Tipio anghyfreithion a gofnodwyd gan awdurdodau lleol: Ebrill 2022 i Mawrth 2023

Nid yw’r ystadegau yn cynnwys achosion o dipio ar dir preifat.

Dylid cymryd gofal wrth ddehongli'r ffigurau hyn oherwydd:

• newidiadau parhaus a gwelliannau mewn prosesau cofnodi data a chanllawiau
• effaith y pandemig COVID-19; nid yw’n glir pa effeithiau sy’n rhai tymor byr a pha rai allai barhau dros y tymor hir, sy’n gwneud cymariaethau rhwng blynyddoedd yn anodd

Ceir gwybodaeth bellach yn yr adroddiad ansawdd.

Prif bwyntiau

• cofnodwyd 39,853 o achosion o dipio yng Nghymru. Mae’r ffigur hwn 4% yn is na’r flwyddyn flaenorol, ac 14% yn uwch na 2018-19.^{[troednodyn 1]} 
• roedd y newid blynyddol yn nifer yr achosion yn amrywio ar draws Cymru. Cofnododd 10 awdurdod lleol ostyngiad, a chofnododd 12 awdurdod lleol cynnydd.
• cafwyd y cynnydd blynyddol mwyaf yn Wrecsam a Cheredigion. Roedd y nifer o achosion pedair gwaith yn fwy yn Wrecsam, a dwywaith yn fwy yng Ngheredigion . Yn ôl yr awdurdodau lleol, roedd hyn yn rhannol oherwydd prosesau cofnodi gwell.
• cafwyd y gostyngiad blynyddol uchaf yn Merthyr Tudful (36%) gyda gostyngiadau nodedig yng Nghastell-nedd Port Talbot, Sir Gaerfyrddin, a Gwynedd (22%, 22%, a 20% yn y drefn honno).
• roedd 70% o achosion yn ymwneud â gwastraff cartref (bag du neu wastraff arall y cartref).
• amcangyfrifir fod costau clirio tipio yng Nghymru tua £1.83 miliwn ^{[troednodyn 2]}.
• cymerwyd 27,373 o gamau gorfodi yng Nghymru. Mae’r ffigur hwn 8% yn is na’r flwyddyn flaenorol ^{[troednodyn 3]}.
•  o’r 59 cam gorfodi, arweiniodd 93% at ddirwy.

Troednodiadau

[1] Yn dilyn eglurhad o ganllawiau ar dipio anghyfreithlon yn 2017, nid yw gwastraff ochr (gormod o wastraff a osodir wrth ymyl bin)  bellach yn cael eu cofnodi fel digwyddiadau tipio anghyfreithlon.

[2] Mae costau clirio amcangyfrifedig yn seiliedig ar nifer yr achosion wedi'u cofnodi yn ôl maint. Ni chofnodir y wybodaeth hon ar gyfer pob digwyddiad. Yn 2022-23, darparwyd gwybodaeth am faint yr achos tipio ar gyfer 93% o achosion.

[3] Oherwydd y pandemig COVID-19 cafodd llawer o achosion cyfreithlon eu gohirio, gan arwain at gynnydd mawr mewn camau gorfodi a adroddir yn 2021-22. Felly, roedd gostyngiad mewn camau gorfodi yn 2022-23 yn ddisgwyliedig.

Gwybodaeth Gefndir

Mae'r ystadegau yn seiliedig ar wybodaeth a ddarperir gan awdurdodau lleol i’r gronfa ddata ‘Waste Data Flow’. Er y cofnodir rhai achosion, nid yw’r ystadegau yma yn cynnwys pob achos o dipio anghyfreithlon ar dir preifat, ac ni chofnodir pob digwydd tipio anghyfreithlon gydag awdurdod lleol.