Deall Effaith Ymyriadau Treth Gyngor yng Nghymru: cyflwyno Protocol Treth Gyngor Cymru

Cwblhawyd yr ymchwil yn 2022 ac roedd yn cynnwys ymchwil desg, gwaith dadansoddi ystadegau meintiol a gwaith maes.

Prif ganfyddiadau

• Ychydig o newid sydd wedi bod o ran dull gweithredu cynghorau ar gyfer casglu a gorfodi Treth Gyngor o ganlyniad i'r Protocol Treth Gyngor. Dywedodd y mwyafrif o'r cynghorau fod mesurau a geir yn y Protocol eisoes ar waith cyn cyflwyno'r Protocol yn 2019
• Roedd cynghorau o'r farn fod ganddynt berthynas dda ag asiantau gorfodi, fel yr hyn a nodir yn y Protocol. Roedd pob cyngor o'r farn fod eu hasiantau gorfodi yn amlygu bregusrwydd ac yn gweithredu'n briodol mewn ymateb i angen pan ddaw i'r amlwg.
• Nodwyd bod diffyg cysondeb i'w weld mewn sawl agwedd, gan gynnwys parodrwydd i wneud trefniadau sy'n addas i'r dyledwr, llymder y camau gorfodi a defnyddio data i amlygu preswylwyr bregus.
• Roedd rhai o’r ffactorau sy'n gallu creu rhwystr rhag gweithredu'r Protocol Treth Gyngor yn cynnwys: deddfwriaeth sydd wedi dyddio ar gasglu a gorfodi; problemau rhannu data; diffyg hyfforddiant ac arweiniad; a threfniadaeth fewnol cyngor.
• Roedd sefydliadau trydydd parti yn gefnogol o'r Protocol ond o'r farn nad oedd wedi cael llawer o effaith ar weithgarwch casglu a gorfodi mewn cynghorau.
• Nid oes tystiolaeth ystadegol ddigonol o effaith y Protocol Treth Gyngor. Mae hyn yn bennaf oherwydd y diffyg data sydd ar gael ar weithgarwch gorfodi a'r ffaith fod COVID-19 a'r argyfwng costau byw yn taflu cysgod dros yr effaith.