Cyngor iechyd y cyhoedd ar gyfer y cyhoedd: cwestiynau cyffredin

Fel sy’n cael ei gydnabod yn Gyda’n gilydd tuag at ddyfodol mwy diogel: Covid-19 – Cynllun pontio hirdymor Cymru o bandemig i endemig (Mawrth 2022), nid yw COVID-19 wedi diflannu a bydd yn aros gyda ni ar lefel fyd-eang.

Rydym yn debygol o weld patrymau heintio sy’n newid ledled y byd am sawl blwyddyn. Po fwyaf o bobl ym mhob gwlad sy'n cael eu brechu, y lleiaf yw'r risg i bawb, gan gynnwys yn y DU.

Rywbryd yn y dyfodol, bydd COVID-19 yn 'endemig', sy'n golygu ei fod yn dal i fod gyda ni, ond ei bod yn haws rhagweld lledaeniad y clefyd.

Mae parhau â phatrymau ymddygiad sy’n ein hamddiffyn yn bwysig ac yn helpu i leihau ein cysylltiad â’r coronafeirws a’i ledaeniad, yn ogystal â heintiau anadlol a chlefydau eraill.

Nid yw gorchuddion wyneb mewn mannau cyhoeddus eraill o dan do bellach yn ofynnol yn ôl y gyfraith.

Er nad yw bellach yn ofyniad cyfreithiol, rydym yn argymell yn gryf eich bod yn parhau i wisgo gorchudd wyneb mewn lleoliadau gofal iechyd. Drwy wisgo gorchudd wyneb byddwch yn helpu i amddiffyn pobl eraill o'ch cwmpas, yn enwedig y rhai sy'n agored i niwed.

Efallai y byddwch hefyd am ystyried gwisgo gorchudd wyneb mewn mannau eraill, ac efallai y gofynnir ichi wneud hynny.

Parchwch ddewisiadau pobl eraill, p'un a ydynt yn dewis gwisgo gorchudd wyneb ai peidio.

Gall busnesau a lleoliadau eraill hefyd ddewis gofyn i'w staff neu eu cwsmeriaid wisgo gorchudd wyneb pan fyddant ar eu safle, er nad oes eu hangen yn gyfreithiol arnynt. Mae angen i weithredwyr safleoedd hefyd gadw mewn cof na all rhai pobl wisgo gorchuddion wyneb am amrywiol resymau dilys.

Dylech hefyd barchu unrhyw benderfyniadau gan safleoedd unigol ynghylch y gofyniad i wisgo gorchudd wyneb wrth fynd i mewn i'w safle neu o’i fewn.

Nid yw byth yn rhy hwyr i gael eich brechu. Mae yna ganolfannau brechu ledled Cymru o hyd, a chewch gerdded i mewn i lawer ohonynt. Mae gan fyrddau iechyd gwahanol drefniadau gwahanol. I gael gwybod beth yw'r trefniadau yn ardal eich bwrdd iechyd lleol chi, dyma'r ddolen: Cael eich brechlyn COVID-19.

Y bobl sydd yn y perygl mwyaf o gael eu heintio â COVID-19 yw'r bobl sydd wedi bod mewn cysylltiad agos â rhywun sydd wedi profi'n bositif. Nid oes angen i gysylltiadau hunanynysu, ond dylent fod yn wyliadwrus am brif symptomau COVID-19 a dilyn y canllawiau (hunanynysu: canllawiau i bobl â COVID-19 a'u cysylltiadau):

• rhoi sylw manwl i brif symptomau COVID-19. Os bydd unrhyw un o'r symptomau hyn yn datblygu, dylent archebu prawf LFT.  Fe'u cynghorir i aros gartref ac osgoi cyswllt â phobl eraill tra byddant yn aros am ganlyniad eu prawf
• lleihau eu cyswllt gymaint â phosibl â'r unigolyn sydd â COVID-19
• gweithio gartref os gallant
• osgoi cyswllt ag unrhyw un sydd mewn perygl mwy o fynd yn sâl iawn os cânt eu heintio â COVID-19, yn enwedig y rhai sydd â system imiwnedd sydd wedi gwanhau'n ddifrifol
• cyfyngu ar gyswllt agos â phobl eraill y tu allan i'r aelwyd, yn enwedig mewn mannau gorlawn, caeedig neu heb eu hawyru'n dda
• gwisgo gorchudd wyneb sy’n ffitio’n dda, ac sydd â mwy nag un haen, neu fwgwd llawfeddygol, mewn mannau gorlawn, caeedig neu heb eu hawyru’n dda, a lle dônt i gysylltiad agos â phobl eraill
• golchi eu dwylo'n rheolaidd a gorchuddio’r geg/trwyn wrth beswch a thisian.

Dylent ddilyn y cyngor hwn am 10 diwrnod ar ôl bod mewn cysylltiad â'r person a brofodd yn bositif.

Gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol a gweithwyr darpariaeth addysgol arbennig

Dylech droi at y canllawiau penodol ar gyfer staff iechyd a gofal cymdeithasol neu weithwyr darpariaeth addysgol arbennig a thrafod gyda'ch rheolwr.

Efallai y gwnaiff eich cyflogwr ofyn ichi wneud profion ychwanegol rhag ofn, efallai y cewch eich adleoli i rôl lle nad ydych yn dod wyneb yn wyneb ag unigolion sydd â risgiau clinigol uwch, neu efallai y cewch gyfarwyddyd i beidio â mynd i’r gwaith.

Yn ystod y pandemig, rhoddwyd rhai pobl ar restr o gleifion a oedd yn cael eu gwarchod. Yn dilyn y cyfraddau uchel o bobl sydd wedi cael eu brechu a’r niwed sy’n gysylltiedig â gwarchod, bydd y rhestr o gleifion sy’n cael eu gwarchod yn cau ar 31 Mawrth 2022.

Rydym yn deall y byddwch chi, efallai, yn teimlo’n bryderus wrth inni symud oddi wrth amddiffyniadau cyfreithiol i gyngor iechyd y cyhoedd. Hoffem eich sicrhau nad ydych bellach mewn perygl sylweddol uwch na'r boblogaeth gyffredinol o ddal coronafeirws, ac fe’ch cynghorir i ddilyn yr un cyngor iechyd cyhoeddus â phawb arall o ran sut i fyw gyda’r coronafeirws a’i atal rhag lledaenu, yn ogystal ag unrhyw gyngor pellach y gallech fod wedi'i gael gan eich meddyg.

Oherwydd hyn, nid oes canllawiau penodol mwyach ar gyfer y rhai a oedd yn cael eu gwarchod, er ein bod yn argymell bod unrhyw un sydd â chyflyrau iechyd hirdymor yn cymryd gofal i osgoi anwydau, peswch a feirysau anadlol eraill.

Mae cyflogwyr hefyd wedi cael eu hannog i siarad ag unrhyw weithwyr a oedd yn cael eu gwarchod i esbonio'r mesurau sy'n cael eu cymryd i sicrhau eich bod yn ddiogel wrth eich gwaith.

Nid yw gweithio gartref yn ofyniad cyfreithiol bellach. Fodd bynnag, mae'n parhau i fod yn fesur effeithiol i reoli iechyd y cyhoedd er mwyn lleihau cysylltiad pobl â'r coronafeirws a'i ledaeniad, yn ogystal â heintiau anadlol a chlefydau eraill.

Mae busnesau a chyflogwyr yn cael eu hannog i ystyried trefniadau gweithio gartref fel rhan o'u dyletswyddau cyffredinol o dan ddeddfwriaeth Iechyd a Diogelwch a Gwaith.

Efallai fod yna angen busnes neu les gwirioneddol sy'n golygu na ellir gwneud eich gwaith o gartref. Os ydych yn credu y gallwch weithio gartref, dylech drafod hyn gyda'ch cyflogwr neu’ch undeb llafur yn y lle cyntaf. Os na allwch ddatrys y mater, cysylltwch â’ch undeb llafur neu gofynnwch am gyngor gan Acas.

Rydym yn parhau i hyrwyddo manteision economaidd, cymdeithasol ac amgylcheddol gweithio o bell lle bo hynny'n bosibl.

Rydym yn cydnabod, wrth ddileu mesurau diogelu cyfreithiol sy'n benodol i'r coronafeirws, y gallai rhai unigolion fod yn bryderus am eu hiechyd a'u diogelwch yn y gweithle, yn enwedig wrth i fwy o bobl ddychwelyd i amgylchedd gwaith wyneb yn wyneb.

Os oes gennych bryderon bod eich iechyd a’ch diogelwch yn cael eu cyfaddawdu yn y gwaith, dylech drafod hyn gyda'ch cyflogwr neu’ch undeb llafur yn y lle cyntaf. Os na allwch ddatrys y mater, cysylltwch â’ch undeb llafur neu gofynnwch am gyngor gan Acas.

Os oeddech ar y rhestr o gleifion a oedd yn cael eu gwarchod, neu os ydych yn pryderu bod eich perygl chi o ddatblygu symptomau mwy difrifol yn uwch, dylech drafod hyn gyda’ch cyflogwr, ac mae’n bosibl y gwnaiff ef neu hi gymryd camau priodol, gan gynnwys unrhyw addasiadau rhesymol sydd eu hangen. Gallech hefyd siarad gyda chynrychiolydd eich undeb llafur os ydych yn aelod o undeb.

Cyn ichi deithio, rhaid ichi wirio beth yw’r gofynion i ymwelwyr yn y wlad lle rydych yn bwriadu teithio. Efallai y bydd yn rhaid dangos tystiolaeth o’ch statws brechu, cael profion, a rhoi rhesymau dros eich ymweliad. 

Os ydych yn teithio gyda phlant, mae hyn yn arbennig o bwysig gan y gall gofynion mynediad fod yn wahanol i oedolion a'r rhai o dan 18 oed. 

Mae'r Swyddfa Dramor, y Gymanwlad a Datblygu yn rhoi cyngor ar deithio dramor (ar UK GOV). 

Mae'r holl ofynion ar gyfer pobl sy'n cyrraedd Cymru o dramor wedi'u dileu.  Fodd bynnag, rydym yn annog pob teithiwr sy'n cyrraedd Cymru i wneud prawf llif unffordd, yn enwedig cyn iddynt gwrdd ag unrhyw un yn gymdeithasol.

Mae rhagor o wybodaeth am deithio ar gael yma.