd pobl ifanc 16-25 oed yn yr ymchwil. Mae'r ymchwil hefyd yn tynnu sylw at broblemau sy'n benodol i blant a phobl ifanc a'r rhai sy'n gyffredin ar draws pob ystod oedran. Nid oes unrhyw gynlluniau i hysbysu plant a phobl ifanc yn benodol o'r canlyniad.
Monitro ac adolygu
Bydd y prosiect yn destun monitro ac adolygu prosiect a hefyd adolygiad ar ôl y prosiect. Bydd y CRIA yn cael ei fonitro yn unol â phrosesau monitro ac adolygu prosiectau.