Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru (MALIC 2025) adroddiad technegol - Maes cyflogaeth

Diben y maes hwn yw mesur cyfran y bobl o oed gweithio sydd wedi'u cau allan o'r farchnad lafur yn anfwriadol. Mae hyn yn cynnwys pobl a allai fod eisiau gweithio ond sy'n methu â gwneud hynny oherwydd diweithdra, salwch neu anabledd, neu gyfrifoldebau gofalu. Mae gan y maes bwysoliad cymharol o 20% yn y mynegai cyffredinol.

Mae gan y maes un dangosydd, sy’n cynnwys sawl cydran, sef ciplun o bobl oed gweithio sy'n derbyn budd-daliadau cysylltiedig â diweithdra. Fe'i mynegir fel canran o'r boblogaeth amcangyfrifedig rhwng 18 a 66 oed mewn Ardal Gynnyrch Ehangach Haen Is (AGEHI).

Canran y bobl o oedran gweithio sy'n derbyn budd-daliadau sy'n gysylltiedig â chyflogaeth

Math o ddangosydd

Canran

Rhifiadur

Mae'r rhifiadur yn cynnwys nifer yr unigolion 18 i 66 oed, wedi'u cyfartaleddu dros 12 o bwyntiau amser misol ar wahân o fis Ebrill 2022 i fis Mawrth 2023, yr oedd ganddynt hawl i: 

• Lwfans Ceisio Gwaith (seiliedig ar gyfraniadau a seiliedig ar incwm)
• Lwfans Ceisio Gwaith Arddull Newydd
• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (seiliedig ar gyfraniadau a chysylltiedig ag incwm)
• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth Arddull Newydd
• Budd-dal Analluogrwydd
• Lwfans Anabledd Difrifol
• Lwfans Gofalwyr
• Cymhorthdal Incwm
• hawlwyr Credyd Cynhwysol (UC) yn y grwpiau amodoldeb canlynol:
  • dim gofynion sy’n gysylltiedig â gwaith
  • cynllunio ar gyfer gwaith
  • paratoi ar gyfer gwaith
  • chwilio am waith

Enwadur

Mynegwyd y cyfrif cyffredinol fel cyfran o gyfanswm y boblogaeth oed gweithio ar gyfer yr AGEHI. Yr enwaduron yw amcangyfrifon poblogaeth ardal fach canol 2022 a gyhoeddwyd gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol (SYG) ar 25 Tachwedd 2024.

Ffynhonnell a chyfnod amser

• Yr Adran Gwaith a Phensiynau (DWP), Ebrill 2022 i Fawrth 2023
• SYG: amcangyfrifon poblogaeth ardaloedd bach canol 2022

Nodiadau ychwanegol

Mae disgrifiad llawn o'r meini prawf a'r ffynonellau data wedi'i gynnwys yn adroddiad technegol mynegeion amddifadedd Saesneg 2025 (y Weinyddiaeth Tai, Cymunedau a Llywodraeth Leol, MHCLG). 

Defnyddiodd dadansoddwyr yr Adran Gwaith a Phensiynau y Gronfa Ddata Cofrestru a Rhyngweithio â’r Boblogaeth (RAPID_ i nodi’r llwyth achosion a oedd yn cael o leiaf un o’r budd-daliadau a restrir uchod ar bob pwynt amser, a chyfuno hyn â System Gwybodaeth Cwsmeriaid yr Adran Gwaith a Phensiynau i nodi lleoliad daearyddol yr hawlydd ar bob pwynt amser.

Er mwyn cyfrif am amrywiadau tymhorol mewn amddifadedd cyflogaeth, defnyddiwyd 12 o bwyntia amser misol dilyniannol ar wahân o fis Ebrill 2022 i fis Mawrth 2023, a chyfrifwyd y nifer cyfartalog o hawlwyr dros y toriadau bob 12 mis.

Cymaroldeb gyda MALlC 2019

Nid oes modd cymharu'r cyfraddau amddifadedd cyflogaeth yn uniongyrchol â'r rhai ar gyfer MALlC 2019. Mae rhai o'r rhesymau dros hyn fel a ganlyn:

• newid o ran ymdriniaeth y dangosydd Cymreig i gynnwys y rhai sydd wedi'u heithrio'n anwirfoddol o'r farchnad lafur yn sgil cyfrifoldebau gofalgar (h.y. y rhai sy'n cael budd-daliadau sy'n ymwneud â gofalu a grwpiau amodoldeb Credyd Cynhwysol sy'n cwmpasu gofalwyr a rhieni plant ifanc)
• newid yn y system les waelodol, gan gyflwyno UC sy'n disodli sawl budd-dal arall (a adwaenir fel budd-daliadau etifeddol) a defnyddio meini prawf cymhwysedd gwahanol
• cynnydd gwaelodol yn nifer yr hawlwyr am resymau sy'n gysylltiedig ag iechyd (DWP), a chynnydd sydyn mewn hawlwyr diweithdra yn ystod y pandemig nad oeddent wedi dychwelyd i'r gwaelodlin cyn y pandemig yn y data hyn
• diffiniad gwahanol o 'oedran gweithio' fel 18 i 66 oed (roedd yn 16 i 64 ar gyfer MALlC 2019) i adlewyrchu'r newid yn yr oedran ymddeol, ac er cymharu â Lloegr
• mae carcharorion bellach wedi'u cynnwys yn yr enwadur, gan y gall rhai budd-daliadau (e.e. UC) fod yn berthnasol yn ystod cyfnodau cadw cychwynnol

Caiff gwerthoedd y dangosyddion eu graddio, wedyn caiff y graddau eu trawsffurfio'n esbonyddol i roi sgoriau meysydd i'w defnyddio wrth gyfrifo MALlC 2025. Mae gan y maes bwysoliad cymharol o 22% yn y mynegai cyffredinol.

Mae cyflwyno Credyd Cynhwysol (UC) yn cael effaith sylweddol ar y ffordd y caiff maes cyflogaeth MALlC ei fesur. 

Y prif newid polisi ers MALlC 2019 yw ehangu Credyd Cynhwysol, sydd wedi disodli’r rhan fwyaf o fudd-daliadau sy’n dibynnu ar brawf modd ac eithrio’r Lwfans Ceisio Gwaith a’r Lwfans Cyflogaeth a Chymorth ar eu newydd wedd. Rhwng 2023 a 2026 bydd yr hawlwyr budd-daliadau etifeddol sy’n weddill yn cael eu symud i Gredyd Cynhwysol mewn proses a elwir yn Fudo Rheoledig. Achosodd hyn heriau ar gyfer y maes, gan gynnwys: 

• anhawster i nodi hawlwyr sydd wedi’u hallgáu’n anwirfoddol o’ farchnad lafur (h.y. nid yw’n hawdd paru budd-daliadau etifeddol yn uniongyrchol â budd-daliadau cyfatebol Credyd Cynhwysol), a allai arwain at golli rhai hawlwyr Credyd Cynhwysol a chynnwys eraill yn anghywir.
• proses gyflwyno ddaearyddol anghyson sy’n effeithio ar gysondeb data
• cymhlethdodau o ran llunio cyfrif hawlwyr nad yw’n gorgyffwrdd oherwydd cronfeydd data lluosog yr Adran Gwaith a Phensiynau sydd â strwythurau codio gwahanol

Mae tîm mynegeion amddifadedd Lloegr yn y Weinyddiaeth Tai, Cymunedau a Llywodraeth Leol wedi gweithio gyda'r cyflenwyr data allweddol, DWP, i ddatblygu dangosyddion amddifadedd cyflogaeth newydd ar lefel ardaloedd bach sy'n ymgorffori buddion UC ac etifeddiaeth. Mae'r gwaith hwn wedi'i wneud ar gyfer ardaloedd bach yng Nghymru ac yn Lloegr.

Rydym wedi mabwysiadu'r dull a argymhellwyd gan DWP a'r Weinyddiaeth Tai, Cymunedau a Llywodraeth Leol ac rydym o blaid gwell cymharedd rhwng mynegeion ar gyfer gwahanol wledydd y DU, lle bo hynny'n briodol.

Mae ychwanegu dau ddangosydd newydd yn y maes tai wedi arwain at gynnydd bach yn ei bwysau o 7% i 9%. Er mwyn caniatáu hyn, mae'r pwysau ar gyfer y maes cyflogaeth wedi'i leihau ychydig o 22% i 20%, ond dyma'r ail faes pwysol uchaf o hyd.