Pwyllgor Cyswllt Ystadegol Cymru, 5 Mehefin 2025: cofnodion

James Beasley (JB), Iechyd Cyhoeddus Cymru

Sioned Cardew-Richardson (SC), MEDR

Lee Clarke (LC), Cyngor Sir Caerdydd

Rachel Clegg (RC), Cyngor Sir Caerfyrddin

Rachael Clifford (RCl), MEDR

Adam Crocker (AC), Cyngor Sir Penfro

Danielle Couturiaux (DC), Llywodraeth Cymru

Peter Davies (PD), Senedd

Bekki Demski-Millar (BDM), Llywodraeth Cymru

Janine Edwards (JE), Bwrdd Partneriaeth Rhanbarthol Gogledd Cymru

Lloyd Fisher (LF), Cyngor Bro Morgannwg

Tyla Fuller (TF), Estyn

Eleri James (EJ), Comisiynydd y Gymraeg

Bryn Jeffries (BJ), Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf

Richard Jones (RJ), Cyngor Sir Fynwy

Steve King (SK), Dinas a Sir Abertawe

Morgan Lowden (ML), Cyngor Sir Ynys Môn

Geraint Morgan (GM), Cyngor Sir Powys

Hayley Randall (HR), Data Cymru

Eifion Rees (ER), Gwasanaeth Tân ac Achub Canolbarth a Gorllewin Cymru

Heledd Rees (HR), SYG Lleol

Lesley Rees (LR), Cyngor Sir Caerfyrddin

Abbie Sharp (AS), Cyngor Sir Penfro

Elaine Smith (ES), Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam

Sam Sullivan (SS), Data Cymru

Caitlin Theodorou (CT), Cyngor Sir Ceredigion

Alwyn Williams (AW), Cyngor Sir Ynys Môn

Lowri Wyn Morton (LWM), Cyngor Gwynedd

Nia Wyn Vaughan (NWV), Cyngor Gwynedd

Siaradwyr

Lloyd Harris (LH), Llywodraeth Cymru

Steph Harries (SHa), Llywodraeth Cymru

Steph Howarth (SH), Llywodraeth Cymru

Nia Jones (NJ), Llywodraeth Cymru

Chris McGowan (CM), Llywodraeth Cymru

Elizabeth McLaren (EM), SYG

John Morris (JM), Llywodraeth Cymru

Rich Murphy (RM), Llywodraeth Cymru

Andy O'Rourke (AO), Llywodraeth Cymru

Catherine Singleton (CS), Llywodraeth Cymru

Sam Sullivan (SS), Data Cymru

Esther Taylor (ET), SYG

Jessica Walkeden (JW), SYG

Cofnodwyr

Ryan Jones, Llywodraeth Cymru

Alexia Hockett, Llywodraeth Cymru

Ymddiheuriadau

Gwyneth Ayers, Cyngor Sir Caerfyrddin

Vicky Doyle, Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili

Carol Evans, Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy

Leanne John, Cyngor Abertawe

Kate Jones, Gwasanaeth Carchardai a Phrawf EF yng Nghymru

Helen Jones, Ymchwil y Senedd

Nathan Lester, Iechyd Cyhoeddus Cymru

Martin Parry, Llywodraeth Cymru

Neil Townsend, Swyddfa Ystadegau Gwladol

Iwan Wyn Jones, Cyngor Gwynedd

Bydd y cyflwyniadau'n cael eu cyhoeddi ar-lein ar ôl y cyfarfod (ar ôl cael caniatâd y siaradwyr).

Esboniwyd y rheolau ar gyfer cyfieithu ar y pryd yn y cyfarfod, ac fe gyflwynodd y mynychwyr newydd eu hunain.

Ni chafwyd unrhyw sylwadau ar gofnodion y cyfarfod blaenorol. Roedd y camau gweithredu blaenorol i gyd wedi'u cwblhau.

Un o'r camau blaenorol oedd rhoi diweddariadau ar yr Arolwg o’r Llafurlu (TLFS). Cyhoeddodd SYG ddwy erthygl ym mis Ebrill – diweddariad Trawsnewid y Llafurlu (SYG), sy'n amlinellu penderfyniad Bwrdd Awdurdod Ystadegau'r DU ar y ffordd ymlaen ar gyfer LFS a TLFS, gan gynnwys y dyluniad TLFS newydd ac amserlenni ar gyfer pontio; ac erthygl Dylunio Technegol TLFS (SYG) sy'n amlinellu'r dystiolaeth dechnegol a gyflwynwyd i'r Bwrdd i lywio eu penderfyniad. 

Diweddariad Data Cymru (Sam Sullivan, Data Cymru)

Trafododd SS eu bod wedi cyflwyno esboniwr ystadegau yn rhoi trosolwg o'r system ystadegau yng Nghymru, pwy yw pwy, a beth yw rôl pawb. Bydd hwn ar y wefan yn fuan o dan “Esboniad gan y Cyfrinwyr Ystadegau”. 

Ychwanegodd SS fod y trefniant consortiwm presennol ar gyfer yr Amcangyfrifon Incwm Aelwydydd yn dod i ben, felly maen nhw'n edrych ar sut i ehangu gan fod awydd am hyn. Cafwyd sesiwn ar hyn ar 14 Mai 2025.

Yna soniodd SS am yr arolwg Preswylwyr Cenedlaethol, sydd yn ei ail flwyddyn gyda saith cyngor ychwanegol yn cymryd rhan o'i gymharu â'r llynedd, a dau gyngor ychwanegol yn rhannu eu data lleol. Mae hyn yn golygu bod 19/22 o’r cynghorau lleol yn cymryd rhan ym mlwyddyn 2. 

Soniodd SS eu bod yn gweithio ar Ddangosfwrdd Cymdeithas Swyddogion Cynllunio Cymru. Mae'r dangosfwrdd hwn yn edrych ar nifer y ceisiadau sydd wedi dod i mewn ac wedi mynd allan. Mae yna hefyd Ddangosfwrdd Diogelwch ar y Ffyrdd yn dod allan yn fuan yn edrych ar nifer o ymyriadau diogelwch ar y ffyrdd wedi'u targedu. 

Ychwanegodd SS fod dangosfwrdd Llesiant yng Nghymru yn cael ei ddiweddaru a bydd ar gael yn ystod y misoedd nesaf. Mae'r dangosfwrdd meincnodi lle mae rhai gwasanaethau cyngor lleol yn rhoi data hefyd yn cael ei ailwampio a bydd ar gael yn fuan. 

Soniodd SS hefyd fod awydd am hyfforddiant, yn enwedig ar gyfer Power BI lle mae cwrs rhagarweiniol yn cael ei ddatblygu ar gyfer defnyddwyr terfynol. Ychwanegodd SS eu bod hefyd yn edrych ar hyfforddiant Excel dechreuwyr a chanolradd, gan gynnwys fideos cyfarwyddyd i helpu gyda phroblemau Excel - dylai'r ddau fod ar gael yn fuan.

Trafodaeth

Gofynnodd JE am gael ei hychwanegu at y rhestr o bobl sydd â diddordeb yn y gwaith ar incwm aelwydydd. 

Gweithred 1: Hayley Randall i ychwanegu JE at y rhestr o bobl sydd â diddordeb yn y gwaith ar incwm aelwydydd.

Gofynnodd ES pryd y byddant yn derbyn modiwl 2 o'r Arolwg Preswylio Cenedlaethol, gan fod angen adroddiad arnynt ar gyfer eu penderfyniad ym mis Gorffennaf. Ymatebodd HR y bydd e-bost yn cael ei anfon yn fuan ynglŷn â’r amserlen ar gyfer hyn.

Gofynnodd ES a yw'r hyfforddiant PowerBI ar gyfer datblygwyr neu ddefnyddwyr. Dywedodd SS ei fod ar gyfer defnyddwyr terfynol.

Ychwanegodd ES fod ganddyn nhw hefyd ddiddordeb yn y cyrsiau hyfforddi e-ddysgu gan eu bod wedi creu modiwl e-ddysgu mewnol ar ddylunio arolygon yn seiliedig ar e-ddysgu fel man cychwyn, gan ychwanegu eu bod wedi cael eu credydu a'u haddasu ar gyfer eu sefydliad. Mae ES yn hapus i rannu hwn. Ymatebodd SS yr hoffai ei weld. Ychwanegwyd hefyd bod modiwl 2 yr Arolwg Preswylio Cenedlaethol ar fin cael ei rannu a mynd yn fyw. Cwblhawyd rhan gyntaf arolwg y cwrs y llynedd; mae'r ail ran yn set ychwanegol o gwestiynau i'w rhyddhau ym mis Gorffennaf. 

Gofynnodd SH beth yw'r cwestiynau ar gyfer modiwl 2. Atebodd SS ei fod yn canolbwyntio mwy ar gynghorwyr ac aelodau, a'r rhyngweithio â chynghorwyr ac aelodau. Roedd y rhan gyntaf yn canolbwyntio fwy ar gynghorau a rhyngweithio â'r cyngor. 

Diweddariad Ystadegau Cymru (Steph Howarth, Llywodraeth Cymru)

Amlinellodd SH fod fersiwn newydd o'r platfform data agored StatsCymru yn cael ei brofi gyda defnyddwyr ar hyn o bryd a diolchodd i'r rhai yn y grŵp sydd wedi helpu Llywodraeth Cymru gyda’r profion defnyddwyr. Y bwriad yw rhyddhau'r gwasanaeth yn yr haf. Bydd cyfnod pontio lle bydd cyfnod o gynnal yr hen wasanaeth a'r gwasanaeth newydd ochr yn ochr i ganiatáu i bobl symud drosodd. Bydd blog digidol a data Llywodraeth Cymru yn rhoi diweddariadau ar y cynlluniau lansio. 

Tynnodd SH sylw aelodau'r grŵp at nifer o eitemau yn niweddariad chwarterol Ystadegau Cymru, gan gynnwys lle mae ceisiadau am adborth a mewnbwn.

Trafodaeth

Gofynnodd JE a fydd setiau data nad ydynt bellach yn cael eu diweddaru yn cael eu symud i blatfform newydd StatsCymru, neu a fyddant yn hygyrch o rywle arall. Ymatebodd SH y byddai setiau data wedi'u harchifo yn cael eu hychwanegu at y gwasanaeth newydd fesul achos, yn dibynnu ar yr hyn sy'n dal i gael ei ddefnyddio. 

Gweithred 2: Pob aelod i roi gwybod i Lywodraeth Cymru am setiau data StatsCymru sydd wedi'u harchifo y maent yn dal i’w defnyddio. Dylent gysylltu â'r tîm perthnasol a restrir ar y set ddata

Gofynnodd JE a fydd data cyfres amser wedi'i nodi yno. Ymatebodd SH y bydd y gyfres amser lawn yn dal i fod yno, ond ni fydd yn ddata newydd. 

Gofynnodd GM am y gallu i fewnforio data i PowerBI neu raglenni eraill. Ymatebodd SH y bydd API ar gael gyda chanllawiau.

Cododd SK fater yn ymwneud â data cymudo, a oedd i weld yn dangos tueddiadau annisgwyl. Cymerodd SH gamau i drosglwyddo hyn i'r tîm perthnasol i ymchwilio iddo. 

Gweithred 3: SH i ofyn i dîm ystadegau'r Farchnad Lafur ymateb i SK ar y materion a nododd gyda data cymudo.

Nododd JE ei hanfodlonrwydd bod y seminar digartrefedd yn un wyneb yn wyneb yn unig. Mae hon yn ffordd bell i bobl deithio o rai ardaloedd yng Nghymru, yn enwedig rhai o'r Gogledd, ac yn eithaf drud. Cytunodd aelodau eraill â hyn. 

Ymatebodd SH y bydd yr adborth hwn yn cael ei basio i'r tîm. 

Gweithred 4: Ysgrifenyddiaeth i drosglwyddo adborth am y ffaith bod y seminar digartrefedd yn cael ei gynnal wyneb yn wyneb yn unig yn ôl i'r tîm ystadegau tai ac awgrymu bod cyflwyniadau a chrynodeb o'r digwyddiad yn cael eu rhannu yn ehangach

Amcangyfrifon poblogaeth (Elizabeth McLaren, SYG)

Rhoddodd EM gyflwyniad ar system amcangyfrifon poblogaeth yn seiliedig ar ddata gweinyddol. Ers y cyfarfod blaenorol maent wedi gwneud asesiad o'r meini prawf a ddefnyddiwyd i asesu a ydyn nhw'n barod i symud i system amcangyfrifon poblogaeth yn seiliedig ar ddata gweinyddol. Cafodd ei gyhoeddi ychydig wythnosau yn ôl, a'r penderfyniad oedd parhau i ddefnyddio'r un dulliau ar gyfer amcangyfrifon canol blwyddyn 2024 ond yna ailasesu'r meini prawf yn nhymor y gwanwyn y flwyddyn nesaf.

Cytunodd Llywodraeth Cymru ar hyn, ac mae hyder y gallant symud i amcangyfrifon yn seiliedig ar ddata gweinyddol yr haf nesaf. Parhaodd EM i fynd trwy amlinelliad o’r dull o asesu a'r meini prawf a ddefnyddir, yn ogystal â meysydd sy'n peri pryder (gweler y PowerPoint am ragor o wybodaeth). Y tri maes a oedd yn peri pryder oedd (1) ymgysylltu â defnyddwyr, (2) cyflenwad ac ansawdd data, (3) cydlyniant a chymhariaeth rhwng model poblogaeth ddeinamig a'r amcangyfrifon mudo hirdymor swyddogol. Bydd mwy o waith yn cael ei wneud ar yr ardaloedd hyn dros y 6 mis nesaf i sicrhau eu bod mewn sefyllfa dda i fynd yn fyw gyda'r model amcangyfrifon poblogaeth yn seiliedig ar ddata gweinyddol yn swyddogol y flwyddyn nesaf.

Trafododd EM yr hyn a fydd yn cael ei gyhoeddi yr haf hwn, gan gynnwys amcangyfrifon mudo rhyngwladol a mewnol yn seiliedig ar ddata gweinyddol. O ran yr arolwg a gwblhawyd ym mis Chwefror, dylai canlyniadau hwn gael eu cyhoeddi mewn ychydig wythnosau. Ychwanegodd EM fod gwaith trawsnewid gwefan hefyd wedi bod ar y gweill a'r nod yw y bydd yn cynnwys mwy o ddelweddiadau data. Gorffennodd EM trwy egluro bod gwaith hefyd yn cael ei wneud ar ganllaw ansawdd a dulliau annibynnol ar gyfer system amcangyfrif poblogaeth yn seiliedig ar ddata gweinyddol, a gwaith i gael achredu'r ABPS.

Trafodaeth

Gofynnodd JE beth sy'n digwydd i amcangyfrifon poblogaeth ardal fach o ran sut maen nhw'n ffitio i mewn i'r fethodoleg newydd a beth sy'n digwydd gyda datganiad 2023.

Ymatebodd EM fod amcangyfrifon ardal fach yn cael eu creu fel rhai wedi'u cyfyngu i amcangyfrifon awdurdod lleol. Ychwanegodd EM na fydd gwahaniaeth pan fyddwn yn symud i amcangyfrifon seiliedig ar ddata gweinyddol. Byddant yn cael eu cyfyngu i'r ffigurau awdurdod lleol ar gyfer yr amcangyfrifon seiliedig ar ddata gweinyddol - nid yw'n effeithio ar amcangyfrifon ardal fach. Ychwanegodd EM hefyd eu bod am edrych ar beth fyddai'r gwahaniaeth i'r amcangyfrif poblogaeth fach pe baent yn defnyddio amcangyfrifon canol blwyddyn poblogaeth 2024 ac ABPE, fodd bynnag, nid ydynt yn disgwyl i hyn fod yn broblem. Maent hefyd eisiau gwirio amcangyfrifon canol blwyddyn gan ddefnyddio’r dull presennol o ran cyhoeddi, a'r bwriad yw cyhoeddi amcangyfrifon ardal fach ar gyfer canol 2023 a chanol 2024 yr hydref hwn. Mae amcangyfrifon ardal fach 2022 yn cael eu diweddaru oherwydd diwygiadau mewn amcangyfrifon mudo. 

Gofynnodd JE am arweiniad ar gyfathrebu dulliau newydd ar gyfer ystadegau poblogaeth (h.y. nad yw hyn o reidrwydd yn golygu bod llai neu fwy o bobl yn y boblogaeth). Gofynnodd JE hefyd am yr effaith ar gyllid, gan nodi y gallai fod yn rhywbeth y mae angen i Lywodraeth Cymru ei ystyried o ran fformiwlâu cyllido. 

Cytunodd EM y byddai canllawiau'n ddefnyddiol. Ychwanegodd SH at bwynt JE am gyllid bod Martin wedi bod yn siarad â chydweithwyr cyllid llywodraeth leol yn Llywodraeth Cymru am hyn, ac mai'r is-grŵp dosbarthu yw'r lle i fynd â'r sgwrs hon ymhellach.

Ychwanegodd EM fod ganddyn nhw grwpiau effaith cyllid gyda chynrychiolaeth o Gymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon, a'u bod yn defnyddio'r fforwm hwn i archwilio'r pethau hyn. Ychwanegodd EM hefyd, pan fydd y ffigurau hyn yn dod allan o ganol 2024 a'r diwygiadau i 2022 a 2023, y bydd yn rhoi cyfle pellach i asesu effaith. 

Atgoffodd JE yr aelodau ei bod ar y grŵp partneriaeth gwybodaeth llywodraeth leol canolog ac y gall aelodau godi eitemau gyda hi i’w trafod yn y grŵp hwn. 

Roedd SK yn cefnogi gwthio'r broses o symud i amcangyfrifon yn seiliedig ar ddata gweinyddol yn ôl. Ychwanegodd SK wedyn, gan ein bod yn dal yn agos at y cyfnod yn syth ar ôl y cyfrifiad, y daw'r materion llithro ychydig yn nes ymlaen i lawr y llinell. Gofynnodd pa feini prawf nad oedd wedi'u bodloni'r tro hwn i symud i amcangyfrifon yn seiliedig ar ddata gweinyddol, ac a yw SYG yn hyderus y bydd y materion hynny'n cael eu datrys erbyn yr adeg hon y flwyddyn nesaf.

Ymatebodd EM fod llawer o waith ar y gweill ar gyfer y materion a nodwyd, felly mae mwy o hyder y bydd y pethau hyn yn cael eu datrys dros yr wyth mis nesaf. 

Nodyn ar ôl y cyfarfod gan SYG: 
'Byddwn yn cyhoeddi amcangyfrifon ar gyfer canol 2023 ar gyfer Cymru a Lloegr ar ôl gwneud diwygiadau i amcangyfrifon awdurdodau lleol ar gyfer canol 2023 yn ystod haf 2025. Bydd hyn ochr yn ochr â’r datganiad cyntaf o amcangyfrifon awdurdodau lleol ar gyfer canol 2024.' (Section 4 of Population estimates by output areas, electoral, health and other geographies, England and Wales: rebased mid-2012 to mid-2020, ONS [Saesneg yn unig])

Mae canlyniadau arolwg amcangyfrifon poblogaeth y SYG wedi'u cyhoeddi.

Amcanestyniadau mudo (Jessica Walkeden, SYG)

Rhoddodd JW gyflwyniad ar waith diweddar ar fudo rhyngwladol hirdymor. Roedd hyn yn cynnwys y datganiad mudo rhyngwladol hirdymor diweddar. 

Trafodaeth

Gofynnodd JE am gael dadansoddi data mudo i lefel Cymru i ddeall yr effaith ar Gymru. 

Ymatebodd JW fod SYG yn cyhoeddi dadansoddiadau daearyddol lefel is yn yr amcangyfrifon canol blwyddyn. Ond nid yw data fisa a ddefnyddir mewn amcangyfrifon mudo rhyngwladol tymor hir yn cynnwys gwybodaeth am ble mae mudwyr yn byw. Ychwanegodd SH fod tîm Martin wedi bod yn cyflwyno’r achos dros yr amcangyfrifon hynny ar lefel Cymru o dan y dulliau newydd. 

Argymhelliad yr Ystadegydd Gwladol (Esther Taylor, SYG)

Esboniodd ET mai'r bwriad yw cyhoeddi'r argymhelliad ar ystadegau poblogaeth a mudo yn y dyfodol ar 17 Mehefin a chyhoeddi hwn ochr yn ochr ag adroddiad canlyniadau ymgynghoriad 2023. 

1. Yr argymhelliad cyntaf yw bod Llywodraeth y DU yn comisiynu SYG i gynnal cyfrifiad ar sail holiadur ar gyfer y boblogaeth gyfan yn 2031.
2. Yr ail yw bod Llywodraeth y DU yn comisiynu SYG i barhau gyda gwaith trawsnewid data gweinyddol.
3. Y trydydd yw bod llywodraethau'r DU a Chymru yn cynnal ac yn parhau â'u hymrwymiad i rannu data ar draws y llywodraeth. 

Ychwanegodd SH y bydd Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi datganiad Gweinidogol ar ddiwrnod y cyhoeddiad yn amlinellu ein cefnogaeth ar gyfer dull gweithredu. Bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ysgrifennu at weinidog Llywodraeth y DU i dynnu sylw at faterion sy'n gysylltiedig â Chymru er mwyn pwysleisio pwysigrwydd ystyried y rhain wrth ddatblygu cyfrifiad. 

Ymatebodd ET ei bod yn bosib y byddant yn sôn am gynlluniau ar gyfer ymgynghoriad testun cyfrifiad yn yr hydref. Nododd SH y gallai hon fod yn eitem agenda ar gyfer y WSLC nesaf. 

Trafodaeth

Gofynnodd JE beth sy'n digwydd ar ôl 2031 o ran y cyfrifiad a symudiad tuag at ddata gweinyddol. Nododd JE fod llawer o'r problemau yn dal i fod yr un materion ag o'r blaen a gofynnodd am farn am hyn.

Ymatebodd ET eu bod wedi nodi mewn argymhelliad pwysigrwydd parhau i ddefnyddio data gweinyddol fel rhan ganolog o ystadegau mudo a phoblogaeth. Maent wedi gwneud cynnydd ar feysydd fel amcangyfrifon poblogaeth yn seiliedig ar ddata gweinyddol. Ychwanegodd ET eu bod yn hapus i ddod i'r grŵp hwn a siarad am gynlluniau i gael barn ar ddyluniad y cyfrifiad ac elfennau eraill wrth iddynt esblygu.   

Amcanestyniadau poblogaeth is-genedlaethol (Steph Harries, Llywodraeth Cymru)

Rhoddodd SHa drosolwg o ganlyniadau allweddol yr ymarfer ymgysylltu â defnyddwyr diweddar a chynyrchiadau poblogaeth is-genedlaethol. Yn flaenorol yn WSLC, maent wedi bod trwy ymarfer ymgysylltu â defnyddwyr byr a ddaeth i ben ar 11 Ebrill ac maent bellach yn ystyried canlyniadau'r ymarfer hwn. 

Mae’r amcanestyniadau poblogaeth ac aelwydydd is-genedlaethol yn symud ymlaen yn dda. Nid yw'r tîm bellach yn defnyddio POPGROUP i gyfrifo rhagamcanion ac mae wedi symud i ddefnyddio R. Mae'r cod R ar gyfer amcanestyniadau poblogaeth bellach wedi'i gwblhau a'i brofi, gyda'r rhediad cyntaf o amcanestyniadau poblogaeth wedi'i gwblhau. Mae'r data yn mynd drwy broses sicrhau ansawdd ar hyn o bryd ac yna bydd yn cael ei rannu gyda gweithgor Amcanestyniadau Is-genedlaethol Cymru (WaSP), ac yn ddiweddarach gydag awdurdodau lleol. Mae'r cyhoeddiad wedi'i gynllunio ar gyfer diwedd yr haf/dechrau'r hydref. 

Trafodaeth

Gofynnwyd a fydd y cod R yn cael ei rannu. Atebodd SHa eu bod yn hapus i rannu'r cod R ar ôl iddynt gyhoeddi'r rhagamcanion.

Nododd JE fod POPGROUP yn dal i weithio ac y gall wirio bod y data sy'n mynd i mewn i POPGROUP yn rhoi'r un canlyniadau neu ganlyniadau tebyg i'r cod R. 

Y prif bwyntiau

Rhoddodd CM gyflwyniad ar Arolwg Cenedlaethol Cymru. Mae'r Arolwg Cenedlaethol yn trosglwyddo yn 2026/27 i fod yn arolwg ar-lein yn gyntaf (disgwylir iddo bara tua 30 munud), gyda dewisiadau amgen dros y ffôn ac ar bapur. Cynigir dull samplu caseg eira sy'n cael ei arwain gan ymatebwyr hefyd i gynyddu maint y sampl o fewn is-grwpiau bychan ethnig leiafrifol a chyfeiriadedd rhywiol. Yn y dull hwn, gofynnir i ymatebwyr drosglwyddo dolenni i'r arolwg i hyd at dri pherson arall y maent yn eu hadnabod yn yr is-grwpiau perthnasol. 

Mae'r newidiadau hyn wedi'u cynllunio i fynd i'r afael â materion yn ymwneud â phwysau o ran costau, cyfraddau ymateb gostyngol a meintiau sampl sy'n wynebu'r Arolwg Cenedlaethol ac arolygon cymdeithasol ar raddfa fawr yn gyffredinol. 

Bydd canlyniadau cyntaf arolwg 2024-25 yn cael eu cyhoeddi yn haf 2025, gyda chanfyddiadau yn ymwneud â thestunau penodol i ddilyn.

Trafodaeth

Gofynnodd SK a fydd data 2024-25 ar gael ar lefel awdurdod lleol i'w defnyddio yn yr asesiadau llesiant, o ystyried y meintiau sampl is. 

Ymatebodd CM fod y penderfyniadau i gyhoeddi data ar lefel awdurdodau lleol yn dibynnu ar y lwfans gwall o fewn y data ar y lefelau hynny. I awdurdodau lleol mawr dylai hyn fod yn rhesymol, ond efallai y bydd awdurdodau lleol llai yn gweld lwfans gwall mawr. Ychwanegodd CM hefyd eu bod yn edrych ar gyhoeddi dadansoddiadau rhanbarthol, ac y byddai croeso i unrhyw fewnbwn ar sut i grwpio awdurdodau lleol neu ardaloedd eraill. 

Dywedodd JE y gallai Byrddau Gwasanaethau Cyhoeddus fod yn lefel ddaearyddol ddefnyddiol i edrych arni ar gyfer dadansoddiadau rhanbarthol ond nododd hefyd y gallai data ar lefel genedlaethol fod yn ddigon da i gael pwyntiau allweddol.

Gofynnodd ES a yw'r amseriad 30 munud ar gyfer yr arolwg ar-lein yn derfynol, gan fod posibilrwydd ei fod yn rhy hir o hyd, a gallai'r dewis amgen ar bapur fod yn swmpus pe bai'n cael ei gyhoeddi yn Gymraeg a Saesneg. 

Ymatebodd CM fod 30 munud ar derfyn uchaf yr hyn a ganfuwyd sy’n gweithio'n dda ar gyfer arolygon ar-lein, a dylai ganiatáu ar gyfer cynnwys pynciau eang a pherthnasol. Mae adborth ymatebwyr a chyfwelwyr ar gynnwys yr arolwg wedi bod yn gadarnhaol yn y blynyddoedd blaenorol. Y nod yw cydbwyso casglu data o ansawdd da gyda diwallu anghenion defnyddwyr yr arolwg am wybodaeth ar nifer fawr o bynciau. 

Gofynnodd SS sut mae'r dull samplu caseg eira yn gweithio gyda chytundebau preifatrwydd data GDPR.

Ymatebodd CM nad yw'r dull samplu caseg eira yn casglu data ar eraill heb eu caniatâd. Yn lle hynny, rhoddir dolenni i'r arolwg i'r ymatebwyr eu hanfon at eraill, felly dim ond data gan bobl sydd wedyn yn cymryd rhan yn yr arolwg sy'n cael ei gasglu.

Gofynnodd SK a fyddai ymgynghoriad yn cael ei gynnal gyda defnyddwyr ar y pynciau arfaethedig ar gyfer yr arolwg ac a allai rhai pynciau gael eu torri oherwydd hyd yr arolwg.

Ymatebodd CM fod y tîm wedi gweithio i sicrhau bod y pynciau a gynhwysir yn yr arolwg mor eang â phosibl. Mae ymgynghoriad â defnyddwyr wedi'i gynllunio ar gyfer yr hydref i gasglu adborth ar y pynciau arfaethedig a newidiadau i gwestiynau'r arolwg.

Gofynnodd BJ sut mae ymatebion wedi'u cwblhau'n rhannol yn cael eu trin ac a fydd y cwestiynau'n cael eu gofyn mewn trefn benodol gyda chwestiynau penodol ar y dechrau. 

Ymatebodd CM fod pwynt wedi'i osod yn gynnar yn yr holiadur y mae'n rhaid i ymatebwyr fynd heibio iddo cyn y gellir casglu ymateb. Bydd pob ymateb, gan gynnwys unrhyw ymatebion rhannol, yn cael eu gwirio i nodi unrhyw broblemau fel amseroedd anarferol o fyr neu batrymau ymateb anarferol (megis dewis yr ateb cyntaf ar gyfer bob cwestiwn). Ychwanegodd CM hefyd y gallai trefn cwestiynau ar hap fod yn opsiwn mewn arolygon yn y dyfodol ond mae hyn yn anodd ar gyfer arolygon papur ac mae yna hefyd ystyriaethau eraill fel osgoi rhoi llawer o gwestiynau sensitif ar ddechrau'r arolwg.

Y prif bwyntiau

Cyflwynodd NJ ac AO ddiweddariadau i Fynegai Amddifadedd Lluosog Cymru (MALlC) 2025. Cyhoeddwyd yr ymateb i'r arolwg adborth ar y dangosyddion arfaethedig ar gyfer MALlC 2025 ar 17 Ebrill. Trafododd NJ ac AO y dangosyddion arfaethedig cyfredol ar gyfer MALlC 2025, gan dynnu sylw at unrhyw newidiadau a wnaed ers i'r ymateb gael ei gyhoeddi a newidiadau sydd eto i'w cwblhau.

Rhoddodd CS gyflwyniad ar ddiweddariadau i gyhoeddi prif adroddiad MALlC. Bwriedir rhyddhau hwn fel adroddiad HTML gyda pharthau wedi'u rhannu'n benodau ar wahân. Casglwyd adborth gan fynychwyr ar rai dyluniadau ar gyfer ffeithluniau a thablau data i'w cynnwys yn y prif adroddiad. 

Rhoddodd RM gyflwyniad ar ddatblygiad offeryn mapio rhyngweithiol MALlC. Casglwyd adborth gan fynychwyr ar eu defnydd o'r offeryn mapio rhyngweithiol, yn ogystal â'r nodweddion a'r gwasanaethau y byddent yn eu gweld fwyaf defnyddiol yn yr offeryn newydd.

Trafodaeth

Gofynnodd GM a yw'r prif gyhoeddiadau yn debygol o gynnwys mapiau. Ymatebodd RM fod y prif adroddiad yn debygol o gynnwys mapiau sefydlog.

Dywedodd LF fod yr offeryn mapio rhyngweithiol cyfredol yn hawdd ei ddefnyddio, yn enwedig i ddefnyddwyr nad ydynt yn dechnegol. 

Ychwanegodd NJ eu bod yn edrych i ddefnyddio ffiniau LSOA 2021, ac amcangyfrifon poblogaeth ardal fach 2022, ond nid ydynt yn bwriadu diweddaru'r data poblogaeth gyda diwygiadau diweddarach. Fodd bynnag, maent yn barod i ymchwilio i'r effeithiau posibl y gallai'r amcangyfrifon poblogaeth eu cael ar MALlC.

Dywedodd SK nad ydyn nhw'n siŵr am ddefnyddio amcangyfrifon poblogaeth ardal fach 2022 heb ddiweddaru, oherwydd dywedodd SYG y byddai'r data ar gyfer 2024 yn cael ei eu cyhoeddi tua mis Medi, a byddai diwygiadau i ddata 2022 yn cael eu cyhoeddi ochr yn ochr â nhw. 

Ychwanegodd JE mai'r amcangyfrifon poblogaeth diwygiedig ar gyfer 2022 fydd y fersiynau terfynol ac amcangyfrifon mwyaf sefydlog hefyd, a gallai hyn fod yn rhywbeth i'w ystyried. Fodd bynnag, mae hyn yn dibynnu ar sut y gallai'r diwygiadau effeithio ar wahanol ddangosyddion.

Cytunodd NJ ac ymatebodd ei bod yn anodd gwybod yr effeithiau yn llawn oherwydd bod llawer o rannau o MALlC yn symud ymlaen ar wahanol gyflymder. Os yw'r diwygiadau yn cael eu cyhoeddi ym mis Medi, mae hyn yn rhoi ffenestr fer iawn i ail-gynnal dadansoddiad gyda'r data poblogaeth newydd.

Ychwanegodd SH, er y byddai'r tîm yn awyddus i ddefnyddio'r data wedi'i ddiweddaru, mae'n dibynnu a yw hynny'n bosibl o dan gyfyngiadau amser cynhyrchu MALlC a sicrhau ansawdd yn ystod y camau olaf. Cytunodd NJ ac ychwanegodd ymhellach fod defnyddwyr MALlC yn awyddus i'r prif allbynnau gael eu cyhoeddi ym mis Tachwedd heb unrhyw oedi mawr.

Gofynnodd RJ a oes unrhyw newidiadau i'w gwneud i bwysoliad y dangosyddion a'r meysydd yn dilyn yr arolwg adborth.

Ymatebodd NJ y byddai'r pwysoliad yn cael ei adolygu unwaith y bydd yr holl ddata wedi eu casglu, ac ansawdd y data yn hysbys. Maen nhw'n ceisio osgoi gwneud unrhyw newidiadau i'r pwysoliad oni bai eu bod yn gallu ei gyfiawnhau'n gryf, ond bydd y tîm yn derbyn cyngor gan y grwpiau parth ar hyn. Ychwanegodd NJ ymhellach fod y tîm wedi bod yn gwneud rhywfaint o waith methodolegol i weld beth yw effeithiau newid ambell bwysoliad ar y MALlC yn gyffredinol.

Y prif bwyntiau

Rhoddodd JM ddiweddariad ar ddatblygiad enwau ACEHI newydd. Mae’r gwaith hwn wedi’i gwblhau bellach. Roedd sawl awdurdod lleol wedi rhoi adborth ar y rhestr ddrafft a ddarparwyd ym mis Tachwedd. Rhoddodd Llywodraeth Cymru esboniadau i'r awdurdodau yn seiliedig ar y sylwadau hynny, er enghraifft cysondeb gydag enwau cysylltnod ac enwau wardiau.

Mae JM yn ymwybodol bod rhai awdurdodau lleol yn dal i gael trafodaethau ar enwau lleoedd a'u bod yn bwriadu codi'r rhain ym mhanel enwau lleoedd Comisiynydd y Gymraeg. Ychwanegodd JM ymhellach y byddai'n awyddus i glywed am unrhyw ddiweddariadau lleol yn dilyn y trafodaethau hynny. 

Diolchodd JM i'r awdurdodau lleol hynny a oedd wedi bod yn rhan o'r gwaith, ynghyd â swyddfa Comisiynydd y Gymraeg a'r tîm yn Llywodraeth Cymru a gefnogodd y gwaith.

Bydd post blog yn cael ei gyhoeddi yn fuan, a bydd rhestr derfynol yn cael ei rhannu gyda'r awdurdodau lleol cyn ei chyhoeddi. Bwriedir i'r rhestr newydd gael ei chyhoeddi ar StatsCymru.

Y prif bwyntiau

Rhoddodd SH ddiweddariad ar amserlenni ar gyfer adroddiad blynyddol nesaf Llesiant Cymru. Mae adroddiad Llesiant Cymru fel arfer yn cael ei gyhoeddi ddiwedd mis Medi. Mae cynlluniau eleni i wneud yr adroddiad yn fwy cryno yn seiliedig ar ddadansoddeg defnyddwyr ac adborth. 

Mae bwriad i adolygu'r dangosyddion cenedlaethol unwaith ym mhob tymor Senedd i sicrhau eu bod yn parhau i fod yn berthnasol ac yn fesuradwy. [Nodyn ar ôl y cyfarfod - mae'r cynllun hwn ar gyfer adolygiadau bellach wedi'i gytuno gan y Prif Weinidog]. 

Cyflwynodd LH sleidiau ar y diweddariadau i'r adroddiad tueddiadau yn y dyfodol nesaf. Bydd hwn yn canolbwyntio ar oblygiadau polisi Cymru yn y dyfodol, y bwriedir ei ffurfio gan gydweithwyr mewnol allweddol yn Llywodraeth Cymru a mewnbwn allanol gan gymunedau lleol a'r sector cyhoeddus. Bydd hyn yn unol â Hwb Dyfodol - Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru sef cynllun sy'n anelu at gryfhau meddwl ochrol ar draws sector cyhoeddus Cymru a gosod sylfeini cadarn ar gyfer cynllunio hirdymor tuag at ddeddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol.

Mae’r dyddiad cau terfynol ar gyfer yr adroddiad tueddiadau'r dyfodol yn dal i gael ei bennu, ond y nod yw cael adroddiad terfynol erbyn diwedd 2026 gyda cherrig milltir allweddol yn arwain at hyn yn canolbwyntio ar yr hyn i'w gynnwys yn yr adroddiad.

Trafodaeth

Gofynnodd JE pa mor hir yw tymor y Senedd. Dywedodd SH y byddai'n newid o bum mlynedd i bedair blynedd ar ôl etholiad 2026. Dewiswyd dangosyddion cenedlaethol i’w hadolygu unwaith ym mhob tymor Senedd, er mwyn osgoi cynnal adolygiadau yn rhy aml, o ystyried eu bod yn hirdymor eu natur.

Gofynnodd JE sut mae'r dangosyddion cenedlaethol yn cyd-fynd â gwaith Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol. 

Ymatebodd LH fod y ddeddfwriaeth ar gyfer deddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol yn gosod llawer o amserlenni ar gyfer pryd mae angen gwneud adroddiadau a gwaith. Mae angen cyhoeddi adroddiadau gan Gomisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol ac adroddiadau’r Archwilydd Cyffredinol flwyddyn cyn etholiad. Mae'r adroddiad Tueddiadau'r Dyfodol yn cael ei gyhoeddi flwyddyn ar ôl etholiad.

Cododd JE bryderon na fyddai'r amserlenni yn cyd-fynd â chylchoedd etholiadol llywodraeth leol, sef bob pum mlynedd yn hytrach na phedair blynedd. Ychwanegodd JE hefyd y byddai'n ddefnyddiol gwybod pa effeithiau posibl y gallai hyn eu cael, o ystyried bod yr asesiadau llesiant yn gysylltiedig â chylchoedd etholiadol llywodraeth leol.

Dywedodd SK y gallai llunio adroddiad Tueddiadau'r Dyfodol erbyn diwedd 2026 fod yn rhy hwyr i fod o gymorth yn yr asesiadau llesiant wrth ystyried y camau ymgynghori a chymeradwyo. Gallai hyn arwain at broblemau tebyg i'r cylch diwethaf. Ychwanegodd JE hefyd, gan y byddai'n rhaid i awdurdodau lleol fynd â'r asesiadau llesiant trwy brosesau cymeradwyo'r cyngor, y byddai angen rhywbeth sydd fwy neu lai yn orffenedig cyn diwedd 2026. Mae hyn yn arbennig o bwysig gan y bydd pobl yn meddwl am etholiadau lleol tua'r adeg hon hefyd.

Roedd LH yn gwerthfawrogi'r adborth hwn a dywedodd y byddant yn ystyried gwneud datganiad interim i helpu i gefnogi'r asesiadau llesiant, a thuag at ddylunio cylchoedd yn y dyfodol.

Roedd CT yn cytuno â'r sylwadau blaenorol bod y canlyniadau wedi dod yn rhy hwyr y tro diwethaf i lywio'r asesiadau llesiant, felly byddai cael rhywbeth yn gynt y gellid ei ddefnyddio yn ddefnyddiol iawn.

Gofynnodd SH a fyddai cyhoeddi canlyniad adolygiad y dangosydd cenedlaethol tua mis Tachwedd 2026 yn achosi problemau tebyg.

Cytunodd LR y byddai amseriad cyhoeddi adolygiad y dangosydd cenedlaethol yn achosi problemau tebyg.

Ychwanegodd SH nad oes data ar gael mewn rhai achosion i fesur yr holl ddangosyddion cenedlaethol ar unwaith. Fodd bynnag, mae'r adborth a ddarperir ar yr amserlen yn ddefnyddiol a byddant yn ystyried sut orau i gydlynu'r adroddiadau a'r adolygiadau i ddiwallu anghenion defnyddwyr.

Gofynnodd SH a oedd unrhyw gwestiynau neu sylwadau pellach, neu pa bynciau fyddai'n ddefnyddiol i fynychwyr ar yr eitem hon mewn cyfarfodydd yn y dyfodol. 

Dywedodd JE fod yr adnoddau ar gyfer asesiadau llesiant lleol ac asesiadau anghenion poblogaeth yn debygol o fod wedi disbyddu dros amser. O ganlyniad, byddai'n dda canolbwyntio ar rannu i fod yn fwy cefnogol ac ysgafnhau unrhyw faich.

Gofynnodd ES a fyddai modd gwahodd y person sy'n gyfrifol am asesiadau llesiant yn Wrecsam i gyfarfodydd yn y dyfodol ar gyfer yr eitem hon.

Cytunodd SH a nododd y byddai'n fuddiol i eitemau yn y dyfodol gynnwys amser i ganiatáu ar gyfer diweddariadau gan SH ac LH, yn ogystal ag amser i awdurdodau lleol rannu gwaith, ymchwil a safbwyntiau cyfredol.

Tynnodd JE sylw at yr adroddiad Cenedlaethau'r Dyfodol gan Gomisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol fel rhywbeth a allai fod o gymorth i gyfeirio gwaith ar gyfer yr adroddiad tueddiadau'r dyfodol.

Gwnaeth SK rai sylwadau i gydlynydd y bwrdd gwasanaethau cyhoeddus beth amser yn ôl a tybiodd a oes unrhyw ddiweddariadau wedi bod ar adolygiad Llywodraeth Cymru i ganllawiau yr oedd y cydlynwyr yn gweithio arnynt. 

Ymatebodd LH fod y cyfrifoldeb am y bwrdd gwasanaethau cyhoeddus wedi symud yn ddiweddar i Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyfiawnder Cymdeithasol. Ar hyn o bryd ni chafwyd cyfle i'w gwblhau, ond mae LH yn cwrdd â chydlynwyr y bwrdd gwasanaethau cyhoeddus a gall ei godi yno.

Soniodd JE ei bod yn gweithio ar yr Asesiad Anghenion Poblogaeth sy'n dilyn amserlen debyg ac wedi gweithio'n agos gyda byrddau partneriaeth rhanbarthol mewn iechyd a gofal cymdeithasol. Mae JE yn hapus i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i LH ar yr hyn sy'n digwydd trwy'r sgyrsiau hynny.

Cododd CT rai pryderon ynghylch cynhyrchu amcanestyniadau is-adrannau etholiadol oherwydd nad oes methodoleg safonol ar waith a bod awdurdodau lleol yn defnyddio dulliau gwahanol. Gofynnodd CT hefyd a yw awdurdodau lleol eraill yn rhannu'r pryderon hyn neu a oes ganddynt ddiddordeb mewn gweithio gyda'i gilydd i ddatblygu dull mwy cyson a chadarn.

Ychwanegodd JE y byddai hyn yn cyd-fynd yn dda â gwaith deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol er y gallai fod yn heriol dod o hyd i ddull sy'n gweithio i'r holl awdurdodau lleol.

Gofynnodd SH a allai ymestyn gwaith fel yr amcanestyniadau poblogaeth is-genedlaethol neu gael trafodaeth grŵp i rannu syniadau ar y cyd fod yn ddefnyddiol.

Ychwanegodd JE y gofynnir i awdurdodau lleol yn aml gynhyrchu rhagamcanion ar draws ystod o feysydd pwnc a gallai fod budd o gydlynu'r gwaith hwn. 

Nododd SH y byddai hon yn eitem dda ar gyfer cyfarfod yn y dyfodol. 

Gweithred 5: Cadeirydd i gynnwys eitem ar gyfer datblygu dull mwy cyson a chadarn o ymdrin ag amcanestyniadau lleol mewn cyfarfod yn y dyfodol

Cynhelir y cyfarfod nesaf ddydd Iau 2 Hydref.

Gweithred 1: Hayley Randall i ychwanegu JE at y rhestr incwm aelwydydd o bobl sydd â diddordeb mewn gwaith incwm aelwydydd - wedi'i gwblhau

Gweithred 2: pob aelod i roi gwybod i Lywodraeth Cymru am setiau data StatsCymru sydd wedi'u harchifo y maent yn dal i'w defnyddio. Dylent gysylltu â'r tîm perthnasol sydd wedi'i restru ar y set ddata

Gweithred 3: SH i ofyn i dîm ystadegau'r Farchnad Lafur ymateb i SK ar y materion a nododd gyda data cymudo. – wedi'i gwblhau gan Marcela Csikosova, Llywodraeth Cymru

Gweithred 4: SH i fynd â'r adborth am y ffaith fod y seminar digartrefedd yn un yn bersonol yn unig yn ôl i'r tîm. Gofyn sut i wneud yn siŵr bod modd rhannu gwybodaeth gyda phobl na allant fynychu – wedi'i gwblhau

Gweithred 5: ysgrifenyddiaeth i ychwanegu at yr agenda i'r Cadeirydd, gan gynnwys eitem ar gyfer datblygu dull mwy cyson a chadarn o greu amcanestyniadau adrannau etholiadol mewn cyfarfod yn y dyfodol – wedi'i gwblhau