Cynllun cyflawni strategol datgarboneiddio GIG Cymru 2025 i 2030 - Rhan 1: Rhagair

Pedair blynedd ers cyhoeddi’r 'Cynllun cyflawni strategol datgarboneiddio GIG Cymru' cyntaf ym mis Mawrth 2021, mae'r argyfwng hinsawdd yn parhau i fod yn un o heriau iechyd mwyaf ein hoes ac mae’r dystiolaeth o’r effeithiau ar iechyd y boblogaeth a'r system iechyd yn tyfu.

Mae'r 'Cynllun cyflawni strategol datgarboneiddio GIG Cymru' hwn wedi'i adnewyddu ac yn ailddatgan ymrwymiad GIG Cymru i leihau ei effaith amgylcheddol. Mae'n nodi map ffordd clir ar gyfer cyflawni ein huchelgeisiau hinsawdd ar y cyd a'i nod yw cefnogi sefydliadau i flaenoriaethu'r camau sydd eu hangen i roi GIG Cymru mewn sefyllfa i gyflawni targed deddfwriaethol sero net 2050.

Mae'r cynllun hwn yn rhan annatod o'r trawsnewidiad ehangach i gyflawni 'Cymru iachach', ein cynllun hirdymor ar gyfer y system iechyd a gofal cymdeithasol. Mae'r weledigaeth honno ar gyfer 'Cymru iachach' yn canolbwyntio ar atal a chyflawni lleol, y ddau yn gonglfeini i system iechyd carbon isel. Mae 'Cymru iachach' hefyd yn ymrwymo sefydliadau i ymgorffori gweithredu ar yr argyfwng hinsawdd wrth wneud penderfyniadau a chynlluniau ar draws y system iechyd a gofal cymdeithasol; mae'r cynllun hwn sydd wedi'i adnewyddu yn nodi'r camau blaenoriaeth sydd eu hangen i gefnogi GIG Cymru i gyflawni'r ymrwymiad hwnnw.

Mae'r cynllun yn canolbwyntio ar helpu GIG Cymru i:

• cryfhau effeithlonrwydd ynni a chynyddu'r defnydd o ynni adnewyddadwy
• cefnogi teithio mwy cynaliadwy ar draws ein fflyd a chan staff a chleifion
• gweithio gyda'n cyflenwyr i leihau eu heffaith amgylcheddol, gan gynnwys trwy fwy o ddefnydd o egwyddorion economi gylchol
• cyflawni cynaliadwyedd amgylcheddol fel rhan o'n dull presennol sy'n seiliedig ar werth o ddarparu clinigol
• dod yn fwy effeithlon gyda phwyslais cryfach ar ddileu pob math o wastraff
• sicrhau’r cyd-fuddion i gleifion, i staff, ar ein cyllid ac i'r cymunedau rydym yn gweithio ynddynt o weithio mor gynaliadwy â phosibl

Mae'r cynllun hwn yn cyd-fynd â'r camau addasu sydd eu hangen i ategu gwydnwch i effeithiau newid hinsawdd yr ydym eisoes yn eu gweld gan gynnwys digwyddiadau tywydd mwy eithafol. Disgwylir i sefydliadau gymryd dull integredig, gan ystyried yr angen i liniaru risgiau hinsawdd yn y dyfodol wrth i ni ddatgarboneiddio, a sicrhau bod ein camau addasu mor isel â phosibl.

Rydym yn adeiladu ar sylfeini cadarn y cynnydd sydd eisoes wedi'i wneud a'r gwersi a ddysgwyd ar draws GIG Cymru. Fe'i datblygwyd drwy ymgysylltu helaeth, gan dynnu ar arbenigedd, arloesedd ac ymroddiad staff a phartneriaid ledled GIG Cymru. Hoffwn ddiolch i bawb sydd wedi cefnogi'r adnewyddu ac i'r cydweithwyr sy'n cymryd yr awenau ar yr agenda hon.

Mae'r cynllun a'i dargedau yn parhau i fod yn uchelgeisiol, ac rwy'n cydnabod y cyd-destun heriol yr ydym yn gweithio ynddo. Bydd rhai camau gweithredu yn gofyn am fuddsoddiad ariannol ar adeg pan fo adnoddau ariannol eisoes wedi'u hymestyn. Fodd bynnag, ni allwn osgoi lefel yr uchelgais sydd ei angen os ydym am gyflawni system iechyd carbon is a chyflawni targedau hinsawdd heriol. Mae dull cydweithredol yn hanfodol, gyda'r cynllun hwn yn darparu'r mandad i bob rhan o'r system iechyd ddod at ei gilydd i gyfuno adnoddau, dod o hyd i atebion creadigol, eu lledaenu a’u cyflwyno ar raddfa fwy, a chymryd y cam nesaf tuag at system iechyd fwy cynaliadwy.

Jacqueline Totterdell
Cyfarwyddwr Cyffredinol Grŵp Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Blynyddoedd Cynnar, a Phrif Weithredwr GIG Cymru