Rhaglen Plant Iach Cymru: ar gyfer plant oedran ysgol - Rhan 4: ymyriadau iechyd cyhoeddus

Pwy sydd fwyaf mewn perygl

Ardaloedd effaith uchel yw'r rhai lle gellir gwneud y gwahaniaeth mwyaf i iechyd plant a phobl ifanc trwy ddarparu'r model gweithredu. Gall hyn fod yn eang a dynamig wrth i faterion iechyd cyhoeddus newid a heriau newydd ddod i'r amlwg.

Mae plant a phobl ifanc sydd ag anghenion iechyd cymhleth mewn perygl o ganlyniadau gwaeth o ran iechyd a lles, er y bydd y risg hon yn cael ei dylanwadu gan ffactorau amddiffynnol lluosog fel dynameg teuluol cefnogol. Mae hyn yn cynnwys plant a phobl ifanc ag:

• anabledd corfforol
• anabledd dysgu, anhwylder ar y sbectrwm awtistig a niwroamrywiaeth
• trallod emosiynol
• gwendidau eraill
• plant sy'n derbyn gofal

Mae llunio asesiad anghenion iechyd yn ddull i wasanaethau nyrsio ysgolion gael dealltwriaeth fanylach o'u poblogaeth a'r anghenion sy'n bodoli, gyda'r nod o alluogi cynllunio, blaenoriaethu a darparu gwasanaethau wedi hynny mewn modd mwy effeithiol er mwyn gwella canlyniadau i blant a phobl ifanc. Gall y meysydd effaith uchel hyn gynnwys:

• ymddygiadau iechyd a ffordd o fyw
• ysmygu a fêpio
• iechyd rhywiol
• meithrin gwydnwch
• lleihau ymddygiadau risg
• plant a phobl ifanc ag anghenion iechyd cymhleth

Bydd plant a phobl ifanc sydd ag anghenion iechyd mwy cymhleth angen asesiad iechyd unigol. Bydd hyn yn cael ei gwblhau os nodir anghenion iechyd heb eu diwallu wrth gychwyn yn yr ysgol, neu wedi hynny, a chânt eu hadolygu'n flynyddol. Bydd yr asesiad iechyd yn cael ei arwain gan nyrsys ond bydd yn cynnwys ymgysylltu agos â'r rhiant/gofalwr gan ddefnyddio dull ehangach y tîm o amgylch y plentyn. Bydd gan bob plentyn a pherson ifanc yng Nghymru a nodwyd â lefel uwch neu ddwys o ofal gydlynydd gofal wedi'i neilltuo iddo gan GIG Cymru.

O fewn y cyfnod gweithredu, bydd asesiad iechyd safonol Cymru gyfan ar gyfer plant a phobl ifanc ag anghenion gofal iechyd cymhleth yn cael ei ddatblygu. Bydd yr asesiad unigol hwn yn ymdrin â chronoleg o ddigwyddiadau iechyd, cysylltiadau teuluol, anghenion iechyd a nodwyd, gan gynnwys anghenion iechyd cyhoeddus, ac yn canolbwyntio ar gryfderau a gwendidau'r plentyn neu'r person ifanc.

Bydd yr asesiad a gwblhawyd mewn cydweithrediad â rhieni/gofalwyr, ynghyd ag adroddiadau gan weithwyr proffesiynol eraill, yn galluogi gwasanaethau nyrsio ysgolion a'r tîm o amgylch y plentyn i ddatblygu cynllun gofal iechyd ar gyfer y plentyn / person ifanc ag anghenion cymhleth. Dylai hyn gynnwys sefydlu'r hyn sy'n bwysig i'r plentyn a'r rhieni/gofalwyr a deall eu nodau. Bydd hyfforddiant, canllawiau a chymorth ar gyfer plant a theuluoedd sydd â chyflyrau iechyd cymhleth a hirdymor yn cael eu cynllunio a'u hwyluso gan y tîm o amgylch y plentyn, gyda'r gwasanaethau nyrsio ysgolion yn arwain ar gydlynu gofal.

Y model gweithredu yw'r ddarpariaeth gyffredinol genedlaethol sy'n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer plant oed ysgol fel rhan o Raglen Plant Iach Cymru. Bydd lefel yr ymyrraeth, boed yn gyffredinol, yn uwch neu'n ddwys, yn cael ei diffinio gan yr asesiadau poblogaeth, cymunedol ac anghenion unigol a gynhelir gan y gwasanaethau nyrsio ysgolion. Mae pob plentyn oed ysgol yn cael cynnig gwasanaethau cyffredinol, mae plant a phobl ifanc sydd â lefelau uwch neu ddwys o angen iechyd yn cael cynnig cymorth ychwanegol i ddiwallu'r anghenion hynny.

Cyffredinol

Bydd elfennau craidd y model gweithredu sydd ar gael i bob teulu sydd â phlant / pobl ifanc rhwng 5 ac 16 oed yn cynnwys:

• iechyd a datblygiad
• adolygiad iechyd wrth gychwyn yn yr ysgol
• sgrinio a gwyliadwriaeth

Bydd imiwneiddiadau yn cynnwys:

• gall nyrsys iechyd y cyhoedd cymunedol arbenigol (nyrsio ysgol) gynnig gwybodaeth am negeseuon iechyd cyhoeddus allweddol gan gynnwys imiwneiddio
• rhaglen imiwneiddio oed ysgol

Mae meysydd effaith uchel, dan arweiniad asesiad o anghenion iechyd y boblogaeth, yn cynnwys:

• hydradu
• maeth
• rhoi'r gorau i ysmygu/fêpio
• clefydau heintus
• dewisiadau ffordd iach o fyw

Safeguarding includes:

• early detection / awareness of adverse childhood experiences

Mae diogelu yn cynnwys:

• canfod cynnar / ymwybyddiaeth o brofiad niweidiol yn ystod plentyndod

Mae iechyd a lles emosiynol yn cynnwys:

• cydberthnasoedd iach
• llencyndod a thyfu i fyny / hylendid / newidiadau i'r corff gan gynnwys mislif a llawr y pelfis
• cymorth pontio ar adegau allweddol gan gynnwys:
  • meithrin i'r dosbarth derbyn
  • blwyddyn 6 i’r ysgol uwchradd
  • pontio i fod yn oedolyn
• sesiynau galw heibio yn yr ysgol
• cefnogaeth iechyd a lles emosiynol

Mae addysg gydberthynas a rhywioldeb yn cynnwys:

• heintiau a drosglwyddir yn rhywiol
• atal cenhedlu
• cynllun dosbarthu condomau

Bydd y cynnig cyffredinol yn parhau i gael ei gynnig gydag addasiadau a wneir fel y bo'n briodol yn seiliedig ar asesiadau iechyd unigol ar gyfer plant ag anghenion iechyd cymhleth.

Lefel uwch

Bydd y lefel uwch o gymorth yn cynnwys dull mwy rhagweladwy, wedi'i asesu a'i fynegi sy'n seiliedig ar anghenion gydag ymyriadau cynnar i hyrwyddo canlyniadau cadarnhaol. Darperir y cymorth iechyd cyhoeddus wedi'i dargedu drwy gydol yr oedran ysgol gorfodol i blant / pobl ifanc 5 i 16 mlwydd oed (blynyddoedd 1 i 11).

Mae hefyd yn darparu cefnogaeth wedi'i thargedu ar sail tystiolaeth i blant a phobl ifanc yn y meysydd canlynol.

O dan iechyd a datblygiad, bydd y lefel uwch o gymorth yn darparu:

• asesiadau iechyd (i nodi anghenion iechyd heb eu diwallu)
• dilyniant o adolygiad iechyd cychwyn yn yr ysgol/sgrinio a gwyliadwriaeth/atgyfeirio i wasanaethau arbenigol

O ran imiwneiddiadau, bydd y lefel uwch o gefnogaeth yn:

• cymorth gyda brigiadau o achosion/pandemigau oedran ysgol, er enghraifft, brigiadau o achosion polio neu'r frech goch, gan weithio gydag asiantaethau partner

Mae iechyd y cyhoedd yn cynnwys:

• maeth a rheoli pwysau
• iechyd y bledren a'r coluddyn
• iechyd deintyddol
• camddefnyddio sylweddau
• atgyfeirio at wasanaethau arbenigol

Mae iechyd a lles emosiynol yn cynnwys:

• iechyd a lles emosiynol cymorth un i un
• atgyfeirio at wasanaethau arbenigol

Mae pryderon diogelu yn cynnwys:

• asesiad iechyd i nodi anghenion iechyd heb eu diwallu
• atgyfeirio at wasanaethau arbenigol

O ran iechyd rhywiol, bydd y lefel uwch o gefnogaeth yn:

• cyfeirio am gymorth pellach neu atgyfeirio at wasanaethau arbenigol

Gall plant a phobl ifanc ag anghenion cymhleth brofi gorbryder a hwyliau isel oherwydd eu bod yn teimlo'n wahanol i eraill a gall eu hiechyd meddwl emosiynol gael ei effeithio'n negyddol gan mai eu hanghenion iechyd corfforol yw'r ffocws i weithwyr proffesiynol. Efallai y bydd ganddynt anawsterau dysgu a/neu gyfathrebu. Mae tystiolaeth hefyd bod plant a phobl ifanc ag anghenion iechyd cymhleth ac anabledd mewn mwy o berygl o gael eu cam-drin. Felly, i gydnabod yr anghenion gofal iechyd ychwanegol a'r risg, bydd sesiynau galw heibio wyneb yn wyneb mewn ysgolion arbennig yn cael eu cynnig. Lle bo angen, bydd y gwasanaethau nyrsio ysgolion yn gofyn am gyngor gan nyrsys anabledd dysgu, i gefnogi addasiadau angenrheidiol wrth gyflwyno'r sesiynau hyn.

Bydd y gwasanaethau nyrsio ysgolion yn gweithio mewn partneriaeth â rhieni/gofalwyr a'r tîm o amgylch y plentyn, i gefnogi'r meysydd effaith uchel a'r anghenion iechyd unigol a nodwyd. Gall hyn gynnwys cysylltu â nyrsys anabledd dysgu a gwasanaethau ehangach. Efallai y bydd y plentyn yn gallu cael ei gamu i lawr i'r llwybr cyffredinol unwaith y bydd anghenion yn cael eu cefnogi.

Dwys

Mae'r penderfyniad i ddarparu'r lefel uchaf hon o gymorth yn cael ei arwain gan yr asesiad gofal iechyd unigol a chymhlethdod/dwyster cyffredinol angen iechyd. O ganlyniad, gall adnabod anghenion dwys gynnwys:

• atgyfeirio at wasanaethau arbenigol
• pryderon diogelu
• cymorth cofleidiol i'r plentyn a'r teulu gyda'r gwasanaethau nyrsio ysgolion yn ymgymryd â chydlynu gofal dwysedd uwch yn y tîm ehangach o amgylch y plentyn
• efallai y bydd angen gofal a chymorth cyfannol sy'n canolbwyntio ar y teulu i gefnogi gwytnwch y teulu cyfan, gyda mewnbwn amlasiantaethol ac atgyfeiriad arbenigol